«تابناک با تو» - آلکالوئیدهای ارگوت در گروهی از داروها که برای درمان سردرد‌های شدید و سایر اختلالات سلامتی کاربرد دارند، استفاده می‌شوند...
ناخُنَک غلات (سگاله، ارگوت) با نام علمی: Claviceps purpurea نام یک سرده از قارچ‌ها از زیردسته قارچ‌های فنجانی است که آلکالوئیدهای آن مصارف درمانی مختلفی دارند. آلکالوئیدهای ارگوت در گروهی از داروها که برای درمان سردرد‌های شدید و سایر اختلالات سلامتی کاربرد دارند، استفاده می‌شوند. به طور عمده دو نوع از مواد حاوی ارگوت هستند: مواد شیمیایی طبیعی و داروهای سنتتیک. گفتنی است که مواد شیمیایی طبیعی در اثر آلودگی قارچی گیاهان تولید می‌شوند.
محصولات دارویی تولید شده شامل انواع داروهای تجویزی هستند که برای جلوگیری از خونریزی حین و پس از زایمان، درمان سردرد، بیماری پارکینسون، زوال عقل و یا حتی تولید روانگردان LSD (سبب ایجاد توهم می‌شود) استفاده می‌شوند.
از جمله مواد شیمیایی دسته ارگوت می‌توان به مواردی همچون ارگومترین، ارگوتامین و ارگوزین اشاره کرد. لازم به ذکر است که با وجود کارکرد درمانی در صورت عدم رعایت دوز مصرفی اصولی، این ترکیبات می‌توانند منجر به مسمومیت ارگوت شوند. گفتنی است تمام نکاتی که در ادامه در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرند، از طریق مقالات نمایه شده توسط مجله معتبر نیچر قابل دسترسی هستند.
آلکالوئیدهای ارگوت توسط Claviceps purpurea، قارچی که می‌تواند روی برخی از گیاهان رشد کند تولید می‌شوند. مصرف غذا‌هایی که به مواد شیمیایی ارگوت آلوده شده اند، باعث واکنش سمی به دلیل انقباض عروق (تنگ شدن رگ‌های خونی) خواهد شد. اثرات فیزیکی نیز ممکن است شامل تغییرات پوستی، خستگی و گیجی باشند. همچنین این احتمال وجود دارد که مشکلات پوستی مذکور به قانقاریا تبدیل و منجر به مرگ بافت شوند.
پیش از مصرف هر گونه محصول گیاهی یا داروی شیمیایی با پزشک و داروساز مشورت کنید.
اما این ترکیب در صنایع دارویی چه فوایدی به همراه دارد و کاربرد‌های اصلی آن چیست؟
- میگرن از جمله دی هیدروارگوتامین و ارگوتامین: این داروها به عنوان درمانی برای میگرن طی حملات مورد استفاده قرار می‌گیرند و تاثیر پیشگیرانه نخواهند داشت.
- بیماری پارکینسون از جمله بروموکریپتین، پرگولید و کابرگولین: این داروها باید روزانه به منظور کنترل علائم اختلالات مغزی پیشرونده مصرف شوند. آن‌ها همچنین برای درمان انواع خاصی از تومور‌های هیپوفیز نیز تجویز می‌شوند.
- زوال عقل از جمله دی هیدروارگوتوکسین مزیلات: این دارو که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در راستای درمان بیماری آلزایمر تایید شده است، برای استفاده روزانه با هدف جلوگیری از پیشرفت زوال عقل تجویز می‌شود.
- حین زایمان و پس از آن از جمله متیل ارگومترین: این دارو همراه با اکسی توسین برای تقویت انقباضات رحمی و تسریع زایمان استفاده می‌شود. ارگوت عروق خونی رحم را منقبض و از خونریزی بیش از حد جلوگیری می‌کند.
عوارض جانبی
هنگام استفاده از گزینه‌های درمانی شامل آلکالوئیدهای ارگوت احتیاط ضروری است. این داروها رگ‌های خونی را تنگ و منقبض می‌کنند که منجر به عوارض جانبی مختلفی می‌شود. گفتنی است که عوارض جانبی برای هر یک از داروهای ارگوت لزوما با دیگری یکسان نیست.
عوارض جانبی احتمالی ارگوت‌های مورد استفاده برای درمان زوال عقل عبارت اند از:
- حالت تهوع
- ناراحتی شکمی
عوارض جانبی احتمالی ارگوت‌های مورد استفاده برای درمان میگرن عبارت اند از:
- سردرد‌های برگشتی (سردرد‌های ناشی از مصرف بیش از حد دارو)
- آنژین یا حمله قلبی
- آسیب به جنین در دوران بارداری
توصیه‌های مهم
- اگر پیش‌تر واکنش نامطلوبی به هر یک از داروهای ارگوت نشان داده اید، نباید از هیچ یک از داروهای ارگوت استفاده کنید (یا باید با احتیاط شدید و زیر نظر پزشک مصرف شوند).
- داروهای ارگوت که برای درمان میگرن استفاده می‌شوند، نباید در دوران بارداری یا در صورت داشتن عوامل خطر امراض قلبی عروقی مصرف شوند.
- در صورت ابتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی، از داروهای ارگوت که برای درمان پارکینسون استفاده می‌شوند، پرهیز کنید.
همه چیز درباره ارگوتامین- سی
این دارو شامل دو ترکیب ارگوتامین و کافئین است. ارگوتامین از مشتقات ارگوت محسوب می‌شود و در مقادیر درمانی می‌تواند عروق محیطی را تنگ کند. ارگوتامین در دوز توصیه شده برداشت مجدد نوراپی نفرین را مهار می‌کند که همین امر نیز فعالیت تنگ کنندگی عروق آن را افزایش می‌دهد. در این میان کافئین سرعت و میزان جذب ارگوتامین را بالا می‌برد. در واقع جذب ارگوتامین به نوعی آهسته و ناکامل است، اما کافئین این روند را تسهیل می‌کند.
اما در صورت مصرف این دارو برای کنترل سردرد‌های میگرنی، بیمار باید به چه توصیه‌هایی توجه کند؟
۱- مصرف دارو با شروع اولین علائم میگرن بیشترین اثر را دارد.
۲- به بیمار توصیه می‌شود پس از مصرف دارو به مدت ۲-۱ ساعت در یک اتاق تاریک استراحت کند.
۳- از استعمال دخانیت خودداری شود.
۴- به هیچ عنوان نباید این دارو را بیش از مقدار توصیه شده مصرف کرد.
۵- در صورتی که مصرف مقادیر معمول سبب رفع سردرد نشود باید سریعا به پزشک مراجعه شود.
لازم به ذکر است که قرص ارگوتامین- سی برای درمان سردرد‌های خوشه‌ای و میگرنی کاربرد دارد. همچنین نباید از این دسته از داروها به منظور پیشگیری از ابتلای به انواع سردرد‌های دیگر استفاده کرد و بهتر است مصرف آن‌ها تحت تجویز پزشک یا داروساز انجام شود.
منبع: عصرایران
