یکی از مهمترین دغدغه های بیماران در ماه مبارک رمضان استفاده از دارو های مصرفیشان به طوریکه به صحت روزه آسیبی نرسد. بیماری های چشمی از جمله مواردی است که به لحاظ حساسیت موضوع اهمیت دوچندان پیدا می کند. در ادامه به بعضی از این نکات برای بیماران چشمی اشاره شده است:
آب سیاه (گلوکوم) و روزه داری
روزه داری و آب سیاه به سه دلیل به هم ارتباط دارند:
1. پایین آوردن فشار چشم مداخله کلیدی ما در درمان و کنترل بیماری آب سیاه است و این موضوع نشان داده شده است که به دنبال دریافت مایعات زیاد پس از افطار و سحر، فشار چشم افزایش مییابد. این نوسان البته زیاد نیست و در حدود 2.5 میلی متر جیوه اندازهگیری شده است.1،2
2. این فرضیه مطرح است که رژیم غذایی سالم (شامل میوه، لبنیات و سبزیجات) موجب سلامت بیشتر عصب بینایی میشود که در بیماری آبسیاه در معرض آسیب است.
3. قطره هایی که برای پایین آوردن فشار چشم استفاده میکنیم میتوانند از راه مجرای تخلیه اشک به بینی و سپس حلق راه یابند!
از این رو سه رویکرد زیر قابل طرح هستند:
- برخی از متخصصین با گرفتن جانب احتیاط، توصیه شان به روزه نگرفتن در بیماران آب سیاه به طور کلی است.
- درباره افراد مبتلا به آب سیاه پیشرفته و کنترل نشده اجماع نسبی به نگرفتن روزه است.
- اما افراد مبتلا به آبسیاه و علاقمند به روزهداری میتوانند برنامه زیر را مراعات کنند:
1. پیش از ماه مبارک، به پزشک خود مراجعه نمایید و از کنترل مناسب بیماری خود اطمینان یابید.
2. از کیفیت رژیم غذایی خود (و نه کمیت) در روزهداری مطمئن شوید (در صورت لزوم با دریافت مشاوره تغذیه).
3. به ضرورت، پزشک میتواند برای مهار افزایش فشار چشم به دنبال افطار و سحری، زمانبندی قطرههای قبلی را بازنگری نماید یا یک قطره جدید کنترل فشار چشم را برای یک ساعت پیش از افطار اضافه نماید. حتی میتوانید با صلاحدید و نظر چشمپزشک خود، در ساعات پس از افطار (و سحر)، جهت اندازهگیری فشار چشم به اورژانس مرکز چشمپزشکی مراجعه نمایید و از کنترل بودن فشار چشم در این ساعات نیز مطمئن شوید.
روزه داری و خشکی چشم
یکی از تاثیرات روزهداری کم شدن آب بدن است. این امر میتواند موجب کم شدن جریان اشک چشم و به تبع آن افزایش غلظت اشک3 و خشکی چشم (به دلیل کاهش تولید اشک پایه) شود و افرادی که مشکل اشک و خشکی چشم دارند، با روزه داری، خشکی چشمشان بیشتر شود. این قضیه زمانی که روزهداری در فصول گرم سال است و طول زمان روزهداری بلند است، بیشتر تظاهر مییابد. این افراد میتوانند با استفاده از قطرههای اشک‌های مصنوعی و گذراندن وقت در فضای خنک و مرطوب این مشکل را مرتفع نمایند. در موارد شدیدتر، مشورت با پزشک توصیه میشود.
روزه داری و عیوب انکساری
چنین گفته میشود که روزهداری موجب افزایش نمره عینک میشود. این جمله مبنای علمی ندارد و نمیتوان عدم روزهداری را به دلیل نمره بالای عینک، توصیه کرد.
گاهی بروز پیرچشمی (تاری دید برای کارهای نزدیک و مطالعه)، با روزه داری همزمان میشود. شاید روزه داری پیر چشمی را چند ماهی جلو بیندازد اما ایجاد کنندهاش نیست.
درباره روزهداری پس از اعمال انکساری اختلاف نظر وجود دارد. برخی عدم روزه داری در 1 تا 2 ماه پس از عمل را توصیه میکنند و برخی از همان چند روز پس از عمل روزهداری را به لحاظ چشمپزشکی مجاز میدانند.
روزه داری و جراحی آب مروارید
بیمارانی که به دلیل آبمروارید، عمل جراحی میشوند و داخل چشمشان لنز گذاشته میشود، میتوانند روزه بگیرند. این بیماران بایستی در طول زمان روزه، داروهای چشمی خود را استفاده کنند.
روزه داری و تاری دید
تاری دید گذرا میتواند به دلیل اختلال لایه اشکی، ضعف در تطابق، کاهش قند و فشار خون باشد که اصولا نگران کننده نیست.
روزه داری و بیماریهای شبکیه (مرتبط با بیماری قند و حوادث عروقی)
در این باره به نظر متخصصین مغز و اعصاب، قلب و داخلی مراجعه نمایید.
روزهداری و چکاندن قطرههای چشمی
درباره چکاندن قطره در هنگام روزهداری از مراجع محترم تقلید فتاوای زیر در دسترس است:
آیات عظام امام خمینی (ره)، اراکی، تبریزی، بهجت، مکارم، صانعی، نوری همدانی، موسوی اردبیلی، فاضل لنکرانی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی، سیستانی، بهجت و سبحانی
اگر دارو به حلق نرسد یا به حلق برسد و فرو نبرد، روزه باطل نمیشود. هرچند به طور کلی ریختن قطره به چشم در صورتی که مزه یا بوی آن به حلق برسد، کراهت دارد. یعنی بهتر است ترک شود ولی مبطل روزه نیست.
آيت ا... مکارم شيرازي
اگر به حلق وارد نشود، يا شک داشته باشيم، اشکالي ندارد. اگر یقین دارد به فضای حلق میرسد و فرو رود، برای روزه اشکال دارد.
آیت ا... مظاهری
ریختن دارو به چشم مکروه است.
منبع: ائل
