زعفران، گیاهی است چند ساله که دارای پیاز میباشد این پیاز دارای غلاف قهوهای رنگی است. زعفران گیاهی است چند ساله که دارای پیاز میباشد این پیاز دارای غلاف قهوهای رنگی است. این گیاه در جنوب غربی آسیا، جنوب اسپانیا و جنوب اروپا روییده میشود. دارای ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و ۳ رشته کلاله قرمز رنگ میباشد. قسمت مورد استفاده گیاه زعفران کلاله نارنجی رنگ گل آن میباشد. کلاله زعفران حاوی چربی، املاح معدنی و موسیلاژ است. تکثیر زعفران منحصرا توسط غده زیر زمینی بنه (کورم) متداول است. عطر و بوی زعفران به علت وجود اسانس بیرنگ تروپن دار و یک ترکیب اکسیژن دار و همراه با سینئول به نام سافرانال میباشد. طعم زعفران مربوط به هیتروزید تلخ پیکروکروسین است. رنگین بودن زعفران مربوط به وجود مادهای به نام کروسین میباشد.
زعفران ماده غذایی با ارزشی است که به مقدار کم از گیاه زعفران بدست میآید در واقع از هر ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار گیاه زعفران، حدود ۵ کیلوگرم گل زعفران بدست میآید که وزن ۵ کیلوگرم زعفران تازه بعد از خشک شدن به یک کیلوگرم میرسد.
ارزش غذایی زعفرانزعفران چاشنی و رنگ دهنده غذا میباشد زعفران موجب کاهش چربی و کلسترول خون میگردد. زعفران آرام بخش، اشتها آور، ضد اسپاسم، پیشگیری کننده از بیماریهای قلبی و سرطان، تقویت کننده حافظه و کاهش دهنده فشار خون است. از گیاه زعفران در درمان بیماری آسم، بیماریهای پوستی، بیماریهای چشم، عفونت ادراری، یرقان، پیش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شکم، درمان معده درد و درمان کم خونی استفاده میشود.
زعفران به هضم غذا کمک میکند و تقویت کننده معده میباشد و به عنوان مسکن بویژه در دردهای لثه کاربرد دارد.
زعفران گیاه ضد افسردگیمصرف زعفران در پیشگیری از بروز افسردگی موثر است. بر اساس تحقیقات امروزی نیز نتیجه گرفته شده است که زعفران دارای خواص ضد افسردگی است و این در حالی است که بر اساس تب سنتی به زعفران خواص فرح بخشی و خنده آوری نیز نسبت دادهاند. بر طبق نتایج این تحقیقات استفاده از زعفران در غذا و نوشیدن حداقل یک فنجان چای زعفران برای تمدد اعصاب توصیه میشود. زعفران افزایش دهنده تمرکز حواس است و در پیشگیری از آلزایمر و پارکیسون موثر میباشد زعفران در درمان دردهای عصبی و کم خوابی موثر میباشد.
زعفران عامل پیشگیری از کاهش دید در سالخوردگیبر اساس تحقیقات مرکز دانشگاهی ایتالیا زعفران در تنظیم کارکرد سلولهای بینایی موثر است و سلولهای بینایی را در مقابل آسیبها محافظت میکند و از پیشرفت بیماریهای چشم جلوگیری میکند و موجب احیای سلولهای آسیب دیده چشم میشود. زعفران در درمان اختلالات لکه زرد شبکیه که در سنین سالخوردگی ایجاد میشود موثر است. مصرف زعفران در رژیم غذایی از پیشرفت بیماریهای ژنتیک چشم جلوگیری میکند و به همین علت مصرف متعادل آن به سالخوردگان و افراد مبتلا به بیماریهای چشم توصیه میشود.
خواص ضد سرطانی زعفرانزعفران خواص ضد سرطانی دارا میباشد و به عنوان یک داروی ضد تومور و جمع کننده رادیکالهای آزاد عمل میکند. بر اساس تحقیقات پزشکی ثابت شده است که مواد آنتی اکسیدان موجود در زعفران خواص ضد سرطانی دارا میباشند. بر اساس نتایج این بررسی بنظر میرسد که استفاده از زعفران، از بروز توالیهای ژنی سرطان زا جلوگیری میکند و در ترمیم مولکولهای دی انای آسیب دیده تاثیر بسزایی دارد.
مضرات مصرف بیرویه زعفران: مصرف بیرویه زعفران مضر میباشد و باعث استفراغ، کاهش ضربان قلب، خون ریزی از بینی، خون ریزی از پلکها و لب و موجب سر گیجه، بیحالی، زردی پوست و عوارض خطرناک دیگر میشود که این عواقب حتی میتواند منجر به مرگ شود.
رقیه و سحر کامران سامانی در پژوهش خود با موضوع درمان سخت زائی با مصرف زعفران در همایش زعفران داروی گیاهی هزاره سوم ارائه شد، نشان دادند که خوردن زعفران در زمان حاملگی، شخص را برای زایمان آسان آماده میکند. بر طبق پژوهش آنان مصرف زعفران در دوران بحرانی بارداری یعنی سه ماه اول که دوران تشکیل اندامها ست میتواند به جنین صدماتی وارد نماید. مصرف زعفران در سه ماه اول حاملگی باعث افزایش هورمون پروستاگلاندین در رحم شده و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم دارد و در نتیجه احتمال سقط جنین را به همراه دارد اما مصرف متعادل آن پس از سه ماه اول دوران بارداری مفید است و مادر را برای زایمان آسان آماده میکند. زعفران موجب خاصیت ارتجاعی در نسوج رحم میگردد و زایمان را آسانتر میسازد.
زعفرانی که پس از سه ماه اول حاملگی مصرف شده است تاثیر خود را چند ساعت قبل از زایمان با شروع شدن درد و با دریافت عصبی گیرندههای درد و تولید هورمون پروستا گلاندین که درهنگام وضع حمل باعث انقباض ماهیچههای دیواره رحم میشوند و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم و اثر شل کنندگی سرویکس دارد می گذارد بنابراین با مصرف صحیح زعفران میزان پروستا گلاندین در رحم در زمان تولد نوزاد را افزایش داد و از سخت زائی جلوگیری کرد.
مقدار مناسب و مجاز مصرف زعفران در ماه: مصرف سه گرم زعفران برای هر نفر در ماه بسیار سالم و سودمند میباشد و مصرف بیش از ۵ گرم آن برای هر نفر در ماه مضر میباشد. اما مصرف ۵ گرم زعفران در یک وعده غذائی میتواند منجر به مرگ انسان گردد.
نگهداری از زعفران: زعفران را باید دور از نور و رطوبت نگهداری کرد زعفران را درظروف شیشهای یا فلزی دربسته نگهداری نمایید. توجه داشته باشید اسانس زعفران قابل تبخیر شدن است، بنابر این درب ظرف زعفران را ببندید درصورت باز ماندن درب ظرف زعفران اثرات داروئی و کیفیت آن کاهش مییابد.
مصارف زعفران:
زعفران به مواد غذایی عطر و رنگ مخصوص میدهد و به همین جهت از زعفران در صنایع غذایی مانند سوسیس سازی، در شیرینی سازی مانند تهیه پودرهای کیک، در داروسازی مانند داروهای ضد افسردگی، در نساجی مانند رنگ کردن پارچههای ابریشمی، در تولید مشروبات الکلی و غیر الکلی بعنوان طعم دهنده طبیعی و در صنایع لبنی و غیره استفاده میشود.
خبرگزاری آریا