بي‌شك از جمله اسناد و مدارك ارزشمند و معتبر در حوزه تحقيقات تاريخي
طي دو قرن اخير، اسناد تصويري هستند كه با دقت و ظرافت و با صراحت تمام
ابعاد مختلف زندگي اجتماعي بشر و مسايل پيرامون آن را ضبط كرده‌اند به طوري
كه در بعضي موارد يك قطعه عكس و يا سند تصويري مي‌تواند به راحتي از
مهم‌ترين اسرار و مسايل تاريخي پرده برداشته و محققان را در ارايه
ديدگاه‌هاي مختلف ياري رساند.
با بررسي اسناد و مدارك به جاي مانده از دوره قاجار مشخص مي‌شود كه هنر عكاسي به محض ورود به ايران بسیار مورد توجه طبقه حاكم قرار گرفته تا آنجا كه حتي ناصرالدين شاه قاجار به خاطر علاقه‌اي كه به هنر عكس وعكاسي داشته است، خود دوربين به دست گرفته و عكس‌هاي ارزشمندي از اوضاع و احوال دربار و ديگر مسا ئل پيرامون آن به يادگار گذاشته است كه در حال حاضر جزء بهترين و ارزشمند ترين اسناد تصويري دوره قاجار به شمار مي‌رود.
«نخستين عكس هاي ناصرالدين شاه بيشتر از زنان حرم و غلام بچه‌ها و ساختمان‌هاي اندروني است. شاه براي انجام كارهاي عكاسي‌اش و احداث تاريكخانه براي ظهور، چاپ و تهيه شيشه‌هاي حساس، حياط و عمارتي از ساختمان‌هاي سلطنتي را به عكاسخانه دربار اختصاص داد و بدين سان "عكاسخانه مباركه همايوني" را بنياد نهاد».
«به اعتقاد ايرج افشار، نخستين دستگاه عكاسي كه به ايران آورده شد از آن ناصرالدين شاه بوده است. وي به هنر عكاسي بسيار علاقه‌مند بوده و اين هنر ظريف را يكي از وسايل تفنن و سرگرمي خويش قرار داده بود. بسياري از عكس‌هايي كه ايشان انداخته، هم اكنون در ميان آلبوم‌هاي بيوتات سلطنتي موجود است و در حاشيه بسياري از آنها ياداشت‌هايي به خط وي ديده مي‌شود. از شدت علاقه شاه به اين هنر، منصب "عكاسباشي" نيز در دربار ايجادشد».
يكي از موضوعاتي كه عكاسان مختلف با توجه به شرايط به وجود آمده از آنها عكاسي كرده و تصاوير ارزشمندي به يادگار گذاشته‌اند؛ عكس‌هاي مربوط به زيارتگاه‌هاي اسلامي به ویژه حرم مطهر آقا علی بن موسی الرضا (ع) است. حرم رضوی به عنوان مقدس‌ترین مکان برای مردم ایران، جایی بود که ناصرالدین شاه بسیاری از عکاسان ایرانی و حتی خارجی را برای عکاسی به آنجا فرستاد. بسیاری از عکاسان قاجاری فارغ از سفارش دربار خود نیز لازم می‌دیدند حتما در کارنامه خود عکسی از حرم امام هشتم (ع) را نیز به ثبت برسانند. ماحصل این امر تعداد زیادی عکس از بنای حرم و گاه مراسم‌های داخل آن بود که معمولا به آلبوم خانه سلطنتی قاجار تقدیم می‌شد.
عکس های زیر که از اولین عکاسان حرم امام رضا (ع) انتخاب شده از عبدالله قاجار، آنتونیو جیانوزی و آنتوان سوروگین بوده و مربوط به دوره حکومت ناصرالدین شاه قاجار است که به مناسبت سالروز شهادت هشتمین اختر تابناک آسمان ولایت و امامت، تقدیم بینندگان عزیز «نواندیش» می شود.
نواندیش
