به گزارش «تابناک باتو»؛ به نظر مي رسد ريشه رفتاري كه تحت عنوان خريد احتكارگونه اجناس و اقلام خوراكي و مورد نياز مردم مطرح شده را بايد در تاريخ اين مملكت جست. اين قبيل رفتارها مربوط به امروز نيست. در واقع مردم هرازگاهي كه احساس قحطي در جامعه پيش مي آيد و شرايطي پيش مي آيد كه مردم نمي توانند مثل هميشه اجناس مورد نظرشان را تهيه كنند، پيشاپيش تلاش مي كنند كه يك سري از اجناسي كه مورد نيازشان هست را تهيه كنند تا خيال شان راحت شود. اين رفتارها در واقع گوياي اين است كه جامعه ما هنوز داراي ارزش هاي مدني نيست، جامعه ما هنوز داراي رفتار شهروندي نيست.
ما مي گوييم مدنيت يا شهروندي جامعه مبتني بر يك جايگاه سست و بي استحكام است، چون اگر ارزش هاي مدني بر مغز مردم حاكم باشد، در چنين مواقعي تلاش مي كنند به عنوان يك امر اجتماعي اين مسأله يا مشكلي كه وجود دارد را حل كنند. اين باز گوياي يك منيت طلبي، فرديت طلبي يا ارزش هاي محاسبه گرانه اي است كه از گذشته در بين ايرانيان بوده، هست و احتمالا خواهد بود مگر اينكه ارزش هاي فرهنگي ما دچار تغيير و تحول شود.
به نظر مي رسد اين يك رفتار فرهنگي ناسالم است كه شايد نام ديگر آن فرصت طلبي باشد و در واقع مردم از فرصت هايي كه پيش روي شان است نه به نحو احسن كه به شكل منفي استفاده مي كنند. در شرايطي كه جامعه ما در آن است و مشكلات اقتصادي موجود پيامد ناكارآمدي كاركرد دولتمردان ما و سياست هاي حاكميت است كه نوعي خلأ را در تأمين معيشت اقتصادي مردم در جامعه ايران را به وجود آورده است. طبيعتا وقتي چنين مساله اي وجود دارد به نظر مي رسد كه بايد با عقلانيت در رفتارها، سياستمداري، حكمراني خوب و با در پيش گرفتن رفتارهاي فرهنگي مطلوب بتوان اين مسأله را حل كرد.
يكي از جاهايي كه مي گوييم رفتارهاي منفعت طلبانه يا سودگرايانه در ميان مردم ديده مي شود، همين مسأله خريد خودروست. در حالي كه مي گويند جامعه به مشكل برخورده و قيمت خودرو مسأله دارد و مشكلاتي در اين حوزه است، از آن طرف هم وقتي نگاه مي كنيم آن حس سودطلبي مردم كه ريشه در رفتارهاي منفعت طلبانه ـ كه مي گويد هر چيزي براي من باشد و ديگران مهم نيستند ـ موجب مي شود كه حتي در اين شرايط هم براي خريد خودرو اقدام كرده و صف بكشند.
اين همان رفتار ضدمدني است: يعني ارزش هاي ضد مدني كه در جامعه وجود دارد. وقتي ما به آن درجه از آگاهي و فهم مسائل و مشكلات جامعه برسيم، طبيعتا من نوعي مايحتاجم را براي خودم جمع نمي كنم و اصلا كاري به ديگران نداشته باشم. اين گوياي اين است كه رفتارهاي خاص گرايانه در ميان مردم ما وجود دارد و ما هنوز در تعاملاتمان بر اساس رفتارهاي توسعه نيافته (رفتارهايي كه داراي عقلانيت نيست) عمل مي كنيم.
جامعه ما اين مشکل را دارد و عوامل مختلفي مي تواند بر آن تأثيرگذار باشد. رسانه مملكت مي تواند نقش موثري در آگاهي جامعه داشته باشد كه مردم احساس قحطي و ناامني در آينده و كمياب شدن كالا در آينده نكنند. به نظرم اين نشان دهنده آن است كه رفتارهاي عقلاني در مردم دروني نيست و اينها گوياي اين است كه جامعه از هر راهي براي رسيدن به اهداف خودش استفاده مي كند. حالا يك زمان بحث پوشك بود، يك زمان خريد خودرو. هر زمان يك كالايي باب مي شود و مردم اين كار را انجام مي دهند. بايد تلاش شود كه با يك همراهي و همبستگي اجتماعي مسائل حل شوند. همه اينها خبر از شكاف، تبعيض هاي موجود در جامعه، اختلاف طبقاتي است.
در جامعه يكسري اصول به عنوان مقررات اجتماعي پذيرفته مي شود اما زماني كه مردم احساس كنند آن مقررات ديگر پاسخگوي نيازهاي آنها نيست، خودشان با پيش گرفتن رفتارهاي خاص گرايانه، آن طوري كه به نيازهايشان پاسخ داده شود، تصميم مي گيرند. ناكارآمدي دستگاهي مثل رسانه، تلويزيون، مطبوعات كه نتوانسته اند اين مسائل را براي مردم توضيح دهند، تشريح كنند و همين طور پاسخگو نبودن دولت درباره اقلام و مايحتاج مردم مشكل را بزرگ تر مي كند. اينها نتوانسته اند به گونه اي رفتار و عمل كنند كه مردم در جامعه احساس كمبود نكنند كه در نتيجه آن رفتارهاي غيرعقلاني و غيرمدني اينچنيني را پيش بگيرند. به نظرم ما تا رسيدن به يك جامعه مدني فاصله زيادي داريم و طبيعتا تا آن زمان ممكن است رفتارهاي اينچنيني باشد. اين گوياي اين است كه تنش و ستيزه اي كه در جامعه وجود دارد ممكن است در تقابل با رفتارهاي حاكمان و حكمرانان باشد.
روزنامه اعتماد
