«تابناک با تو» - اندومتریوز یک بیماری ناتوان‌کننده است که ۱۰ درصد از زنان را در سراسر جهان درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر جدی بگذارد و اغلب باعث ایجاد طیفی از علائم از جمله درد مزمن، خستگی و درد در حین رابطه جنسی می‌شود.
با وجود شیوع آندومتریوز، اکثر زنان به طور متوسط ۷.۵ سال طول می‌کشد تا در بریتانیا بیماری‌شان تشخیص داده شود. در این مدت آن‌ها هم از درمان محروم می‌شوند و هم در معرض مشکلات سلامتی بزرگتری قرار می‌گیرند. اندومتریوز درمان نشده می‌تواند منجر به آسیب اندام (از جمله رحم و روده) و ناباروری شود.
البته در حال حاضر هیچ درمانی برای آندومتریوز وجود ندارد. این امر ممکن است به دلیل پیچیده بودن آندومتریوز باشد که بسیاری از قسمت‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به این معنی که محققان هنوز همه دلایل این بیماری را به طور کامل درک نکرده‌اند.
در چند سال اخیر، مطالعات نشان داده‌اند که سیستم ایمنی بدن نیز تحت تاثیر آندومتریوز قرار گرفته است. هنوز مشخص نیست که آیا سیستم ایمنی باعث آندومتریوز می‌شود یا صرفاً تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد. اما بررسی این پیوند در نهایت می‌تواند به درمان هدفمند بهتری برای این بیماری منجر شود.
التهاب و ایمنی
برای درک اینکه چگونه سیستم ایمنی و اندومتریوز به هم مرتبط هستند، ابتدا مهم است که فرآیند سیستم ایمنی به نام التهاب را درک کنیم.
التهاب یکی از ویژگی‌های کلیدی نحوه عملکرد سیستم ایمنی ما است. هنگامی که بدن با یک پاتوژن مضر (مانند ویروس یا باکتری) مواجه می‌شود، سیستم ایمنی بدن ما تحریک می‌شود. سپس بدن پروتئین‌های خاصی به نام سیتوکین ترشح می‌کند که به سلول‌های ایمنی ما می‌گوید چه کاری انجام دهند.
علائمی که در نتیجه التهاب تجربه می‌کنید به دلیل بسیج این سلول‌ها بستگی دارد.
به عنوان مثال، اگر التهاب شما ناشی از بریدگی انگشت شما باشد، ممکن است متوجه شوید که ناحیه اطراف بریدگی داغ، قرمز و متورم می‌شود، زیرا سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عوامل بیماری‌زا و ترمیم آسیب کار می‌کند. اگر التهاب ناشی از ویروس باشد، ممکن است علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب را تجربه کنید.
در بیشتر موارد، التهاب یک فرآیند کوتاه مدت است. اما گاهی اوقات سیستم ایمنی دچار اشتباه می‌شود و بدن شما به ارسال سلول‌های التهابی و سیتوکین‌ها ادامه می‌دهد، حتی زمانی که هیچ تهدیدی وجود ندارد.
بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید نمونه‌ای از این موارد هستند که در آن سیستم ایمنی بدن به حمله خود ادامه می‌دهد و منجر به التهاب طولانی‌مدت در مفاصل می‌شود.
التهاب نیز یک ویژگی طبیعی چرخه قاعدگی است.
چرخه طبیعی قاعدگی شامل دو مرحله است: فاز فولیکولی (از روز اول پریود تا زمان تخمک‌گذاری) و فاز لوتئال (از تخمک‌گذاری تا شروع قاعدگی). بیشتر التهاب در طول چرخه قاعدگی در رحم اتفاق می‌افتد، اما ممکن است تغییرات در سراسر بدن نیز رخ دهد.
در طول فاز فولیکولی، سطح استروژن در بدن افزایش می‌یابد. استروژن پوشش داخلی رحم را برای ضخیم شدن تحریک می‌کند تا برای جنین بارور شده آماده شود.
اما برخی از سلول‌های ایمنی گیرنده‌های خاصی دارند که استروژن را تشخیص می‌دهند و باعث شروع پاسخ ایمنی می‌شوند. این بدن را برای مبارزه با مهاجمان خارجی آماده می‌کند، در صورت وقوع لقاح، این روند برای بارداری سالم مناسب است. به این ترتیب، زنان در مرحله فولیکولی کمتر مستعد ابتلا به عفونت خواهند بود. با این حال، زنان مبتلا به بیماری‌های خودایمنی ممکن است علائم بیشتری را در این مرحله تجربه کنند.
اما برای رد نشدن تخمک بارور شده، سیستم ایمنی بدن در مرحله لوتئال سرکوب می‌شود که متعاقباً ممکن است خطر عفونت را افزایش دهد و باعث تسکین برخی علائم خودایمنی شود.
اندومتریوز و ایمنی
تحقیقات تغییرات متعدد سیستم ایمنی را در افراد مبتلا به اندومتریوز مشاهده کرده است.
یک مطالعه نشان داد که بیماران مبتلا به آندومتریوز سطوح التهابی بالایی داشتند (به ویژه سطوح بالاتر سیتوکین‌ها). تحقیقات همچنین نشان داده است که در افراد مبتلا به آندومتریوز عملکرد سلول‌های ایمنی، مختل شده. یعنی به طور دقیق نوع خاصی از سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های کشنده طبیعی دچار اختلال شده‌اند.
این‌ها نقش حیاتی در مبارزه با ویروس‌ها و تومور‌ها دارند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که در افراد مبتلا به اندومتریوز ضعیف‌تر عمل می‌کنند. همچنین نشان داده شده است که پوشش رحم در بیماران مبتلا به اندومتریوز مولکول‌های اضافی به نام کموکاین‌ها را تولید می‌کند که سایر سلول‌های ایمنی را جذب می‌کند و التهاب را بدتر می‌کند.
باز هم، هنوز مشخص نیست که آیا تغییر عملکرد سیستم ایمنی باعث آندومتریوز می‌شود یا صرفاً یک علامت بیماری است.
اما اختلال عملکرد سیستم ایمنی ممکن است توضیح دهد که چرا ارتباط مشکوکی بین افراد مبتلا به اندومتریوز و اختلالات خودایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید و بیماری التهابی روده وجود دارد.
افزایش سطح التهاب همچنین به این معنی است که زنان مبتلا به اندومتریوز ممکن است علائم بدتری را در طول عفونت تجربه کنند.
به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده است که وقتی بیماران مبتلا به آندومتریوز به COVID-۱۹ مبتلا می‌شوند، به نظر می‌رسد علائم آن‌ها بدتر از افرادی است که این بیماری را ندارند.
COVID-۱۹ همچنین ممکن است علائم آندومتریوز – به ویژه درد لگن، افسردگی، خستگی و مشکلات گوارشی را بدتر کند.
یک مطالعه اخیر همچنین نشان داده است که زنان مبتلا به آندومتریوز ۲۲ درصد بیشتر در معرض ابتلا به کووید طولانی مدت هستند – و علائم طولانی مدت COVID آن‌ها ممکن است بیشتر طول بکشد.
در حال حاضر مشخص نیست که چگونه سیستم ایمنی دقیقاً با آندومتریوز مرتبط است (و اینکه آیا باعث بیماری می‌شود یا خیر)، تلاش برای درک بیشتر این رابطه می‌تواند در کمک به ایجاد درمان‌های بهتر – یا احتمالاً حتی یک درمان – برای اندومتریوز کلیدی باشد.
واضح است که برای کمک به ارائه بینش‌های جدید و درمان بهتر برای میلیون‌ها زن مبتلا، اولویت بیشتری باید به تحقیق در مورد آندومتریوز و علل آن داده شود.
منبع: یک پزشک
