پرسشهای علمی دانشمندان شاید بیش از حدی که بتوانیم به درستی درک کنیم پیچیده باشند؛ اما مردم عادی هم پرسشهای اساسی و سرگرمکنندۀ علمی کم ندارند؛ پرسش جالبی که این هفته در فضای اینترنت مطرح شده بود این بود که: اگر از یک ارتفاع زیاد روی ماه بیفتید، آیا میمیرید یا به شدت مجروح میشوید؟
شاید به نظر برسد که ماه به دلیل جاذبۀ کمترش نسبت به زمین نمیتواند برای کسانی که از ارتفاع میترسند جای ترسناکی باشد؛ اما واقعیت این است که هر سقوط کوچکی در ماه به طور بالقوه میتواند کشنده باشد. طی یک ماه پیمایی در سفر فضانوردان ناسا به کرۀ ماه، جان یانگ فضانورد حین تلاش برای پیوستن به «المپیک ورزشی ماه» مرتکب یک اشتباه شد.
یانگ سالها بعد در کتاب ماهپیما (Moonwalker) نوشته چارلی و داتی دوک توضیح داد: «تصمیم گرفتم روی سطح ماه یک پرش بزرگ انجام بدهم؛ حدود ۱.۲ متر ارتفاع. اما وقتی که داشتم بلند میشدم، وزن کولهپشتیام مرا به عقب کشید. حالا روی پشتم فرود آمده بودم. سعی کردم وضعیتم را درست کنم اما نتوانستم و همانطور که ترس وجودم را گرفته بود، از ارتفاع ۱.۲ متری زمین خوردم، ضربه محکمی درست روی کوله پشتی به من وارد شد. وحشت کردم! فکر مردن از سرم گذشت. این تنها بار در تمام مدت اقامتمان در ماه بود که من به معنای واقعی کلمه وحشت کرده بودم و فکر میکردم خودم را به کشتن دادهام. لباس و کولهپشتی برای پشتیبانی سقوط ۱.۲ متری طراحی نشده بودند.»
پس آیا کاهش گرانش ماه به شما این امکان را میدهد که به آرامی روی سطح ماه بیفتید و مانند سوپرمن بیآنکه آسیب ببینید، فرود بیایید؟ پاسخ کوتاهش این است؟ نه!
اگرچه گرانش کمتر به شما کمک میکند در ارتفاعات پایینتر فرود نرمی داشته باشید، اما اگر از ارتفاع زیاد سقوط کنید، کمک زیادی به شما نمیکند. روی زمین، وقتی سقوط آزاد میکنید، به سرعت نهایی میرسید، جایی که نیروی کشش هوایی که در آن در حرکت هستید، با نیروی گرانش رو به پایین برابر است. در این مرحله، شتاب بیشتری وجود ندارد.
برای یک چترباز، این مقدار حدود ۲۰۰ کیلومتر در ساعت است، هرچند اگر اول با پا یا سر شیرجه بروند، سریعتر سقوط میکنند و کشش را کاهش میدهند. در ارتفاعات بالاتر، جایی که هوا رقیقتر است، نیروی کشش به این طریق کاهش مییابد، در نتیجه امکان سقوط سریعتر وجود دارد. فلیکس بامگارتنر سال ۲۰۱۲ از ارتفاع ۳۹ کیلومتری پرید و به سرعت صوت رسید.
روی زمین، شتاب ناشی از گرانش حدود ۹.۸ متر بر ثانیه است، در حالی که روی ماه ۱.۶ متر بر ثانیه است. اما نکته مهم این است که روی ماه، فقط یک جو بسیار نازک وجود دارد، به معنای نیروی کششی کم برای کاهش شتاب شما حین لیز خوردن و سقوط از هتل ۴۰ طبقهتان در ماه.
فرض کنید از ۱۰۰ متر سقوط کردهاید: زمانی که به سطح ماه برخورد کنید به سرعت ۱۷.۸۹ متر در ثانیه یا ۶۴.۴ کیلومتر در ساعت میرسید. در آن سرعت، به احتمال زیاد خودتان را مجروح میکنید. اگر قرار بود از نوک بلندترین آسمانخراش جهان بپرید (بعد از اینکه به دلایلی آن را به ماه منتقل کردید) به سرعت ۵۱.۵۳ متر در ثانیه یا ۱۸۵.۵ کیلومتر در ساعت میرسید؛ مقداری که برای آسیب جدی یا مرگ، حتی بیش از حد کافی است.
فرادید