سوغاتی‌هایی از جنس ساقه درخت
کد خبر: ۹۹۳۶
تاریخ انتشار: 2015 September 04    -    ۱۳ شهريور ۱۳۹۴ - ۱۶:۰۰

وقتی از او می‌پرسم «کپو بافی» داشت منسوخ می‌شد اما به نظر می‌رسد حالا در حال احیاست؟ با تعصب خاصی پاسخ می‌دهد: نه! کپوبافی هیچ وقت از یاد نمی‌رود و تعداد زیادی این کار را در خوزستان انجام می‌دهند.

«همینِ بسِ تخته» 27 سال است که کپو می‌بافد و به گفته خودش از طریق صنایع‌دستی توانسته وامی بگیرد و خانه‌ای بخرد تا در یکی از اتاق‌های خانه‌اش این رشته را آموزش دهد.

او حدود 20 شاگرد دارد و به آن‌ها در خانه آموزش می‌دهد؛ چون راه‌اندازی کارگاه هزینه می‌خواهد و پولش کم است، توانایی راه‌اندازی کارگاه را ندارد.

این هنرمند که به خاطر جای حبوباتی که از کپو و پشم طبیعی گوسفند بافته، مُهر اصالت دریافت کرده، به خبرنگار ایسنا می‌گوید: یک جعبه‌ی سه‌تار از کپو بافته‌ام که روی آن 200 هزار تومان قیمت گذاشته‌ام. هر چیزی که سفارش بدهند می‌توانم ببافم؛ حتی یک جای کتابی از کپو هم بافته‌ام.

او درباره اینکه در این 27 سال سوزن‌هایی که با آن کار می‌کند به دستش آسیب جدی وارده کرده هم می‌گوید: بارها سوزن‌ها داخل دستم رفته و خون آمده است، اما خدا رو شکر آسیب جدی ندیدم.

«تخته» که این هنر را خودش یاد گرفته، درباره تهیه مواد اولیه اظهار می‌کند: مواد اولیه را از بوشهر و بندرعباس برایم می‌آورند و آن را کیلویی می‌خرم و برای هر 800 کیلو، 4 میلیون تومان پرداخت می‌کنم.

کپوبافی یکی از رشته‌های بومی و خاص خوزستان به ویژه شهرستان دزفول است که با پیچش ساقه‌های مرکزی و جوان نخل به دور ساقه‌های «کرتک» شکل می‌گیرد.

«کپو» در گویش محلی دزفولی، به ظرف حصیری کُروی در دار که از برگ خرما و کرتک بافته شده گفته می‌شود. کپوهای تولید دزفول از نظر کیفیت و اصالت رتبه اول را در کشور دارند، تا جایی که این کپوها به شهرهای مختلف ایران و برخی کشورها صادر می‌شوند.

این محصول با پیچیدن برگ خرما به دور نی‌های مردابی به شکل فتیله‌ای بافته می‌شود و دارای قابلیت‌های فرم‌دهی زیاد است و به‌ همین علت تنوع در فرم‌های کپو زیاد است. «کپو» در لغت دزفولی به سر یا کله و اصطلاحا به هر شیء کروی، گرد یا چمباتمه‌زده گفته می‌شود.

«کَرتَک» هم گیاهی است که در حاشیه نهرها، رودخانه‌ها و دشت‌ها در مناطق باتلاقی و گرمسیری رشد می‌کند. از کرتک برای مغز ردیف‌های بافته شده در کپو استفاده می‌کنند؛ در واقع برگ درخت خرما به دور یک یا دسته‌ای از کرتک‌هایی که کنار هم قرار گرفته‌اند پیچیده می‌شود.

برای بافتن کپو از برگ‌های جوان و تازه نخل خرما استفاده می‌شود. شاخه درخت خرما در آغاز به شکل برگ‌هایی جمع شده در کنار ساقه است، مثل بادبزن‌هایی که به‌ صورت پلیسه جمع می‌شوند. برگ‌ها از شاخه‌های جوان انتخاب می‌شود و به‌دلیل آنکه هنوز تحت تاثیر نور آفتاب قرار نگرفته‌اند، سفید هستند، همچنین پهنای کمتری دارند. به این ترتیب، رنگ روشن و عرض کمِ برگ‌ها به راحت‌کردن بافت و خوش‌نقش کردن کپو کمک می‌کند.

برگ‌های سبز و ضخیم اطراف نخل برای کارهای ضخیم مانند زنبیل استفاده می‌شود ولی برگ‌های سفید برای کارهای ظریف استفاده می‌شود. برای آماده‌کردن برگ‌ها که به زبان محلی به آنها "پیش" گفته می‌شود آنها را پس از جدا کردن از نخل، زیر نور خورشید خشک می‌کنند تا شفاف‌تر شوند و قبل از بافت آنها را در آب می‌خوابانند تا خیس بخورند و در حالت مرطوب برای بافت استفاده می‌شوند.


برای بافتن کپو، برگ درخت خرما را از طول، به رشته‌های باریکی درمی‌آورند که قابل عبور از سوزن لحاف‌دوزی باشد. آغاز کار با مارپیچ کردن یا حلزونی کردن برش‌هایی از برگ درخت خرماست. وقتی این برش‌ها را به شکل حلزون در دست خود جمع کنیم، ادامه آن از طرف دیگر محل قرار گرفتن کرتک‌ها خواهد بود؛ یعنی آنکه کرتک‌ها در درون باقیمانده این الیاف نازک قرار می‌گیرند و به هم بافته می‌شوند. دلیل استفاده از برگ خرما در ابتدای کار به جای کرتک، انعطاف بیشتر برگ‌های خرما نسبت به کرتک است.

ایسنا

نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار