وظایف ویراستارپیش از این گفتیم که هر ویراستار، خود باید نویسنده‌ای ماهر باشد و مانند یک نویسنده به انواع نوشته و زبان نوشتار آشنا باشد. او همچنین موظف است انواع خدمات ویرایشی را بشناسد و به اعتبار هر یک ویرایش کند. او باید قواعد املایی و به ویژه دستور زبان را خوب بداند. ویراستار، باید با نگاه تیزبینانه‌اش، خطاها و تسامحات و ابهام و تعقید متن را دریابد.
ویراستار، مانند کارآگاهان، باید دقت نظر و نگاهی نکته‌سنجانه و دقیق نسبت به متن داشته باشد؛ گویی متن مؤلف، همچون صحنه‌ای جنایی است و ویراستار باید در گوشه و کنار آن در جست‌وجوی مجرم باشد و این مجرم کسی یا چیزی نیست جز خطاهای زبانی و محتوایی.
چشم ویراستار باید به یافتن خطاها عادت کند. دغدغه ویراستار باید زبان پاکیزه و مهذّبِ متن باشد. اگر او بخواهد با نگاهی گذرا و سرسری از کنار خطاهای احتمالی بگذرد بی‌تردید، خدمتش به خیانت بدل خواهد شد.
به طور کلی ویراستار باید سه هدف عمده را دنبال کند:
1 ـ کمک به سلامت ادبی متن
2 ـ ایجاد جذابیت در محتوا و نحوه ارائه پیام متن
3 ـ کمک به انتقال شفاف‌تر پیامویراستار در هر حیطه‌ای که فعالیت می‌کند ـ چه در نشر کتاب و چه در صنعت روزنامه‌نگاری ـ باید به دستور زبان تسلط کامل داشته باشد و همچنین به محتوای متن. تنها مطالعه وسیع و کافی و معلومات گسترده او را در قضاوت صحیح یاری می‌کند.
ویراستار باید درایت آن را داشته باشد که زاویه‌ای جدید از متن پیش چشم مؤلف آن بگشاید و در عین آن به متن وفادار باشد که بی‌شک داشتن این دو ویژگی در کنار هم، مستلزم مهارت و تجربه است. در هر حالتی، ویراستار چهار خطای عمده را نباید انجام دهد:
1 ـ حق ندارد بخشی از متن را حذف یا آن را مخد‌‌وش کند.
2 ـ حق ندارد در متنی صحیح، خطایی وارد کند.
3 ـ حق ندارد سهواً یا عمد‌‌اً مفهوم مورد نظر نویسنده را عوض کند.
4 ـ حق ندارد کارش را د‌‌یرتر از زمان تعیین شد‌‌ه تحویل بد‌‌هد.ویراستار پس از ویرایش زبانی و محتوایی، وظایف دیگری هم دارد؛ وظایفی همچون تهیه معرفی‌نامه و طرح پشت و روی جلد، صفحه عنوان، صفحه حقوق، صفحه عنوان لاتین، تنظیم شناسنامه کتاب، تهیه فهرست مطالب، فهرست اعلام، جدول‌ها، نمودارها و غلطنامه.
او حتی پس از ویرایش کامل اثر، باید در جریان آماده‌سازی، تولید و نشر آن نیز باشد. این حقیقتی انکارنشدنی است که ویراستار پس از روزها و شبها سروکار داشتن با متن و اصلاح و تصحیح و تنظیم آن، وابستگی عمیقی به اثر پیدا کرده، آن را همچون اثر خویش می‌داند و تا لحظه نشر و توزیع آن در میان مخاطبان، خود را موظف می‌داند که قدم به قدم در کنار اثر باشد.
ادامه دارد...مریم اسدیان، دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی 
