دانستنی های پزشکی درباره «مانور هایملیخ»

وقتی که لقمه غذایی با هر جسم خارجی دیگری در گلو گیر می‌کند و وارد مجاری هوایی می‌شود، فرصت اندکی برای نجات دادن جان یک انسان وجود دارد. کافی است که چند دقیقه دیر عمل بشود، آنگاه یا شخص می‌میرد یا دچار آسیب مغزی برگشت‌ناپذیر به خاطر نرسیدن اکسیژن به سلول‌های مغزی می‌شود.

بنابراین باید شیوه‌ای ساده و عملی و بدون نیاز به هیچ وسیله‌ای، ابداع می‌شد تا بتواند به کمک مصدومان بیاید.

هنری هایملیخ، یک جراح قفسه سینه است که در سال ۱۹۲۰ در ویلمینگتون آمریکا به دنیا آمد. او در سال ۱۹۴۳، فارغ‌التحصیل رشته پزشکی شد.

در ژوئن سال ۱۹۷۴، او مقاله‌ای در یک نشریه پزشکی منتشر کرد و در آن شیوه‌ای که برای بیرون آوردن اجسام خارجی از مجاری هوایی ابداع کرده بود را توضیح داد.

بحث در مورد شیوه بیرون آوردن اجسام خارجی در سنین و شرایط مختلف، بسیار مفصل است و هم‌اکنون گایدلاین‌های انجمن قلب آمریکا و نیز صلیب سرخ آمریکا، الگوریتم‌های متفاوتی در مورد شیوه انجام کار را توصیه می‌کنند.

اما در اینجا اگر بخواهیم به صورت خیلی مختصر مانور هاملیخ را توضیح بدهیم باید بگوییم که در این حرکت، مصدوم را سرپا نگه داشته و دست خود را زیر دیافراگم او قرار می دهیم. دست دیگر را روی دست اول گذاشته و با تمام قدرت به صورت ضربه ای دست های خود را به سمت بالا و داخل حرکت می دهیم. این حرکت باعث می شود، میزان کمی هوا که داخل ریه است با شدت خارج شده و هر جسم که در مسیر آن قرار دارد به بیرون پرت شود.

همین شیوه ساده، تا به حال جان هزاران نفر را نجات داده است. اما جالب است بدانید که دکتر هایملیخ با اینکه خود این شیوه را ابداع کرده بود، هرگز خودش شخصا این مانور را برای نجات جان یک آدم، انجام نداده بود.

تا اینکه همین دوشنبه هفته قبل، هاملیخ که حالا ۹۶ ساله است و در یک مرگز نگهداری از سالمندان زندگی می‌کند، هنگامی که در رستوران مشغول صرف غذا بود، متوجه شد که لقمه غذا در گلوی زنی در میز کناری‌اش، گیر کرده است و او در آستانه خفه شدن است.

بنابراین او به سرعت به پا خاست، زن مصدوم ۸۷ ساله را که پتی ریس، نام داشت، بلند کرد، از پشت در برگرفت و با حلقه کردن دست در زیر دیافراگم و انجام مانور، جان او را نجات داد.

جالب است بدانید که در سال ۱۹۷۶، زمانی که رونالد ریگان سوار هواپیما بود تا رهسپار یک کارزار انتخاباتی شود، بادام زمینی وارد مجاری هوایی اش شده بود، و باز هم اگر این مانور نبود، شاید دیگر رونالد ریگانی نبود که چهره سیاسی آمریکا را تغییر بدهد و کسی نمی‌تواند پیشبینی کند که اگر شخص دیگری رئیس جمهور آمریکا می‌شد، مسیر جنگ سرد یا حتی جنگ ایران و عراق، تا چه حد متفاوت می‌بود!

البته کارکنان غذاخوری آن مرکز سالمندان، خودشان آموزش انجام مانور هایملیخ را دیده بودند، اما وقتی یکی از آنها دید که خود مبدع مانور، در کنار مصدوم است و دست به کار شده است، درنگ کرد تا خود هایملیخ کار را انجام بدهد!

دکتر هایملیخ ، علیرغم کهولت سن، هنوز آدم فعالی است، شنا می‌کند و به کنسرت‌های موسیقی می‌رود. او در دوران طبابتش هم آدم مبتکری بود. یکی از اختراع‌های او، اختراع دریچه‌ای برای جلوگیری از حرکت هوا Heimlich valve به داخل لوله‌های سینه chest tube بود.

و البته مثل دیگر مخترعان و مبتکران، همه خلاقیت‌های او توأم با موفقیت نبود، به عنوان مثال او در دهه ۱۹۸۰ تلاش کرد تا با ابتلای کردن عمدی و کنترل‌شده بیماران با مالاریا، در جهت درمان بیماری‌هایی مثل سرطان، لایم و ایدز، تلاش کند. این تلاش او البته، با شکست مواجه شد.