مسجد النبی در کنار
مسجد الحرام و مسجد الاقصی و مسجد کوفه 4 مسجد برتر جهان اسلام را تشکیل می دهند.
پیامبراکرم(ص)
خواندن یک نماز در این مسجد را برابر با خواندن 1000 نماز در خارج
از این مسجد اعلام کرده اند. تاریخچه این مسجد به سال اول هجری (622 میلادی) و
زمانیکه پیامبر از مکه به مدینه هجرت کردند، بر می گردد. پیامبر وقتی به مدینه
رسیدند برای میزبانی ایشان بین مردم مدینه رقابتی شکل گرفت و هر کس دوست داشت تا
حضرت را به خانه خود ببرد ولی پیامبر اعلام کردند که جايی را برای ساختمان مسجد و
منزل خود انتخاب می کنند که شترشان بر زمين نشيند. محل کنونی مسجد نبوی جایی است که
شتر پیامبر به زمین نشست. جالب است بدانید فضای مسجد به مرور زمان بارها توسعه پیدا
کرده است و مساحت فعلی مسجد تقریبا برابر است با کل مساحت شهر مدینه در زمان پیامبر
!
روضه
شریفه
به قسمتی از مسجد النبی که
در ناحیه جنوب شرقی مسجد قرار دارد و حد فاصل میان منبر و قبر پیامبر است، روضه
شریفه می گویند. این روضه 22 متر طول و 15 متر عرض دارد. پیامبراکرم(ص)
در حدیثی فرموده اند:
"ما بين بيتی و منبری روضة من رياض الجنة" : ميان خانه و منبر
من باغی از بوستانهای بهشت است.
منبر
این منبر در جایگاهی که
پیامبر در مسجد می نشستند و سخنرانی می کردند قرار دارد. منبر اصلی در زمان آتش
سوزی مسجد النبی در سال 654 هجری قمری سوخت و در زیر منبر فعلی خاک شد. این منبر در
ابتدا سه پله ای بود و بعدها تعداد پله های آن به 9 پله افزایش پیدا کرد.
محل
اذان بلال
در روبروی منبر پیامبر
سکویی قرار دارد که محل اذان گفتن بلال بوده است. امکان رفتن به بالای سکو در حال
حاضر برای زائرین وجود ندارد.
محراب
هرچند در زمان پیامبر
محراب به مفهوم فعلی وجود نداشت ولی محلی که اکنون به عنوان محراب پیامبر معرفی شده
است بی تردید مکانی است که پیامبراکرم(ص)
در آن می ایستادند و در جلوی جمعیت نماز می خواندند. نماد محراب در زمان بازسازی
حرم توسط ولید و به تقلید از کلمه محراب حضرت مریم که در قرآن آمده است، ساخته شد.
ضریح مطهر پیامبراکرم(ص)
ضریح مطهر پیامبراکرم(ص)
از لحاظ ظاهری خیلی شبیه ضریح هایی که ما در ذهن خود داریم نیست. این ضریح 16 در 15
متری که خانه پیامبر(ص) و خانه حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س)
نیز در آن قرار دارد، در قسمت شرقی روضه شریفه قرار دارد. در این ضریح پیامبر اکرم(ص)
و خلیفه های اول و دوم دفن می باشند. گنبد سبز مسجد النبی بر روی این قسمت از مسجد
قرار دارد. در قسمت جنوبی این ضریح که قسمت اصلی ضریح شناخته می شود، سه بخش وجود
دارد که اولین بخش که دورترین بخش از باب البقیع می باشد، روبروی محل دفن پیامبر و
بخش های دوم و سوم به ترتیب روبروی محل دفن خلیفه اول و خلیفه دوم می باشد (در
تصویر زیر اولین دربی که در سمت چپ تصویر مشاهده می شود، روبروی مرقد پیامبر می
باشد).
از دیگر قسمت های این ضریح می توان محراب تهجد، درب خانه حضرت زهرا و ستون های سریر
و محرس و وفود را نام برد که در ادامه توضیحات آنها داده خواهد شد.
ضریح پیامبر ابتدا به
صورت یک پنج ضلعی بود که ضلع پنجم به نحوی قرار داشت که اگر رو به قبله و در پشت
ضریح می ایستادید، نوک تیزش روبه روی شما قرار میگرفت. دلیل پنج ضلعی بودن ضریح نیز
این بود که نمی خواستند همانند کعبه به صورت مربع باشد. ضلع پنجم را نیز نوک تیز
ساخته بودند که وقتی رو به قبله می ایستادند، به نحوی جلوه نکند که انگار رو به
ضریح ایستاده اند. این شکل ضریح نیز در زمان بازسازی حرم توسط ولید تغییر یافت و به
شکل کنونی در آمد.
باتوجه به برخی از
روایات که اشاره کرده اند ممکن است محل دفن حضرت زهرا(س) در منزلشان
باشد و با توجه به قرار گرفتن منزل حضرت زهرا(س) در داخل این ضریح،
احتمال دارد که این محل، ضریح حضرت زهرا(س) نیز باشد.
ستون های معروف مسجد
به طور کل فضای مسجد از
تعداد بسیاری ستون تشکیل شده است که نه تای از آنها دارای قدمت تاریخی بوده و معروف
می باشد. تمامی این 9 ستون در قسمت اصلی مسجد قرار دارند.
1- ستون مخلقه:
این ستون در نزدیکی محراب پیامبر قرار دارد و به همین دلیل پیامبر زیاد در کنار آن
نماز می خوانده اند. به گفته مالک بن انس کنار این ستون بهترین مکان برای خواندن
نمازهای نافله می باشد.
2- ستون قرعه (عایشه یا مهاجران):
براى اين ستون، سه نام گفته اند. نام «قرعه» از آن روست كه عايشه نقل كرد كه پيامبر(ص)
فرمود، در كنار اين ستون، زمينى است كه اگر مردم اهميت آن را مى شناختند براى نماز
خواندن در آنجا ميان خود قرعه مى انداختند. همچنين نام گذارى آن به «عايشه» از آن
روست كه وى اين حديث را روايت كرده و فضيلت آن را گوشزد كرد. پس از آن به دليل
اجتماع مهاجران در كنار آن، آن را استوانه «مهاجرين» ناميدند.
3- ستون توبه (ابولبابه):
اولبابه پس از خطایی که از سرزده بود برای توبه خودش را به این ستون بست تا توبه اش
پذیرفته شد. برای همین به این ستون، ستون توبه می گویند.
4- ستون محرس (علی(ع)):
حضرت علی(ع) در کنار این ستون می نشستند و از پیامبراکرم(ص)
محافظت می کردند. همچنین این ستون محلی است که حضرت علی(ع) در آنجا نماز
می خواندند.
5- ستون وفود:
محل ملاقات پیامبر(ص) با سران قبایل جهت آشنا ساختن آنها با دین اسلام و
یا مذاکرات سیاسی در کنار این ستون بود.
6- ستون سریر:
پیامبراکرم(س) در ایام اعتکاف در کنار این ستون از مسجد می نشستند و می
خوابیدند.
7- ستون مربعة القبر:
این ستون در نزدیکی درب خانه حضرت زهرا(س) و در داخل ضریح قرار دارد و
نمایانگر جایی است که حضرت جبرائیل از آنجا بر پیامبر وارد می شدند. در حال حاضر
دسترسی به این ستون وجود ندارد.
8- ستون تهجد (محراب تهجد):
این ستون در قسمت شمالی ضریح پیامبر(ص) و خارج از فضای مسجد قدیمی و
اصلی قرار دارد. گفته می شود که پیامبر شب ها به این محل که پشت خانه حضرت علی(ع)
و حضرت زهرا(س) می شود، می آمدند و نماز شب می خواندند.
9- ستون حنانه:
رسول خدا(ص) قبل از ساخت منبر، بر تنه درخت خرمائی تکیه می کردند و خطبه
می خواندند. بیش از صدها تن از اصحاب پیامبر نقل کرده اند، زمانی که برای آن حضرت
منبر ساخته شد، از این درخت ناله ای برخاست شبیه ناله شتر ماده ای که از بچه خود
جدا می شود. برای همین به دستور پیامبر در کنار آن درخت ستونی ساخته شد که حنانه
نامیده شد و آن درخت نیز در همان محل خاک شد.
حديقة الزهراء
در گذشته، در زاويه
شرقى حياتِ اول مسجد، چندين درخت نخل بوده است که به دليل نزديكى آنها به محراب
تهجّد و خانه حضرت زهرا(س) آنها را "حديقة الزهراء" به معنای باغ حضرت زهرا(س)
مى ناميده اند. اکنون درختان نخل در این محل وجود ندارند و دو حیاط با سقف های چتری
شکل در آنجا قرار دارند که نام 12 امام به همراه یاران اصلی شان و همچنین نام خلفای
بنی امیه در کنار هم و در دورتادور این دو حیاط نوشته شده است.
نکته ی جالبی که در این
اسامی وجود داشت این بود که نام امام زمان(عج) به گونه این نوشته شده
بود که کلمه "حی" در دل آن دیده می شد ولی با به قدرت رسیدن وهابی ها این نوشته را
تغییر دادند و کلمه حی را از آن حذف کردند.
ایوان صفه
صفه محلی بوده است که
مهاجرینی که همراه پیامبر به مکه آمدند و جا و مکانی نداشتند تا در آن بمانند، در
آن محل سکنی گزیدند. از مهمترین افرادیکه در صفه زندگی می کردند می توان از ابوذر
غفارى، سلمان فارسى، عبدالله بن مسعود، مقداد بن اسود، حذيفة بن يمان، صُهَيب رومى
و بِلال نام برد. غذای این افراد در اکثر مواقع مقداری خرما بود که پیامبر برایشان
می آورد. اکنون در مسجدالنبی و در ضلع شمالی ضریح پیامبر و در کنار محراب تهجد
فضایی 96 متری را با نام "دَكَّة الأغاوات" ساخته اند که می گویند همان محل صفه می
باشد ولی شواهد تاریخی نشان می دهد که به احتمال زیاد صفه در محلی داخل مسجد پیامبر
بوده است و این مکان، محل واقعی صفه نباشد.
درب
خانه حضرت زهرا(س)
این درب در قسمت شرقی
ضریح پیامبر قرار دارد و گفته می شود همان دربی است که حضرت در پشت آن به شهادت
رسیدند. هرچند به گفته برخی از مورخین درب اصلی خانه حضرت زهرا در محل فعلی محراب
تهجد قرار داشته است. بر روی این درب قفلی قرار دارد که روی آن نوشته
شده است : هو الحبیب الذی ترجی شفاعته لكل هولٍ من الأهوال مقتحم. (او دوستی است که
در همه پیشامدها و حوادث ناگوار امید شفاعت از او می رود.)
محراب سلیمانی
محرابی شبیه محراب پیامبر که در زمان سلطان سلیمان
عثمانی ساخته شد و در سمت راست منبر پیامبر قرار دارد.
نکته مهم
ورود به داخل روضه شریفه برای بانوان ممنوع است و فقط
بین نماز ظهر و عصر اجازه ورود بانوان به روضه شریفه داده می شود. البته این زمان
خیلی منظم نیست و بعضا در روزهای مختلف به دلایل مختلف این زمان را جابه جا می
کنند. بهتر است از مدیر کاروان خود بخواهید که به شما بگوید در ایام سفرتان چه
زمانی اجازه ورود بانوان به حرم داده می شود. نکته مهم برای ورود بانوان به حرم این
است که در هنگام ورود مسئولین حرم خانم ها را با توجه به ملیتشان دسته بندی می کنند
و گروه به گروه اجازه ورود به روضه شریفه را می دهند که معمولا کمترین و دیرترین
زمان مال ایرانی ها می باشد. اگر توانستید و البته قیافه و تیپتان اجازه می داد
خودتان را به جای ملیت های دیگر جا زده و همراه آنها به داخل روضه شریفه بروید.
البته بار اول با ایرانی ها بروید که مسیر و حرم را یاد بگیرید و دفعات بعد پیشنهاد
ما را عملی کنید. لازم به ذکر است برای استفاده بهتر از زمان کمتان پیشنهاد می شود
قبل از ورود به حرم نقشه روضه شریفه را بررسی کنید و حتی الامکان نسخه ای چاپ شده
از آن را نیز با خود داشته باشید.
| 
