به گزارش «تابناک باتو»؛ در فیلم های هالیوودی، ژانری وجود دارد که به فیلم تخیلی معروف است. هرچند در چنین فیلم هایی به ظاهر موضوعی غیرمنتظره و فاقد عقلانیت وجود دارد، به مدد آن تلاشی در جهت شکل دادن به تخیل مردم صورت می گیرد. مثلا این که احتمال دارد بیست سال بعد از فرط گرسنگی مردم مجبور شوند موش را از فاضلاب گرفته و بخورند یا این که احتمال دارد زمین به خاطر افراط مردم و تجمیع سرمایه در دست زامبی ها و زندگی ستیزی آنها به روزهای پایانی خود نزدیک شود. در همه ی این موضوعات، انسان تلاش می کند با عقل و درایتش از این موضوع به در بیاید.
چنین فیلم هایی بعد تخیل انسان را توسعه و رونق می دهد تا بتواند از یکنواختی زندگی روزمره اش درآمده و در تخیل خود به فراغت و ماجراجویی بپردازد. او بعد از تماشای این فیلم، نیازمند قانون خط عابر و گفت و گو با دیگران است تا از تخیل خود فاصله بگیرد. برعکس این که همه شاید بپندارند که فیلم های تخیلی انسان را در زندگی ماجراجو می کند، باید توجه کرد به این که چقدر این فیلم ها ماجراجویی های انسان در بخش های مختلف زندگی را در پرده ی غیر واقعی تلویزیون یا مرحوم سینما تخلیه می کند.
فایده ی دیگر این فیلم ها این است که در درون آن بحث های علمی روز و محاسبات عجیب و غریب و پیچیده فرصت بروز می یابند. نقش های بسیاری از این فیلم ها حتی در الگوهای کارتونی آن، دانشمندی خوب یا بد است و دولت های عاقل و تیزبین یا پلیس خلاق و با اخلاق سعی می کند عمق فاجعه را بکاهد یا این که دست اهریمن را از طبیعت و زندگی انسان ها کوتاه کند. در اغلب این فیلم ها، علم گاه شر و اغلب ناجی انسان است و بسیاری از موضوعات پیچیده ی علمی در این فیلم ها دیده می شوند. تا جایی که اغلب کودکان به خاطر دیدن فیلم های فضایی و ... از نسل قبل که این ها را به زور در درس فیزیک می خواند بیشتر می دانند. پس می توان گفت فیلم های تخیلی دانش کیهانی و اسرارآمیز امروز را هم نزد مخاطبان بالاتر می برند.
چنین ژانری در فیلم های ایرانی به آن صورت که باید وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد، الگوی کاملا مسخره ای از فیلم های هالیوودی خواهد بود. در نتیجه، مردم در ایران اغلب تخیل و ماجراجویی های خود را به متن واقعیت می ریزند و نمی توانند افکار اسرارآمیز و متوهم خود را با علم و ماجراجویی های تازه و پر از پیچیدگی صیقل بدهند. هیچ بعید نیست افرادی که چنین موضوعاتی را در پرده های مجازی نمی پرورند، در پرده ی واقعی زندگی آن را عیان سازند و بر موضوعات زندگی، انگاره های جادویی به کار ببرند. طبیعی است که مراجعه به فیلم هایی که ماجراهای به مراتب عجایب الخلقه ای را نمایش داده و رویارویی علم با آن را هم نشان می دهد، از مراجعه به فالبین و اقتصاددانان سکه های هرمی در عالم واقعی بهتر است.
در چنین شرایطی است که به جای این که دانش فیزیک نسل میانسال ما از طریق فیلم های جادویی و تخیل برانگیز توسعه یافته و عقل سلیم در هنگام تماشای فیلم های خیالاتی توسط مردم نکات زیادی را در مورد اتمسفر، جو و کره ی زمین بداند، اسیر گفتمانی می شود که از اوهام و خیالات برخی افراد نشأت می گیرند. جامعه ی ایرانی به شدت از فقر دانش کیهانی جدید رنج می برد و رسانه های امروزی اسیر دانش سیاست شده و پیگیری این ماجراها را به شبکه های غیر ایرانی که نزد تیپ های خاص ایرانی کاربرد ندارد، داده اند. تنها رغبت آن ها به فیلم های مستند کوه های آتشفشانی مرغ و ماهی و سفره ماهی است که کمتر به گفت و گوی شهودی آدمی در مورد پیچیدگی های جامعه می پردازد.
اما سپهر عمومی ما چنین است که پرده ی واقعیت ما ایرانی ها اسیر تخیلات فیزیکی و گاه متافیزیکی برخی می شود تا جایی که گاه برخی از روزنامه ها هم به افشای چنین خیالات تخصصی ای اقدام می نمایند و مردم را سرگرم این می سازد که بدانند که آیا هارپ ساز است؟ موج مصنوعی است یا سلاح کشنده ای که بتواند جلد زمین را بشکافد؟ در نتیجه ممکن است مردم مسائلی چون زلزله و سرماخوردگی را به کشورهای بیگانه و خواب عجیب دیدن ارتباط داده و روز به روز کلاف زندگی را برای ما گم و گم تر کند. تفاوت این تخیل با تخیل های سینمایی این است که این ها در متن واقعیت اتفاق می افتند و زندگی را تخیلی، هراس انگیز و پر از تخیل (یا دروغ) می کنند و آن ها در پرده ی سینما و اوقات فراغت اتفاق می افتد و دوز خیالاتی بودن برخی آدم ها را هم تخلیه می کنند.
محمد زینالی اُناری
