به گزارش «تابناک باتو»؛ یافته های پژوهشی اخیر نشان می دهد که بیش از ۶۷ درصد دانشجویان و دانش آموزان ایرانی تمایل دارند که برای ادامه تحصیل به خارج بروند. از سوی دیگر تنها ۲۰ درصد از آنها می گویند که حاضرند پس از پایان تحصیلات خود به وطن بازگردند.
بسیاری از نفرات ممتاز کنکور و فارغ التحصیلان برجسته همه رشته ها به خارج می روند و یا در نوبت اخذ پذیرش و مهاجرت اند. در این زمینه حرف و حدیث بسیار گفته شده و در این مقال به اجمال این پدیده اجتماعی را واکاوی می شود.
الف) ایران در ۳۰۰۰ سال گذشته با این حجم از مهاجرت و آوارگی اتباع خود مواجه نبوده است.
ب) این مهاجرت ها علاوه بر جنبه کمّی خود، از آن رو که غالبا نیروی انسانی با کیفیت و معمولا نخبه را در بر می گیرد، ابعاد مصیبت زای بیشتری دارد.
پ) پیامدهای خلأ نیروی انسانی با کیفیت و نخبه کشور، خود را به صورت اُفت کیفیت در حیات جمعی و هویت ملی نشان خواهد داد و منزلت ایران را در نزد خانواده ملل تنزل می دهد.
ت) برخی نظام هایی که از لحاظ فلسفه حکمرانی و ایدئولوژی ضعیف اند، ترجیح می دهند که بخش پرنفوذ و نقاد خِردجمعی، صحنه را ترک کنند و به اصطلاح "زهر قوه ی ناطقه" اجتماع گرفته شود! زیرا این گروه های نخبه غیر حاکم، رقبای نخبگان حاکم در نظر و عمل هستند، به ویژه اگر نخبگان حاکم بلحاظ میانگین سن و قوای فکری و مدیریت، ناکارآمدی و انفعال نشان دهند و از «گردش نخبگان» خبری نباشد.
ث) اگر بنا بر توزیع نامتوازن قدرت و ثروت باشد، در آن صورت کنار آمدن با نخبگان کیفی و پرادعا که فهم کنندگان مسائل در تراز جهانی اند، سخت است و با انزوا و تخلیه و ترغیب آنها به مهاجرت، نخبگان حاکم در دراز مدت با عقول متوسط و پایین سروکار خواهند داشت که احتمالا مطیع و منقادترند.
ج) از یاد نبریم که ایرانیان از گذشته های دور در شمار مهاجرترین ملت های جهان بوده و هستند. در همه کشورهای دور و نزدیک، جمعیتی کم یا زیاد ایرانی یافت می شود، از زنگبار تانزانیا( شرق آفریقا) گرفته تا هندوستان، از ژاپن تا شرق اروپا از آمریکا تا کانادا و آمریکای لاتین، از ممالک عرب نشین تا شرق آسیا و لابه لای امواج مهلک و طوفانی اقیانوس ها در مسیر استرالیا...
چ) اخیرا دولت اتریش اعلام کرد که نسبت تحصیلات و تخصص در بین متقاضیان ایرانی پناهندگی در اتریش، از میانگین آن شاخص ها در کشور اتریش بیشتر و مایه حیرت ناظران شده است!
ح) به نظر می رسد ایران دچار نوعی بیماری جمعی شده است که در پی آن به "تخلیه و کوچک سازی مغز " خود تمایل دارد.این بیماری از سوی دولت کنترل، بررسی و درمان نمی شود، و از جانب مردم نیز برای تشدید آن سعی وافر می شود و نخبگان و حتی شهروندان معمولی سودای خروج و مهاجرت و پناهندگی و تنها گذاشتن مام ِ وطن را دارند تا صرفا گلیم خویش را از آب بیرون کشند!
آیا ایران هشیاری خود را باز خواهد گرفت؟
دکتر مقصود فراستخواه، جامعه شناس
