عدم‌دریافت مساعده 500هزار تومانی، تعویق در دریافت حقوق، مشکلات شخصی و خصوصی، بیماری و مشکلات روحی و... همه بخشی از سناریوهایی است که در رسانه‌ها در تشریح علت خودکشی عمران روشنی‌مقدم آمده است.
چهارشنبه 21خرداد بود که ناگهان تصویر دردناکی از به دار آویخته‌شدن یک کارگر در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد. هر کسی مرثیه‌ای برای آن تصویر می‌نوشت و همین مرثیه‌سرایی‌ها یافتن علت اصلی این اتفاق یا بهتر این خودکشی را مبهم‌تر می‌کرد. کمی که گذشت، مشخص شد این تصویری از عمران روشنی‌مقدم، جوان عرب اهوازی است که در فضای چاه نفتی شماره 19 میدان نفتی یادآوران خود را حلق‌آویز کرده است. براساس اطلاعات او نیروی نگهبانی و حراست شرکتی پیمانکاری به نام نظم‌آفرینان ایمان بوده که در حوزه حراست و ارائه خدمات امنیتی فعالیت می‌کند.
این اما همه ماجرا نیست، یعنی آنچه مراجع رسمی نوشتند می‌تواند خوشبینانه‌ترین توجیه برای این اتفاق هولناک باشد و حتما دلایل عنوان‌شده، کافی و قانع‌کننده نیست. مضاف براین ماجرا از آنجایی تاسف‌برانگیزتر می‌شود که دوستان و همکاران عمران روشنی‌مقدم تفسیر دیگری از علت چرایی وقوع این ماجرا ارائه می‌کنند. به گزارش یکی از رسانه‌ها یکی از دوستان و همکاران نزدیک عمران در ارتباط با چرایی اقدام به خودکشی دوست و همکارش می‌گوید: «پیمانکار فعلی شرکت حدود پنج سال فعالیت می‌کند که در این پنج سال حقوق را کم کرده و دریافتی ما نسبت به جاهای دیگر کمتر است. هرساله کارگران اوایل سال نسبت به افزایش حقوق، دست به اعتراض می‌زدند که سال جاری با ارائه قراردادی جدید ذهن‌ها به سمت این قرارداد منحرف شد.
ما با مراجعه به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی خوزستان، مطمئن شدیم قرارداد غیرقانونی است و گفتند از امضاکردن قرارداد خودداری کنید، به‌همین‌خاطر تا اواسط اردیبهشت سال جاری، این قرارداد توسط پرسنل امضا نشد و اوایل خرداد مجبور به امضای قرارداد شدیم. سال جاری فقط یک حقوق برای کارگران واریز شد و حقوق اردیبهشت هنوز واریز نشده است. کارگری که اقدام به خودکشی کرد، به‌دلیل فشار اقتصادی و نداشتن پول برای خرید مایحتاج زندگی درخواست ۵۰۰هزار تومان مساعده کرده بود که هیچ پولی را دریافت نکرد. بعد از سال‌ها کار در شرکت، به ما گفته شد باید قرارداد ۶ماهه‌ای امضا کنیم و درصورت رضایت کارفرما، در کار می‌مانید. برگ سفیدی روی قرارداد بود که باید روی آن برگ سفید امضا می‌کردیم که حدود نیمی از کارگران آن را امضا کردند.»
استثمار و فشار پیمانکاران به کارگران و خصوصا نیروهای شرکتی مساله جدیدی نیست. سال‌هاست این رویه وصله ناجور فضای کار و کارگران است و مشکلات جدی را برای آنها ایجاد کرده است. به‌منظور طرح مساله و حتی فارغ از علت اصلی خودکشی عمران روشنی‌مقدم، عدم‌تعهد تعداد بالایی از پیمانکاران به پرداخت حق‌وحقوق کارگران و نیروهای شرکتی و استفاده از نیروی کار به‌مثابه ابزار و پیمانکاری نیروی کار ماجرایی است که هم نوشتن از آن لازم، هم مطالبه و فشار برای سروسامان دادن به آن الزامی است.
کسی نمی‌داند فعالیت پیمانکارها در حوزه کار چیست. پشت واژه پیمانکاری پنهان شده‌اند و فعالیت‌های دیگری می‌کنند. درکل ما می‌توانیم در بخش بازار کار یا بازار اقتصاد دو نوع پیمانکار داشته باشیم. مثلا ممکن است برای ساخت ساختمانی در داخل یک کارخانه کار را به پیمانکار واگذار کنید که آن ساختمان را بسازد. ساخت‌وساز، پیمانکاری تخصصی دارد، ماشین‌آلات دارد، وسایل متعددی دارد و نیروی انسانی هم دارد. نیروی انسانی را وارد کارخانه شما می‌کند و این کار انجام می‌شود. اما یک جای دیگر این‌طور است که پیمانکاری حراست است. مثل همین‌جایی که کارگر خودکشی کرده است. حراست این منطقه به پیمانکاری واگذار می‌شود. اما این سوال ایجاد می‌شود که آورده این پیمانکار در اینجا چیست؟ آیا قرار است پروسه نگهبانی و حراست تمام شود؟ قرار است اتفاقی بیفتد که نیازی به نیروی حراست نباشد؟ از خود تخصصی یا ماشین‌آلاتی آورده است؟ کارفرما این را نمی‌توانست تهیه کند؟ در این شرایط واقعا چه احتیاجی به حضور پیمانکار است؟ چرا کارفرما خودش این پروسه را انجام نمی‌دهد و نیرو استخدام نمی‌کند؟»
یک فعال کارگری با محکوم کردن خودکشی عمران روشنی‌مقدم گفت: «رشد شرکت‌های پیمانکاری و واسطه‌ای که به کارگران آنها کارگران شرکتی می‌گویند، کمر کارگران را در محیط‌های مختلف در شهرهای مختلف شکانده است. اطلاع دقیقی از علت دقیق خودکشی عمران روشنی‌مقدم ندارم و به هیچ‌عنوان هم معتقد نیستم حتی اگر مشکلات از این هم بیشتر بود کارگر باید خودکشی کند، چراکه با این کار الگوی خوبی را ترویج نمی‌کنیم که بگویم به‌خاطر عدم‌پرداخت حقوق کارگر خودکشی کرده است. من هم دوست ندارم به این دامن بزنم ولی کرامت انسانی کارگر در شرکت‌های پیمانکاری قطعا آسیب دیده است. در بخش‌های مختلف هم ماجرا همین است، آخرین نمونه که نیروهای شرکتی وزارت بهداشت بودند، تجسم کنید دو نیروی پرستاری در یک اتاق یک نوع خدمات و یک نوع کار را ارائه می‌دهند، حقوق یکی دوبرابر دیگری است، چون یکی نیروی رسمی و دیگری نیروی شرکتی است، مابه‌التفاوت این حقوق کجاست؟ در جیب آقای پیمانکار است. این درآمد حاصله صرف خرید رانت بعدی می‌شود.»
روزنامه فرهخیتگان
