آن طور که خودش می گفت، دومین هفته بود که یک روز در میان به منظور پانسمان سوختگی پا، به درمانگاه مراجعه می کرد. آن روز او را اتفاقی در سالن درمانگاه دیدم. از بیماران همیشگی درمانگاه بود.
علت مراجعه را پرسیدم. گفت دو هفته پیش پای راستم با آب جوش سوخته است و باید مرتب برای پانسمان مراجعه کنم.
گفتم: برای چه مراجعه می کنی، مگر درد داری که برای پانسمان آن مراجعه می کنی؟
گفت: درد که روز اول برطرف شد. اما هنوز پوست، کامل ترمیم نشده است می ترسم بدتر شود و یا عفونت کند. پس برای پانسمان مراجعه می کنم.
گفتم خیلی جالب است آن زمانی که به دلیل مشکل معده مراجعه کرده بودی و دارو برای بهبودی التهاب معده شما تجویز شده بود، داروها را نیمه کاره رها کردی و چون پرسیدم: چرا دارو را قطع کردی، جواب دادی:
آخه درد نداشتم به چه دلیل باید داروی اضافی بخورم، چون خوب شده بودم قطع کردم.
اینجا آن زمانی است که در عمل پاسخ تو را بدهم، هرچند باز در این زمینه هم بی گناه هستی، چون؛
١. در سال های اخیر اعتماد بین پزشک و بیماران، آسیب دیده است.
٢. آموزش کافی در این زمینه وجود ندارد و شما دارو را از داروخانه تحویل می گیرید و بیشتر مواقع در مورد چگونگی ادامه درمان، بدون توجه به توصیه های پزشک و داروخانه، خود با تشخیص خود عمل می کنید.
پوست و مخاط هر دو یک وظیفه اساسی در بدن به عهده دارند و آن اینکه به عنوان سد دفاعی در مقابل هجوم عوامل مخرب به بدن عمل می کنند.
به این صورت که پوست، سطح خارجی بدن و مخاط، حفره های بدن را می پوشانند.
مخاط در این قسمت های بدن وجود دارد؛١. از دهان تا مقعد
٢. مثانه و سایر قسمت های مجاری ادرای
٣. واژن، رحم و سایر بخش های سیستم تناسلی خانم هامخاط علاوه بر پوشش دفاعی، وظایف دیگری نیز بر دارد. به همین دلیل، ساختاری ظریف تر دارد و در نتیجه آسیب پذیری آن بیشتر است.
اما در صورت آسیب به پوست و مخاط به صورت زخم و یا التهاب، روند درمان شبیه هم است؛ با این تفاوت که پوست در صورت آسیب جلو چشم شخص است و تا زمان بهبودی کامل آن را پیگیری می کند، در حالی که مخاط به ویژه مخاط معده که آسیب پذیری بیشتری دارد دیده نمی شود و ملاک بهبودی تسکین درد قرار داده می شود و با برطرف شدن درد نه تنها مصرف دارو را قطع می کنند، بلکه به پزشک معالج هم بد و بیراه گفته می شود که ببین چقدر داروی اضافی به من داده است!
نخوردن دارو به طور کامل یا پیموده نشدن روند درمان چه عوارضی می تواند داشته باشد؟١.به دلیل بهبودی ناکامل؛ برگشت پذیری بیماری به سرعت اتفاق می افتد و با هر بار مراجعه همین داستان تکرار می شود و گاه به دلیل طولانی شدن مدت بیماری یا برگشت زود به زود آن، کار به آندوسکوپی و سایر اقدامات تشخیصی دیگر منجر میشود که علاوه بر هزینه مالی فراوان و اتلاف وقت نتیجه ای نخواهد داشت.
انجام اندوسکوپی یا سایر اقدامات تشخیصی زمانی کاربرد دارد که بیمار دوره درمان را با مصرف دارو به طور کامل و دقیق پشت سر گذارد، ولی مشکل همچنان پابرجاست.
تجربه نشان داده، بیماران گوارشی که با تشخیص زخم معده دارو تجویز شده است، به سه گروه کلی تقسیم می شوند؛
الف) دارو را طبق دستور و دقیق تا آخر مصرف می کنند. تعداد این گروه در جامعه ما اندک است.
ب) به مجرد برطرف شدن درد دارو را قطع می کند و هر بار چشمش به داروهای به اصطلاح اضافی می افتد، اموات پزشک معالج را بی نصیب نمی گذارد.
پ) به محض ظاهر شدن علائم بهبودی، نظم در خوردن دارو کنار گذاشته می شود و باقی مانده داروها در کنار داروهایی نظیر استامینوفن و بروفن و... قرار می گیرد و هر زمان کمی احساس ناراحتی کرد یکی از آنها را می خورد؛ این گروه بیشترین درصد جامعه آماری را در بر می گیرد.
اینجاست که می توان گفت: تنها جای آموزش و افزایش آگاهی مردم خالی است؛ چیزی که با تجویز نسخه های پی در پی و انجام آندوسکوپی یا سایر اقدامات تشخیصی جبران نمی شود.
٢. اگر درمان طی چندین بار کامل تا مرز بهبودی انجام نشود و التهاب یا زخم معده نیمه تمام رها شود، خطر تبدیل یک زخم معمولی به تومورهای بدخیم افزایش می یابد.
سخن آخرهمان تصور و نگاهی که به زخم های پوستی دارید به زخم معده داشته باشید و کاهش درد را به منزله بهبودی قلمداد نکنید و اجازه ندهید علاوه بر تحمیل هزینه گزاف بر خود، دوره درمان را بسیار طولانی کنید و یا اینکه دچار عوارض نگران کننده آن در درازمدت بشوید.
دکتر علیرضا داودی، مسئول مرکز بهداشت دانشگاه خوارزمی تهران 
