افراد تیز هوش و پر استعداد کودکان یا نوجوانانی هستند که توانایی های بالفعل یا بالقوه ی آنها در دوره پیش دبستانی ، ابتدایی ، یا متوسطه شناسایی می شوند و در زمینه هایی چون توانایی هوشی ، تحصیلی ، رهبری ، یا هنرهای نمایشی یا دیداری ازقابلیت های بالایی برخوردارند و به همین دلیل به خدمات یا فعالیت هایی نیاز دارند که معمولا در مدارس وجود ندارند .
کودکان تیز هوش عموما داری کنجکاوی زیاد ، اطلاعات عمومی زیاد وعلاقه وافر به یادگیری هستند .آنها خیلی سریع یاد می گیرند ، از قدرت ادراک بسیار خوبی برخوردارند و با سرعت قابل توجهی مساله مورد نظر را درک می کنند .
کودکان تیز هوش معمولا خواندن وصحبت کردن را زودتر از معمول فرا می گیرند و خزانه لغات گسترده ای دارند . پیشرفت درسی سریع و استعداد ویژه در ریاضیات از دیگر ویژگی های تیز هوشان است .
كودكان تیزهوش از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند و خود را به راحتی با شرایط جدید سازگار می‌كنند. آنها همچنین از انرژی بالا و حافظه فوق‌العاده‌ای برخوردارند. این كودكان مطالب یا موضوعاتی را كه مورد توجهشان قرار می‌گیرد، با سرعت و دقت خارق‌العاده‌ای به ذهن می‌سپارند.
کودکان تیزهوش، فوق‌العاده كنجكاو هستند و دوست دارند مرتبا پرسش‌های فراوان و پیچیده‌ای را مطرح كنند و در عین‌حال وقتی از آنها سؤالی می‌شود، غالبا پاسخ‌های پیچیده‌ای را مطرح می‌كنند و توضیحات آنان درباره جزئیات یك مسأله حاكی از درك عمیق ایشان از موضوعات گوناگون است.
آنان از قدرت تخیل و تفكر انتزاعی بیشتری نسبت به همسالان خود برخوردارند و همواره به جای "آنچه كه هست" در اندیشه "آنچه كه می‌تواند باشد" هستند. گستردگی و تنوع علایق آنها فوق‌العاده مشهود است، به عبارت دیگر دوست دارند بسیاری از چیزها و امور مختلف را تجربه كنند. آنان از دامنه فعالیت بیشتری برخوردارند و در زمینه‌های مورد علاقه خود پشتكار و پایداری فوق‌العاده چشمگیری نشان می‌دهند. همچنین خلاقیت و قوه ابتكار، ثبات شخصیت، تشریك مساعی و سلاست كلامی در كودكان تیزهوش قابل مشاهده است.
در حال حاضر تنها می توانیم درباره ی علل پدید آیی تیزهوشی و پراستعدادی حدس های زیرکانه ای بزنیم اما نمی توانیم به طور کامل تیز هوشی را پیش بینی یا تبیین کنیم . با وجود این احتمالا عوامل زیادی مثل وراثت و محیط دوره ی کودکی اهمیت دارند .به نظر می رسد تعامل وراثت و محیط ، عامل اصلی بروز تیز هوشی است .
وراثت
اگر والدین ، هوش بالاتر از متوسط داشته باشند و بتوانند برای کودک محیط مناسبی فراهم کنند ، احتمال تیز هوش شدن کودکشان افزایش می یابد . هرچند وراثت عامل تعیین کننده در تیز هوش شدن است اما عوامل روانی اجتماعی هم نقش مهم را ایفا می کنند .
محیط
وراثت ممکن است استعداد را شکل دهد ، اما محیط نیز در رشد و پرورش آن نقش دارد . اما هنوز نمی دانیم چه نسبتی از وراثت و محیط و باید باهم ترکیب شوند تا تیز هوشی پدید آید . محیط مناسب نه تنها شامل تحریک هوشی و هنری است ، بلکه مولفه های مهم تری در آن وجود دارد ، مثل تغذیه مناسب و نبود حوادث آسیب زای روانی .
والدین ،خانواده ها ، تعامل های همسالان و حتی تجربه های اجتماعی در تحول استعداد های کودک تاثیر زیادی دارند . برای دانش آموزان تیز هوش و پر استعداد دو نوع مدرسه ی ویژه وجود دارند که شامل مدارس خصوصی و دولتی است.
سلامانه
