«تابناک با تو» - اکسید نیتریک (NO) یک مولکول گازی است که نقش مهمی در سلامت انسان ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی این مولکول و مزایای آن برای سلامتی خواهیم پرداخت.
اکسید نیتریک مولکولی است که به طور طبیعی توسط بدن شما تولید می‌شود و برای بسیاری از جنبه‌های سلامتی شما مهم است. مهمترین عملکرد آن اتساع عروق است، به این معنی که ماهیچه‌های داخلی رگ‌های خونی را شل می‌کند و باعث گشاد شدن آن‌ها و افزایش گردش خون می‌شود. تولید اکسید نیتریک برای سلامت کلی ضروری است، زیرا به خون، مواد مغذی و اکسیژن اجازه می‌دهد تا به طور موثر و کارآمد به هر قسمت از بدن شما برسد.
اکسید نیتریک چیست؟
اکسید نیتریک که به اختصار NO نامیده می‌شود، یک ترکیب شیمیایی است که نقش کلیدی در متابولیسم سلول ایفا می‌کند. همچنین در هماهنگی تقاضای انرژی بافت با عرضه بسیار مهم است.
بدن به طور طبیعی اکسید نیتریک را به عنوان یک رادیکال آزاد تولید می‌کند. این محصول نهایی فرآیند تبدیل نیترات‌های غذایی و ویتامین C است. یکی از عملکرد‌های برجسته نیتریک اکساید شل کردن رگ‌های خونی است که جریان خون و اکسیژن رسانی به بافت‌ها را بهبود می‌بخشد. این گشاد شدن رگ‌های خونی در کاهش فشار خون نیز حیاتی است.
فواید نیتریک اکسید برای سلامتی
اکسید نیتریک مسئول فرآیند‌های مختلف بدن است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
• فشار خون را کاهش می‌دهد: اکسید نیتریک به اتساع عروق، که انبساط عروق خونی است، کمک می‌کند. این باعث بهبود گردش خون و کاهش فشار خون می‌شود.
• التیام زخم بهبود یافته: نیتریک اکسید در تنظیم فرآیند‌های مختلف بهبود زخم مانند پاسخ التهابی، تکثیر سلولی، تشکیل کلاژن و عملکرد ضد میکروبی بسیار مهم است.
• عملکرد بهتر ورزش: اکسید نیتریک ممکن است به بهبود عملکرد فیزیکی کمک کند. به نظر می‌رسد ورزشکارانی که رژیم غذایی غنی از نیترات مصرف می‌کنند نسبت به سایرین کمی دیرتر خسته می‌شوند.
• تولید مثل را تقویت می‌کند: اکسید نیتریک مناطق مختلف تولید مثل را تقویت می‌کند. در دستگاه تناسلی زنان، اکسید نیتریک بر فرآیند‌های تولید مثلی متوالی مانند تخمک گذاری، لقاح، لانه گزینی جنین، حفظ بارداری و تنظیم زایمان تأثیر می‌گذارد. در دستگاه تناسلی مردان، اکسید نیتریک بر فرآیند‌های تولید مثلی پیشرونده مانند بلوغ اسپرم تأثیر می‌گذارد.
• بهبود عملکرد مغز: فقدان جریان خون کافی برای تامین اکسیژن و مواد مغذی به مغز و حذف ضایعات سلولی می‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد. افزایش تولید اکسید نیتریک می‌تواند جریان خون به مغز را بهبود بخشد و احتمالاً التهاب را کاهش دهد. این توانایی شناختی را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد.
علائم کم بودن اکسید نیتریک
کمبود اکسید نیتریک بخصوص در سنین بالا شایع است. این ناشی از ناتوانی بدن شما در تولید طبیعی اکسید نیتریک با افزایش سن است. چند علامت کمبود اکسید نیتریک وجود دارد که ارزش توجه شما را دارد.
• افسردگی: سطوح پایین اکسید نیتریک بر گردش خون تأثیر می‌گذارد و باعث فشار خون بالا می‌شود و ممکن است منجر به PTSD مزمن شود. اکسید نیتریک با کاهش التهاب به کاهش افسردگی و استرس کمک می‌کند.
• بینایی ضعیف: مایع موجود در چشم شما که در قسمت جلویی قرار دارد، تنظیم می‌کند که آیا فشار داخل چشم افزایش یا کاهش می‌یابد. جریان مناسب این مایع توسط اکسید نیتریک که آن را حمل می‌کند تعیین می‌شود. اگر این مایع به درستی از چشم شما تخلیه نشود، فشار زیاد می‌شود و باعث ضعیف‌تر شدن بینایی می‌شود.
• خستگی: کاهش سطح اکسید نیتریک ممکن است باعث خستگی مزمن شود. سطوح پایین اکسید نیتریک می‌تواند انرژی طبیعی بدن شما را در سطح سلولی کاهش دهد. این نتیجه کاهش گردش خون، کاهش تحویل اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز بدن شما است.
• فشار خون: اکسید نیتریک یک گشادکننده عروق است که سطح فشار خون شما را کنترل می‌کند. اکسید نیتریک فشار خون را تنظیم می‌کند و از مشکلات قلبی مانند سکته و حملات قلبی جلوگیری می‌کند.
• از دست دادن حافظه: بیماری‌های مغزی مانند زوال عقل ناشی از کاهش جریان خون در مغز است. فشار خون پایین ناشی از کاهش سطح اکسید نیتریک ممکن است باعث زوال شناختی شود.
آیا اکسید نیتریک می‌تواند به بدن شما آسیب برساند؟
اکسید نیتریک، یک مولکول گازی، به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود. در سطوح طبیعی، بی خطر است و حتی می‌تواند مزایایی داشته باشد، مانند کاهش فشار خون و بهبود عملکرد قلب و ... با این حال، سطوح بالای اکسید نیتریک می‌تواند مضر باشد.
به عنوان مثال، می‌تواند باعث سردرد در افراد مبتلا به میگرن شود. همچنین می‌تواند به سلول‌ها آسیب برساند و با بیماری‌های تخریب کننده عصبی مرتبط باشد، مانند بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و بیماری هانتینگتون.
چگونه اکسید نیتریک را در بدن خود افزایش دهیم؟
خوشبختانه راه‌های زیادی برای حفظ سطوح بهینه اکسید نیتریک در بدن شما وجود دارد.
در اینجا ۵ روش برتر برای افزایش طبیعی اکسید نیتریک آورده شده است.
۱. سبزیجات سرشار از نیترات بخورید
نیترات، ترکیبی که در برخی سبزیجات یافت می‌شود، یکی از دلایلی است که سبزیجات برای شما سالم هستند. سبزیجات سرشار از نیترات عبارتند از: کرفس، شاهی، جعفری، کاهو، چغندر، اسفناج و آرگولا
هنگامی که این غذاها مصرف می‌شوند، نیترات‌ها به اکسید نیتریک تبدیل می‌شوند که طیف وسیعی از مزایای سلامتی را به همراه دارد. چندین تجزیه و تحلیل نشان داده است که خوردن سبزیجات غنی از نیترات می‌تواند فشار خون را به اندازه برخی دارو‌های فشار خون کاهش دهد.
۲. مصرف آنتی اکسیدان‌ها را افزایش دهید
اکسید نیتریک یک مولکول ناپایدار است که به سرعت در جریان خون تجزیه می‌شود، بنابراین باید دائماً دوباره پر شود. یکی از راه‌های افزایش پایداری و محدود کردن تجزیه آن، مصرف آنتی اکسیدان‌ها است. آنتی اکسیدان‌ها مولکول‌هایی هستند که رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کنند که به عمر کوتاه اکسید نیتریک کمک می‌کند. این آنتی اکسیدان‌ها در همه غذاها، اما عمدتاً در غذا‌هایی که منشا گیاهی دارند، مانند میوه ها، سبزیجات، آجیل، دانه‌ها و غلات یافت می‌شوند.
۳. مکمل‌های تقویت کننده اکسید نیتریک
چندین مکمل غذایی به عنوان "تقویت کننده اکسید نیتریک" به بازار عرضه می‌شوند.
این مکمل‌ها خود حاوی اکسید نیتریک نیستند، اما حاوی موادی هستند که به تشکیل اکسید نیتریک در بدن شما کمک می‌کنند. دو مورد از متداول‌ترین مواد مورد استفاده ال آرژنین و ال سیترولین هستند. آن‌ها به عنوان مکمل در دسترس هستند و اثرات مفیدی بر سلامت عروق و جریان خون دارند.
۴. استفاده از دهانشویه را محدود کنید
دهانشویه باکتری‌های موجود در دهان را که می‌توانند به رشد پوسیدگی‌ها و سایر بیماری‌های دندانی کمک کنند، از بین می‌برد. اما متاسفانه دهانشویه همه انواع باکتری‌ها را از بین می‌برد، از جمله باکتری‌های مفیدی که به تولید اکسید نیتریک کمک می‌کنند.
باکتری‌های خاصی در دهان نیترات را به اکسید نیتریک تبدیل می‌کنند. انسان بدون این باکتری‌ها نمی‌تواند اکسید نیتریک را از نیترات تولید کند. تحقیقات نشان داده است که دهانشویه باکتری‌های دهان مورد نیاز برای تولید اکسید نیتریک را تا ۱۲ ساعت از بین می‌برد.
۵. با ورزش خون خود را به جریان بیاندازید
ورزش واقعاً باعث پمپاژ خون شما می‌شود، عمدتاً به این دلیل که عملکرد اندوتلیال را بهبود می‌بخشد. اندوتلیوم به لایه نازکی از سلول‌ها اطلاق می‌شود که رگ‌های خونی را می‌پوشانند. این سلول‌ها اکسید نیتریک تولید می‌کنند که رگ‌های خونی را سالم نگه می‌دارد.
تولید ناکافی اکسید نیتریک منجر به اختلال عملکرد اندوتلیوم می‌شود که می‌تواند منجر به تصلب شرایین، فشار خون بالا و سایر عوامل خطر بیماری قلبی شود. ورزش با افزایش توانایی طبیعی بدن برای تولید اکسید نیتریک، سلول‌های اندوتلیال و رگ‌های خونی شما را سالم نگه می‌دارد. فواید ورزش بر سلامت اندوتلیال و تولید اکسید نیتریک را می‌توان در کمتر از ۱۰ هفته با انجام ۳۰ دقیقه ورزش حداقل سه بار در هفته مشاهده کرد.
برای نتایج مطلوب، تمرینات هوازی مانند پیاده روی یا دویدن را با تمرینات بی هوازی مانند تمرینات مقاومتی ترکیب کنید. انواع ورزش‌هایی که انتخاب می‌کنید باید چیز‌هایی باشند که از آن‌ها لذت می‌برید و می‌توانید طولانی مدت انجام دهید. در نهایت، با پزشک خود صحبت کنید تا هرگونه محدودیتی را که ممکن است در رابطه با ورزش داشته باشید، تعیین کنید.
سوالات متداول درباره اکسید نیتریک
۱. اکسید نیتریک چیست؟
اکسید نیتریک (NO) یک مولکول گازی است که نقش مهمی در سلامت انسان ایفا می‌کند. این مولکول توسط سلول‌های بدن تولید می‌شود و به تنظیم جریان خون، عملکرد قلب و ریه‌ها و سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
۲. اکسید نیتریک چگونه تولید می‌شود؟
اکسید نیتریک توسط دو اسید آمینه، L-arginine و L-citrulline، تولید می‌شود. این دو اسید آمینه توسط آنزیمی به نام NO synthase (NOS) به اکسید نیتریک تبدیل می‌شوند.
۳. چه عواملی می‌توانند سطح اکسید نیتریک را کاهش دهند؟
عواملی که می‌توانند سطح اکسید نیتریک را کاهش دهند عبارتند از: افزایش سن، سیگار کشیدن، چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و برخی دارو‌ها
۴. چگونه می‌توان سطح اکسید نیتریک را افزایش داد؟
راه‌های افزایش سطح اکسید نیتریک عبارتند از: ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، کاهش استرس و مصرف مکمل‌های غذایی
۵. آیا اکسید نیتریک می‌تواند به عنوان دارو استفاده شود؟
اکسید نیتریک به عنوان دارو برای درمان برخی بیماری ها، مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و اختلال نعوظ، استفاده می‌شود.
توصیه پایانی
برای حفظ سلامتی خود، سطح اکسید نیتریک خود را در حد مطلوب نگه دارید. راه‌های زیادی برای انجام این کار وجود دارد، از جمله ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، کاهش استرس و مصرف مکمل‌های غذایی. اگر نگران سطح اکسید نیتریک خود هستید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا سطح اکسید نیتریک خود را ارزیابی کنید و بهترین راه برای افزایش آن را تعیین کنید.
منبع: بیتوته
