مقابله با فشارهای روانیفشار روانی را می توان احساس تنشی فزاینده بر جسم و روان دانست. این احساس تجربه ای است همگانی که متأثر از موانع و محدودیتهای طبیعی، اجتماعی و یا شخصی بوده و به نظر می رسد، نقش مهمی در بروز بیماریها داشته باشد.
اثرات فشار روانیبه باور بسیاری از متخصصین، مقدار معینی از استرس یا تحریک برای سلامتی و کارایی ما لازم است؛ اما اثرات طولانی مدت آن باعث بروز مشکلاتی میشود که در زیر به چند نمونه از آن اشاره می نماییم؛
الف) بروز مشکلات هیجانی از قبیل ترسها و اضطرابهای غیر منطقی و نامعقول
ب) تغییرات رفتاری مانند بروز اشتباهات و اعمال غیر قابل قبول از قبیل گرایش به مواد مخدر، پرخوری و وابسته شدن به داروهای اعصاب
پ) بروز بیماریهایی از قبیل سردرد، میگرن، کمردرد، زخم معده، آسم و آلرژیها و مشکلات قلب/ عروقی و فشار خون
چگونه میتوان با فشار روانی مقابله کرد؟1 ـ تغییر روش زندگی که بر اساس رژیم غدایی مناسب و ورزش است.
الف) تغذیه سالم
ب) فعالیت بدنی
2 ـ تمرین تنفس عمیق
3 ـ رها شدگی را تجربه کنید
رهایی جسمی و روانی، مفهومی بسیار جالب از کاهش تنش است، به گونهای که مفهوم رابطه مغز و عضله اصل اساسی آن به شمار میرود.
برای رسیدن به این منظور:
الف) در یک صندلی راحت بنشینید و یا اینکه در جای راحتی دراز بکشید. لباسهای گشاد و راحت بپوشید و به آرامی چند دقیقه نفس بکشید و با هر بازدم کلمه راحت یا آرامش را تکرار کنید.
ب) فکر خود را بر قسمتهای مختلف بدنتان متمرکز کرده و در حین تنفس عضلات آن قسمت را شل کنید. این کار را از نوک شست پا شروع کنید و آرام آرام بالا آورده و بر همه قسمتهای بدن خود متمرکز شوید.
پ) سعی کنید هر روز یک یا دو بار و برای ده تا بیست دقیقه تمرین مورد نظر را انجام دهید.
4 ـ یاد گرفتن کلمه «نه»
5 ـ در انجام کاهایتان سعی کنید تأمل بیشتری کرده و عجله نکنید.
6 ـ جلوی بی نظمی در کارها را بگیرید.
7 ـ بین موقعیت و فعالیت خود حالت توازنی ایجاد کنید.
8-شناخت و پذیرش توانایی ها و محدودیتهای خود
9-شوخ طبعی را آزمایش کنید.
ارکان مهم در زندگی ما عبارتند از:1 ـ ارتباط با خالق
2 ـ ارتباط با دیگران
3 ـ ارتباط با خود
آرامش: راهبردها و اثراتهمه ما در یک جهان متغیر زندگی می کنیم. جهان ما پر از راهها، نقشهها، اهداف، خاطرات و یادآوریهایی است که هیچ گاه محرک های حسی، ایدهها و کشفیات در آن به پایان نمی رسد.
آرامش یا هشیاری منفعلمنظور از آرامش به خواب رفتن یا چرت زدن یا دراز کشیدن در رختخواب یا جلوی تلویزیون لم دادن نیست؛ هرچند در خواب مراحلی وجود دارد و در مراحل اولیه آن نوعی آرامش حاکم است، آرامش چیزی فراتر از اینهاست. با کمی تلاش در راه رسیدن به آرامش، میتوان به مراحل عمیق رهایی رسید و دوباره به دنیای حرکت و تغییر بازگشت، و این فرآیند آنچنان باید تکرار شود که ملکه ذهن شود.
آرامش یا آرامش عضلانی، مدخل ورود به دنیای درونریلکسیشن را مهم ترین کلید تسکین دهنده اثرات آسیبزای استرسهای طولانی مدت دانسته اند.
ضوابط رهایی یافتنواقعیت این است که نظم و ضوابط موجود در زندگی به ما کمک می کنند، تواناییهایمان را بهتر به کار گیریم و لزومی هم ندارد که در مقابل هر نوع ضوابطی مقابله کنیم.
روش بنسونهربرت بنسون در کتاب خود به این نتیجه سودمند رسید که آرامش عمیق در سکوت تحقق می یابد؛ سکوتی که در حین مانترا در مدیتیشن ایجاد می شود. در این حالت با چشمان بسته یک کلمه خاص تکرار می شود.
آرامشی که از نظر او باعث می شود ذهن در پردازش اطلاعات بهتر عمل کند؛
1 ـ مکان آرام و ساکتی را پیدا کنید تا بتوانید 15 تا 20 دقیقه در آنجا با فراغبال به تمرین ریلکس بپردازید.
2 ـ صندلی را انتخاب کنید که از هر نظر راحت باشد، به گونهای که کمر شما به راحتی در آن قرار گرفته و درد نگیرد. بعد از قرار گرفتن در صندلی چشمهایتان را ببندید.
3 ـ خودتان را در صندلی آن قدر جابجا کنید تا در وضعیت دلخواه قرار گیرید.
4 ـ شما در آنجا قرار دارید، پاهایتان روی زمین است و چشمانتان را بسته به آرامی کلمات را پشت سرهم تکرار کنید: یک ... یک ... یک...
5 ـ اگر ذهنتان آشفته شد یا توسط صدایی حواستان پرت شد، خیلی ساده به شمارش خود ادامه داده و آن را از سر بگیرید: یک ... یک ... یک ...
6 ـ این همه کار شماست. هنگامی که بعد از 15 تا 20 دقیقه این کار را ادامه دادید، تکرار مانترا را متوفق کرده و آماده شوید که چشمانتان را باز کنید.
7 ـ چشمانتان را آرام باز کنید، خودتان را کش و قوس دهید و آماده فعالیت های روزانه شوید.
دکتراصغرآقایی، استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحداصفهان(خوراسگان)
دکترسیدحمید آتش پور، عضوهیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحداصفهان(خوراسگان)