پادشاهی پسر به مکتب داد لوح سیمینش در کنارنهاد
برسرلوح اونوشته به زر جوراستاد به ز مهر پدر
(از گلستان سعدی)
در سطح جهان به پیشنهاد یونسکو (سازمان آموزشی علمی فرهنگی سازمان ملل متحد) روز ۵ اکتبر (۱۳ مهر) هر سال به عنوان روز معلم نامگذاری شده است که در بعضی کشورها این روز تعطیل می‌باشد.
در کشور عزیز ما ایران روز شهادت استاد مرتضی مطهری به دست گروه فرقان به عنوان روز معلم معرفی شده است.
در ایران قبل از انقلاب نیز روز ۱۲ اردبیهشت روز معلم بوده است چرا که دراین روز معلمی به نام ابوالحسن خانعلی در سال ۱۳۴۰ در تجمع اعتراض آمیز معلمان در میدان بهارستان به شهادت رسید.
شهیدخانعلی ۲۹ساله فارغ التحصیل دانشکده معقول و منقول (فلسفه امروزی) دانشگاه تهران بود که در دبیرستانهای تهران فقه و عربی تدریس می‌کرد و در مقطع دکترا مشغول به تحصیل بود.
شاید باید در تعریف «روز جهانی معلم» و
«روز معلم» دقت بیشتری کنیم. اینکه می‌توانیم برای
«روز جهانی معلم» تاریخ واحدی را اعلام کنیم اما برای روز معلم نه.
از سال ۱۹۹۴ به بعد، پنجم اکتبر (۱۳ مهرماه) هر سال از سوی
یونسکو «روز جهانی معلم» اعلام شده است. هدف از اعلام چنین روزی بها دادن به معلمان، قدردانی از آن‌ها و بررسی مشکلاتشان در سراسر دنیا اعلام شده است اما بحث «روز معلم» چیز دیگری است. کشورهایی که «روز معلم» را در تقویم تاریخ خود ثبت کرده‌اند.
روز معلم در کشورهای دیگر چه شکلی است؟ هریک دلیل و بهانهٔ خاصی برای ثبت چنین روزی دارند و هر یک به گونه‌ای مراسم بزرگداشت روز معلم را جشن می‌گیرند. به بهانهٔ «روز معلم» نگاه مختصری به بیان زمان و تاریخچهٔ این روز و نحوهٔ بزرگداشت آن در کشورهای مختلف دنیا انداخته‌ایم.
افغانستان ـ ۵ اکتبر ـ در این روز مدارس تعطیل هستند اما دانش آموزان و معلمان به مدارس می‌روند و از آن‌ها با غذا و شیرینی پذیرایی می‌شود و بنا به سنت به معلمان هدایای ویژه‌ای داده خواهدشد.
آلبانی ـ ۷ مارس ـ در هفتم مارس ۱۸۸۷ اولین مدرسهٔ سکولاری که دانش آموزان آلبانی اجازهٔ درس خواندن در آن را پیدا کردند تاسیس شد. تا پیش از آن تمامی مدارس تحت نظارت کلیسای کاتولیک بودند.
الجزایر ـ ۲۸ فوریه ـ دلیل خاصی برای ثبت این تاریخ در کشور الجزایر ذکر نشده است.
کرهٔ جنوبی ـ ۱۵ می ـ اولین بهانهٔ نامگذاری روز خاصی با نام روز معلم در این کشور، بازدید اعضای تیم جوانان صلیب سرخ کشور در تاریخ ۲۵ می از معلم سابق خود در بیمارستان بود اما این روز در تقویم از سال ۱۹۶۵ به بعد و به بهانهٔ سالروز تولد «سوجونگ کبیر»، چهارمین دومین پادشاه خانوادهٔ «چوسان» در کره به تاریخ ۱۵ می تغییر پیدا کرد. برگزاری این مراسم ملی از سال ۱۹۷۳ تا ۱۹۸۲ متوقف شد، اما پس از آن برگزاری مراسم مجددا ادامه پیدا کرد.
آرژانتین ـ ۱۱ سپتامبر ـ به افتخار بزرگداشت «دومینگو فاستینو سارمینتو»، هفتمین رئیس جمهوری آرژانتین که در سال ۱۸۸۸ در آسونسیون درگذشت.
ارمنستان ـ ۴ اکتبر ـ تا همین چندی پیش ارمنستانی‌ها اولین یکشنبهٔ ماه اکتبر را به عنوان روز معلم جشن می‌گرفتند. اما اخیراً به دلیل تصمیم مجلس نمایندگان این کشور در راستای اصلاح قوانین مربوط به تعطیلات و بزرگداشت‌ها، این روز به ۴ اکتبر منتقل شد.
آذربایجان ـ ۵ اکتبر ـ آذربایجانی‌ها از سال ۱۹۹۴، درست زمانی که یونسکو تصمیم به برگزاری روز جهانی معلم گرفت، این روز را با عنوان روز معلم در تاریخ کشور خود ثبت کردند.
بنگلادش ـ ۴ اکتبر ـ معمولا برگزاری مراسم بزرگذاشت معلمان در این کشور یک هفته طول می‌کشد، اما روز اصلی آن ۴ اکتبر است. در این مدت زمان هیچ روزی مدارس تعطیل نیستند و معلمان و دانش آموزان سرکلاس‌ها می‌آیند اما خبری از درس نیست. معلمان از تجربیات و خاطرات خود برای دانش آموزان صحبت می‌کنند و دانش آموزان هم برای معلمان خود کارت تبریک و یا هدایای ویژه‌ای می‌آورند.
بوتان ـ ۲ می ـ به مناسبت سالروز تولد پادشاه سوم این کشور که کشورش را با نظام آموزش و پرروش مدرن آشنا کرد.
برزیل ـ ۱۵ اکتبر ـ از ۱۵ اکتبر ۱۹۶۳ به بعد به مناسبت حکم ساخت مدارس ابتدایی در برزیل، هرساله مراسم بزرگداشت روز معلم در این کشور برگزار می‌شود.
استرالیا ـ آخرین جمعهٔ ماه اکتبر ـ در استرالیا معمولا آخرین جمعه ماه اکتبر به عنوان روز معلم شناخته می‌شود. اگر آخرین جمعهٔ ماه اکتبر هم زمان با روز هالووین باشد، مراسم بزرگداشت روز معلم به هفتم ماه نوامبر موکول خواهدشد. دلیل خاصی هم برای تعیین یک چنین تاریخی ذکر نشده است.
شیلی ـ ۱۶ اکتبر ـ در سال ۱۹۶۷ روز ۱۱ سپتامبر در شیلی به عنوان روز معلم شناخته می‌شد، پس از آن تاریخ به دهم سپتامبر منتقل شد تا با روز دریافت جایزهٔ نوبل «گابریل می‌سترال»، شاعر شیلیایی در سال ۱۹۴۵ هم زمان شود. اما در سال ۱۹۷۷ تاریخ روز معلم بار دیگر تغییر کرد و به افتخار تاسیس انجمن معلمان شیلی به روز ۱۶ اکتبر منتقل شد.
چین ـ ۱۰ سپتامبر ـ دانش آموزان در روز معلم در این کشور علاوه بر اینکه با دادن هدیه و یا کارت‌های تبریک از معلمان خود قدردانی می‌کنند، براساس سنت و مراسم ویژه‌ای به دیدار معلمان قدیمی خود در دیگر مقاطع تحصیلی می‌روند اما آنچه در مورد تاریخ روز معلم جالب به نظر می‌رسد این است که در سال ۱۹۸۵ میلادی، دولت به طور ناگهانی تاریخ دهم سپتامبر را به عنوان روز بزرگداشت برای معلمان اعلام کرد و هیچ‌گاه هم توضیحی برای دلیل نامگذاری یک چنین روزی در این تاریخ خاص ارائه نداد. در حال حاضر اکثر مردم چین خواهان این هستند که تاریخ مراسم بزرگداشت روز معلم در کشورشان به ۲۸ سپتامبر هم زمان با تاریخ برگزاری بزرگداشت این روز در تایوان انتقال یابد.
جمهوری چک ـ ۲۸ مارس ـ زادروز «یان آموس کمنسکی» نویسنده و فیلسوف چک.
روسیه ـ ۵ اکتبر ـ در روسیه بین سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۴ بدون هیچ دلیل خاصی در اولین یکشنبهٔ ماه اکتبر مراسم بزرگداشت روز معلم برگزار می‌شد. اما پس از سال ۱۹۹۴ و اعلام روز جهانی معلم از جانب یونسکو، روس‌ها نیز ۵ اکتبر را به عنوان روز معلم در تاریخ خود ثبت کردند.
ترکیه ـ ۲۴ نوامبر ـ «مصطفی کمال آتاتورک» معقتد بود که نسل جدید ترک‌ها توسط معلمان ساخته می‌شوند. او به خاطر تاسیس یک الفبای جدید در سال ۱۹۲۳ برای ترک‌ها به معلم اول ترکیه شهره بود. ۲۴ نوامبر روزی است که به عنوان روز معلم در تاریخ این کشور ثبت شد.
اوکراین ـ اولین یکشنبهٔ اکتبر ـ جمعهٔ قبل از روز معلم را دانش آموزان و معلمان جشن گرفته و با یکدیگر به رستوران و یا کافه می‌روند.
فرانسه ـ در فرانسه، مهد تمدن اروپا، روزی به نام روز معلم وجود ندارد.
هند ـ ۵ سپتامبر ـ این روز مصادف است با سالروز تولد «سارولی راکریشنا»، رئیس جمهوری سابق هند که اعتقادی شگرف به آموزش و پرورش داشت. راکریشنا یک دیپلمات برجسته، پژوهشگر و دانشمندی خوشنام، رئیس جمهور هند و بالا‌تر از همه یک معلم بود. زمانی که دکتر راکریشنا در سال ۱۹۶۲ رئیس جمهور هند شد، گروهی از دانش آموزان و دوستانش با او ملاقات کردند و از او خواستند به آنان اجازه دهد روز ۵ سپتامبر، سالگرد تولدش را جشن بگیرند.
دکتر راکریشنا در پاسخ گفت که به جای بزرگداشت سالروز تولد من، مایهٔ افتخارم است، اگر ۵ سپتامبر به عنوان روز معلم شناخته شود. از آن پس این روز در هند روز معلم نامیده شد. روز معلم در کشور هند مورد توجه معلمان و دانش آموزان قرار دارد.
در این روز نه تنها معلمان مورد تقدیر قرار می‌گیرند، بلکه دانش آموزان ارشد و قدیمی‌تر کنفرانس‌هایی را ارائه کرده و تمام وظایف یک معلم را انجام می‌دهند. به این ترتیب دانش آموزان به اهمیت معلم‌ها و کار سخت آن‌ها پی می‌برند و از سوی دیگر آموزگاران نیز به یاد می‌آورند که وقتی دانش آموز بودند چه احساسی داشتند.
ایالات متحده ـ هفتهٔ اول می ـ در ایالات متحده روز ملی معلم اولین سه شنبهٔ ماه می برگزار می‌شود اما هتفهٔ اول ماه می به طور کل هفتهٔ معلم محسوب می‌شود. انجمن ملی آموزش و پرورش ایالات متحده این روز را به عنوان روز معلم برای قدردانی از زحمات معلمان تعیین کرده است. ولی تاریخچهٔ تعیین روز معلم در تقویم ایالات متحده، به تلاش‌های «رایان کراگ» معلم ویسکانسین در سال ۱۹۴۴باز می‌گردد.
او با بحث و جدل زیاد با مسئولان سیاسی و آموزش و پرورش تلاش بسیاری برای ثبت روزی تحت عنوان روز معلم در تاریخ رسمی کشور کرد. او بعد‌ها به روزولت، رئیس جمهوری وقت، نامه‌ای در این مورد نوشت و روزولت نیز پنجاه و یکمین کنگرهٔ ایالات متحده را متقاعد به تعیین تاریخ ۷ مارس به عنوان روز ملی معلم کرد اما این روز بعد‌ها به هفتهٔ اول ماه می تغییر یافت. این در حالی است که در ایالت ماساچوست آمریکا، روز معلم در اولین یکشنبهٔ ماه ژوئن برگزار می‌شود.
گروه وبگردی «تابناک باتو»منابع: برترین ها، ماسالان نیوز
