بر اساس اطلاعات تاریخی، نام اصلیِ مونالیزا «لیزا ژراردینی دل ژکوندو» بود. او زنی از خانواده‌ای تقریباً اشرافی برخاسته از روستا بود که با تاجری اهل فلورانس ازدواج کرد. همسر لیزا دل ژکوندو پیشنهاد این نقاشی را به لئوناردو داوینچی داد و او نیز نقاشی مونالیزا را در ۱۵۰۳ یا ۱۵۰۴ در فلورانس آغاز کرد. داوینچی نزدیک به چهار سال روی این اثر هنری کار کرد و پس از اتمام نقاشی در سال ۱۵۰۷ این تابلوی زیبا را به فرانسیسکو نفروخت، فلورانس را ترک کرد و آنرا نزد خود نگاه داشت. برخی معتقدند از آنجایی که ئوناردو تابلو را تمام نکرده بود آنرا به فرانسیسکو نفروخت و بسیاری دیگر معتقد هستند که لئوناردو عاشق این تابلو بود.
البته نقل‌قول‌های دیگری دربارۀ صاحب این چهره وجود دارد مثلاً برخی می‌گویند این چهرۀ زنی خیالی و زاییدۀ ذهن داوینچی است و برخی دیگر می‌گویند لئوناردو تصویری از خودش را کشیده است.
اما چه رازی در این تابلو وجود دارد که 500 سال پس از مرگ صاحب اثر هنوز میلیون‌ها انسان را مسحور خود می‌کند. این زن به گونه‌ای اسرارآمیز لبخند زده، لب‌هایش می‌خندد اما چشم‌هایش غمگین است. همین ویژگی‌های متناقض است که موجب شده گمانه‌زنی‌های بسیاری حول محور این چهره ماندگار صورت بگیرد. چند سال پیش این تابلو با استفاده از نرم‌افزاری رایانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت و آماری درباره احساس مونالیزا براساس حالت ابروها، لب‌ها و گونه‌های وی منتشر شد. طبق نتایج این تحقیق، مونالیزا 83 درصد خوشحال، 9 درصد منزجر، 6 درصد ترسیده و 2 درصد عصبانی است.
برخی می‌گویند معلوم نیست مونالیزا مرد بوده یا زن، چون بیشتر استخوان‌بندی مردانه دارد تا زنانه. برخی تا آنجا پیش رفته‌اند که می‌گویند مونالیزا مردی با روحیات زنانه بوده است و حتی احتمال دوجنسیتی بودن او را نیز می‌دهند. در حقیقت برای لئوناردو انسان کامل ترکیبی از مرد و زن بوده است.
شاید یکی از دلایلی که چهرۀ مونالیزا را مرموزتر کرده این است که او هیچ مویی در صورت ندارد. می‌گویند در قرن شانزدهم مرسوم بوده که زنان اشراف‌زاده ابروهایشان را با تیغ می‌زدند. حالت ایستادن او نیز به‌گونه‌ایست که احتمال می‌رود او باردار بوده است.
حقیقت هر چه که باشد این اثر یکی از شاهکارهای تاریخ هنر است و شاید راز ماندگاری آن تا سال‌های سال ادامه داشته باشد.
صراط
