ساعتهای
مچی امروزه به جزو جداییناپذیر پوشش رسمی و غیررسمی تبدیل شدهاند و
گستردگی آنها به قدری است که برای هر پوشش و سبک لباس پوشیدن مدلهای مختلف
ساعت وجود دارد. این موضوع که با داشتن گوشی موبایل دیگر بود یا نبود ساعت
اهمیتی ندارد خیلی عاقلانه نیست، با این حال بسیاری از این شیوه پیروی
میکنند، ولی هنگامی که باتری موبایل تمام شود که معمولا همیشه این اتفاق
رخ میدهد دیگر از ساعت خبری نخواهد بود. بنابراین اگر به زمان اهمیت
میدهید حتما یک ساعت مچی تهیه کنید. هنگامی که از ساعت مدرن صحبت میکنیم
نکات مختلفی وجود دارد که شاید اصلا به چشم دیده نشود، یکی از این موارد،
«مقاومت در برابر آب» یا «ضد آب» بودن ساعت است.
ساعتهای ضد آب از کجا آمد؟
تاریخچه ساعتهای مقاوم در برابر آب به دهه 20 میلادی باز میگردد و کمتر
از یک دهه پس از آن یعنی سال 1926 میلادی است که کمپانی «رولکس» اولین ساعت
ضد آب را مورد آزمایش قرار میدهد که در این بخش مفصل به آن خواهیم
پرداخت.
ساعتهای
غواصی مشهورترین ساعتهای اسپرت ضد آب هستند، اما از این ساعتها لزوما
برای غواصی و ماجراجویی زیر آب استفاده نمیشود و بسیاری از آنها در دسته
ساعتهای لوکس جای میگیرند. این ساعتها به دلیل سبک زیبا، راحتی بر مچ
دست، دقت، دوام و ماندگاری بالا امروزه بسیار محبوب هستند و هر علاقهمند
واقعی ساعت حتما یک یا چند نمونه از این ساعتها در مجموعه خود دارد.
اولین ساعت مردانه که بر روی مچدست بسته شد به اواخر قرن هجدهم میلادی و
جنگ جهانی اول بازمیگردد که دلیل تولید و محبوبیت آن، دست آزاد بودن در
هنگام استفاده از ساعت در میدان نبرد بوده است. ساعتهای مچی در ابتدا یک
جواهر زنانه در نظر گرفته شده و آقایان خیلی به نسخههای اولیه آن توجهی
نداشتهاند. ظریف بودن، دوام پایین و مقاومت پایین در برابر رطوبت و آب و
گرد و خاک از جمله عوامل عدم توجه اولیه به این نوع از ساعتها بوده است و
اگر این مشکلات به مرور زمان رفع نشده بود، هیچگاه ساعت مچی محبوبیت امروزی
خود را به دست نمیآورد.
مهمترین منبع تمامی این مشکلات آب، رطوبت و گرد و خاک بوده که به راحتی از
منافذ ساعت عبور کرده و راه خود را موتور پیدا میکرد. اولین برندی که
گامهای اولیه را در راه رفع این مشکلات و خلق اولین ساعتمچی ضدآب برداشت،
کمپانی «رولکس» و موسس مبتکر آن «هانس ویلسدورف» بوده است.
یکی
از واضحترین و آسانترین راه برای حل مشکل نفوذ آب، استفاده از یک قاب
اضافی بر روی قاب اصلی ساعت بوده که اولین نمونه آن «رولکس هِرمتیک» یا
«سابمارین» مربوط به سال 1922 است، که البته نباید با ساعت معروف
«سابمارینر» که سه دهه بعد به بازار عرضه شد اشتباه شود. مشکل اصلی ساعتها
ضدآب اولیه این بود که هر زمان که ساعت به کوککردن نیاز داشت، قاببیرونی
ساعت باید به کلی برداشته میشد و علاوه بر این قاببیرونی، ساعت را بسیار
بزرگ و ضخیم میکرد و این برای ساعتمچی یک ضعف بزرگ بود.
تنها راه این بود که تمامی ساز و کار قاب ساعت پیشین در قالب یک قاب عرضه
شود. «فرانسوا بورژل» استاد قابسازی اهل ژنو در سالهای 1891 و 1903
میلادی دو طرح قاب را به نام خود ثبت میکند و مهمترین نکته آنها حذف قاب
بیرونی و رسیدن به سطحی از عایق بودن در یک قاب است. مدل قاب 1903 او بسیار
به ساعتهای امروزی شبیه است، به این ترتیب که یک حلقه باریک دور موتور و
فضای بین شیشه و قاب قرار میگیرد و درب پشتی نیز به همین ترتیب به بدنه
ساعت پیچ میشود. بسیاری از برندها نظیر «IWC»
و «لونژین» از قاب ابداعی «بورژل» برای ساعتهای خود بهره گرفتند اما
همچنان یک مشکل مهم باقیمانده بود، عایقبندی تاج یا پیچ تنظیم ساعت.
ایده اولیه یا حداقل اولین ثبت اختراع در رابطه با تاج ضدآب متعلق به «پل
پِرِگو» و «ژرژ پِره» است که در اکتبر سال 1925 به ساعتهای ضدآب آن زمان
اضافه شد. البته این مدل از عایقبندی اشکالاتی داشت که بعدها برطرف شد. در
اینجا باز هم نام «هانس ویلسدورف» کمپانی رولکس نقش مهمی در رفع اشکالات
دارد. او با دیدن پتانسیلهای طرح طراحان گفته شده و ترکیب آن با طرح خود،
اولین ساعت ضدآب واقعی را طراحی کرد. او حق ثبت اختراع سوئیس پل پرگو و ژرژ
پره را خریداری و در سال 1926-27 اختراع جدید خود در ایالات متحده،
انگلستان و آلمان به ثبت رساند.
کدام برندها ساعت ضدآب تولید کردند یا ساعت ضدآب چگونه جهانی شد؟
طبیعی
است که با تمامی تفاسیر گفته شده اولین نمونه از ساعت ضدآب واقعی توسط
رولکس به بازار عرضه شده باشد. رولکس طراحی تکمیل شده تاج و طرح اصلی قاب
خود را با نام رولکس «اویستر» به بازار عرضه کرد. ساعت اویستر دستاورد
بزرگی بود اما هنوز شک و تردیدهای بسیاری در رابطه با این ساعت در منظر
عمومی وجود داشت. در سال 1927 یک وضعیت ایدهآل رخ داد و و ویلسدورف
هوشمند بلافاصله از این موقعیت بهره گرفت. در آن زمان منشی جوان انگلیسی و
شناگر فواصل طولانی، «مرسدس گلایتز» تصمیم گرفت که برای دومین بار سراسر
کانال مانش یا کانال انگلیس را شنا کند. چرا دومین بار؟ زیرا رکورد او در
بار اول که در مجموع 15 ساعت بود توسط شناگر دیگری شکسته شده بود.
این
رویداد در آن زمان سر و صدای زیادی بر پا کرد و به همین دلیل ویلسدورف
تصمیم گرفت که بخشی از این جریان رسانهای باشد. جریان به اینجا ختم شد که
شناگری که مدعی شکستن رکورد مرسدس بود درغگو از کار درآمد و اصلا این مسیر
را شنا نکرده بود و این امر باعث شد که رسانهها رکورد مرسدس را هم زیر
سوال ببرند. داستان به اینجا ختم شد که در تلاش دوم مرسدس به همراه ساعت
رولکس به شنا پرداخت اما کانال را به طور کامل طی نکرد. چند روز بعد داستان
شنای او به همراه ساعت رولکس به صفحه اول «دیلی میل» راه یافت و از این
طریق توجه عمومی به اولین ساعت ضدآب واقعی جلب شد. برای تبلیغات بیشتر
ویلسدورف ساعت رولکس اویستر را در فروشگاههای عرضه کننده در تنگ ماهی پر
از آب قرار داد. تمامی این تلاشها باعث شد که رولکس و ساعت ضدآب آن
قدمهای اولیه جهانی و همهگیر شدن را بردارد، این روند تا به امروز همچنان
ادامه دارد و رولکس به درخشانترین نام و یکی از قلههای دنیای ساعتسازی
تبدیل شده است.
در
حوالی دهه سی میلادی دو برند معتبر«امگا» و «کارتیه» به این بازار جدید
وارد شدند. حتی در آن زمان نیز کارتیه و برند آن به ساعت پادشاهان، خاندان
سلطنتی و قشر نخبه جامعه شهره بود. داستان از این قرار است که کارتیه در
سال 1932 از سوی «تَمی اِل گلائویی» یا «پاشای مراکش» یک سفارش ویژه ساعت
دریافت میکند.
درخواست
پاشای مراکش این بوده که در شنای گاه به گاه خود یک ساعت ضد آب به دست
داشته باشد. این ساعت پس از تولید اولیه، در سالهای 1943 و 1985 نیز با
طراحی جدید به بازار عرضه شد و امروزه ساعت ضد آب « Pasha de Cartie» از ساعتهای نمادین برند کارتیه به حساب میآید و البته از اولین نمونههای ساعتمچی ضدآب هم محسوب میشود.
امگا به صحنه وارد میشود؛ از ضدآب تا غواصی
در حوالی دهه 20 میلادی، غواصی فعالیتی صرفا علمی و دارای دلایل نظامی بود
ولی بعد از آن کمکم به لطف وسایل طراحی شده ویژه غواصی توسط «ایو لو
پریور» در سال 1926 و پس از 1933 به فعالیتی تقریبا همگانی تبدیل شد. با
همگانی شدن این فعالیت در سالهای بعد، امگا نیز تصمیم گرفت که به بازار
ساعتهای ضدآب با نگاهی حرفهایتر وارد شود. اولین ساعت ضدآب این برند
امگای «مارین» است. بهدلیل اینکه گواهی ثبت اختراع ساعت ضد آب با قاب
منفرد در اختیار رولکس بود، امگا بار دیگر استفاده از دو قاب را در دستور
کار خود قرار داد و از این طریق اولین ساعت ضدآب این برند و مهمتر از آن
اولین ساعت غواصی متولد شد. علاوه بر این امگای مارین اولین ساعت با شیشه
یاقوت مصنوعی است و در عایقبندی آن از نوارهای چرمی استفاده شده که امگا
ادعا میکند مقاومت بسیار بالایی در برابر آب شور دارد. امگا برای تبلیغات
ساعت خود راهی به نسبت مشابه با رولکس در پیش گرفت. در سال 1936 این ساعت
به مدت چند دقیقه در آب داغ با حرارت 85 درجه سانتیگراد قرار گرفت و پس از
آن فورا در آب دریاچه ژنو به عمق 70 متر و دمای 5 درجه سانتیگراد به مدت
30 دقیقه فرو برده شد. پس از این آزمون دو ساعت مارین و یک ساعت به صورت
قاب بدون اجزای درونی با سلامت کامل از آب خارج شد و هیچ اثری از نفوذ آب
در آنها دیده نشد.
ایتالیاییها هم حرفهایی برای گفتن دارند
در
میان اولینها و یکی از منحصربفردترین برندهای دنیای ساعت، «پانرای» است.
ورود این برند به دنیای ساعتهای ضدآب از آنجا آغاز میشود که پانرای در
ابتدای فعالیت خود برای «رجینا مارینا» یا نیروهای ویژه غواصی نیروی دریایی
ایتالیا وسایل و تجهیزات غواصی طراحی کرده است. وقتی صحبت از ساعت و
استفاده آن توسط نیروی دریایی میشود، پانرای به سراغ رولکس میرود. در
ابتدای فعالیت موتور و در برخی موارد قاب ساعت پانرای توسط رولکس تامین شده
است. پانرای یکی از پیشگامان استفاده از مواد خاص در تولید ساعت است.
رادیوم که کشف پیر و ماری کوری در سال 1898 است کمتر از 20 سال بعد توسط
«گویدو پانرای» مورد استفاده قرار گرفت. او ترکیبی از رادیوم، برومید،
سولفید روی و فسفر و مزوتلیوم را به ثبت رساند که برای درخشندگی و دیده شدن
عقربهها و نشانگرهای ساعت به کار گرفته میشود. البته پس از شناخت بیشتر
رادیوم و خطرات آن استفاده از این عنصر در دهه 50 میلادی در دنیای
ساعتسازی ممنوع شد. اگرچه رولکس تولیدکننده اولین ساعت ضدآب در دنیاست،
با این حال این پانرای بود که توانست این ضد آب بودن را به طور جدی در
ساعتهای غواصی به کار بگیرد.
لوکس بودن و زیبایی در کنار ضدآب بودن
از
آنجا که ساعتهای ضدآب تنها برای موارد غواصی مورد استفاده قرار
نمیگیرند، برندها تصمیم گرفتند که المانهای لوکس بودن را در ساعتهای
ضدآب خود به کار بگیرند. برند سوئیسی «بلنک پین» از اولین برندهایی است که
ساعتهای ضدآب را به شکل لوکس به بازار عرضه کرد. ساعت معروف این برند
«فیفتی فاتوم» یا به اختصار «اف اف» که در ابتدا مخصوص غواصی طراحی شده بود
در نسخههای جدیدتر با ظاهری لوکس به بازار عرضه شد.
در
سال 1954 یک سال پس از خلاقیت «بلنک پین»، رولکس ساعتی را به بازار عرضه
میکند که تا به امروز شناختهشدهترین ساعت از نظر نام و ظاهر و البته
تقلیدپذیرترین ساعت جهان بوده است. بله منظور رولکس «سابمارینر» است. این
ساعت در 60 سال گذشته بارها در طراحیهای مختلف و نمونههای لوکس به
بازارعرضه شده است. رولکس «اویستر» و «Deep Sea» نیز از دیگر انواع ساعتهای ضدآب رولکس است که شهرت جهانی داشته و در انواع لوکس و با سنگهای قیمتی به بازار عرضه شدهاند. ساعت «Deep Sea»
رولکس از بهترین ساعتهای غواصی نیز محسوب میشود که در آخرین چالش خود به
همراه «جیمز کامرون» به اعماق دریا رفت و توانست فشار 1200 برابر سطح زمین
را تحمل کند.
برندهای
گران قیمت و مطرح دیگر نظیر «جیکوب اند کو»، «پارمیژیانی»، «ریچارد میل»،
«جگر لوکولتر» و مانند اینها نیز انواع ساعتهای ضدآب طراحی میکنند که تا
اعماق 30 تا 50 متری و در برخی موارد بیشتر ضدآب هستند. اما اگر کمی
عاقلانهتر فکر کنیم ساعت چند هزار دلاری و در بسیاری موارد چند صد هزار
دلاری این برندها را بهتر است با خود به دریا نبریم.