غذای محبوب زمان شاه قاجار که نماد اشرافیت بود
کد خبر: ۲۶۳۸۴۷
تعداد نظرات: ۱۱ نظر
تاریخ انتشار: 2022 November 29    -    ۰۸ آذر ۱۴۰۱ - ۰۸:۳۰
مصرف برنج در زمان قاجار بیشتر به اعیان و اشراف اختصاص داشت و مردم فقیر فقط در شب‌هایی که جشن یا عید بود برنج مصرف می‌کردند. در میان انواع برنج، برنج صدری در آن زمان نماد اشرافیت بود.

برنج یکی از غذاهای اصلی در سفره ما ایرانی‌هاست. اهمیت برنج بین ایرانی‌ها تا حدی است که همیشه در خرید آن دنبال مرغوب‌ترین نوع برنج هستند. این روزها برنجی که در شمال کاشت و برداشت می‌شود بین ایرانی‌ها جزو بهترین نوع برنج محسوب می‌شود. هر چند در دیگر نقاط و حتی جنوب کشور نیز انواع برنج مرغوب کشت می‌شود.

 

 

برنج ایرانی طارم محلی، طارم هاشمی، دم سیاه و برنج صدری از پرطرفدارترین انواع برنج‌ هستند. برنجی که در چلوکبابی‌ها استفاده می‌شود، معمولا از نوع صدری است، زیرا خوب قد می‌کشد و طعم خوبی دارد، اما عطر زیادی ندارد. برنج طارم، هاشمی و دم سیاه نیز جزو بهترین برنج‌ها هستند، اما عطر کمتری دارند. برنجی که هم عطر و هم طعم عالی دارد برنج علی کاظمی است. برای همین از برنج‌های دیگر گران‌تر است.

محبوب‌ترین برنج‌ها در دوران قاجار

شاید برایتان جالب باشد بدانید در زمان قاجار محبوب‌ترین نوع برنج مربوط به کدام منطقه بوده است. البته در زمان قاجار بیشتر افراد متمکن و اعیان از برنج استفاده می‌کردند. زیرا کاشت برنج در دوره قاجار کم بود و منطقه اصلی کشت آن در شمال کشور و قیمت آن نیز برای مردم عادی بالا بود، زیرا هزینه حمل و نقل برنج به نقاط دیگر هم گران تمام می‌شد.

در زمان قاجار واحدهای رایج پول دینار، شاهی، عباسی و قران بود و دینار کمترین واحد پولی ایران در آن دوران بود. هر قران ۱۰۰۰ دینار، هر عباسی ۲۰۰ دینار و هر شاهی با ۵۰ دینار برابری می‌کرد. در این دوره گوشت ارزان‌تر از برنج به فروش می‌رسید.

 

غذای محبوب زمان شاه قاجار که نماد اشرافیت بود

خوردن غذایی با برنج در زمان قاجار

قیمت یک بشقاب برنج در رستورانی در زمان قاجار

قیمت‌هایی که از خوراک‌ها در رستوران آقاخان تبریز در زمان قاجار ثبت شده نشان می‌دهد قیمت برنج ۶ عباسی، برابر با یک قران و دویست دینار بود که با مقایسه آن با قیمت کباب که ۶ شاهی یعنی ۳۰۰ دینار بود متوجه گرانی آن می‌شویم.

با توجه به قیمت درج شده برای نان معادل یک عباسی یا دویست دینار، نان و کباب غذایی ارزان‌تر از سایر غذاهای رستوران تلقی می‌شد.

بنابراین مردم فقیر شب‌های اعیاد و روزهایی که جشن بود پلو می‌پختند. استفاده از «پلوخوری» به جای «مهمانی» هم از گذشته‌های دور و از روزگاری در ایران باب شده که برنج غذای مخصوص مهمانی‌ها در اعیاد و جشن‌ها بود و ایرانی‌ها به جای اینکه بگویند می‌رویم مهمانی، می‌گفتند می‌رویم پلوخوری

 

غذای محبوب زمان شاه قاجار که نماد اشرافیت بود

یک مغازه برنج فروشی در شمال کشور در زمان قاجار

گران‌ترین انواع برنج در زمان قاجار؛ برنج صدراعظمی

یکی از گران‌ترین انواع برنج در زمان قاجار برنج صدری بوده است که نماد اشرافیت بود. زمانی که ناصرالدین شاه، میرزا آقاخان نوری را به صدارت انتخاب کرد، وی عده‌ای را به کشورهای آسیا شرقی فرستاد و برنج را به شمال کشور آورد. این برنج به برنج صدراعظمی معروف شد و در نواحی شمالی به ویژه گیلان کشت شد. پس از سال‌ها نام آن از برنج صدراعظمی به برنج صدری تغییر یافت.

هنوز هم برنج صدری در همه شهرستان‌های گیلان کشت می‌شود و طرفدار دارد، زیرا خوب قد می‌کشد و عطر و طعم بسیار خوبی دارد.  

 
 

نظر نوه فتحعلی‌شاه درباره انواع برنج

در کتاب کارنامه خورش که در آن دستور غذاهای ایرانی توسط شاهزاده‌ای قاجار و نوه فتحعلی شاه به نام نادرمیرزا آمده است درباره برنج می‌خوانیم:

«بباید دانست که برنج دانه ای است شناخته شده، به تازی آن را آرز گویند. پیشوایان ما برنج را ستوده‌اند و به جایی فرموده‌اند که بر بیماران دهیم... و نخست این دانه از هندوستان به جهان پراکنده شده. پیشوایان ما فرموده‌اند: برنج زندگانی دراز کند. و پزشکان جهان بدین فرمایش هم داستان‌اند. و او تن فربه کند و خوردنی بس نیکو باشد. در دویم، خشک و به گرمی و سردی یکسان باشد و بسیار سودمند است تن و جان را. بوعلی گوید «الارز حاز قابض فی الاولی» و او پزشکی بزرگ و داناست و نیز یونانی را خوانده. تازیان برنج را آرز نامیدند. از این دانه خورش‌های نیکو سازند.

و بزرگان به دست ایران زمین خوراکی به از این نبود. همه آش‌ها برنج خواهد. اکنون بباید گفت از گونه‌های برنج کدام یک نیکوتر است و هر گونه به کدام پختنی سزاوار از که بهترین برنج‌ها به بوی و نازکی و سره‌گی زانِ پیشاور هندوستان است که پس بامزه و سبک است و از آن پلاو و چلاو پزند. به ایران، مر پادشاهان آرند. خانه خـدای گفت «برای من چون از برنج پیشاور بگذرد، برنجی اکنون به نکف(همان نجف) کارند که چون برنج پیشاور و نیز به از آن باشد. پس صدری که در این نزدیک روزگار میرزاآقاخان، دستور ایران زمین، از تخم پیشاور به مازندران کشته، اکنون آن تخم فراوان روییده و بس نیکوست.

پس از آن برنجی که به پارس باشد و چنپا نامند به زبان هندی. و این برنج ساده و بی بوی باشد، نه خوش و نه زشت. کدبانو گوید: هر که هر چه گوید، گو بگوی، من رأی خود بگویم. برنجی که او را عنبربو نامند و از اسالم طالش به آذرآبادگان آرند و در مازندران به فریم روید، نیکوترین برنج هاست.

پلاو و چلاو را به بوی و مزه چون نام خود عنبر بوید. گونه دیگر برنج آکوله است. درشت دانه و سپید و بامزه و به رودبار قزوین بس نیکو روید و او را برنج مهدی خانی گویند و به مازندران و استرآباد نیز باشد. از این برنج کته چلو بهتر از دیگر گونه شود. به مازندران و گیلان و استرآباد برنج دیگر باشد که او را زرک نامند و بیشتر بومیان از آن خورند و گونه دیگر که گرده گویند، آش‌ها را سزاوار است. از دیگر گونه‌ها و به کرمان، برنجی روید که مردم آن جـا أرزو چون برزو گویند. ارزو تازی است که کرمانیان تباه کرده به کژ سخن گفته‌اند، با نام جایی است که این برنج از آن جای آرند. نخست عنبربو که از اسالم و گرگان رود و طالش، دولاب و دیگر جای‌های رشت و گیلان آرند که بس که در خود کشور روید، نخست برنج مشکین به ویژه نیکوست. »

پخت انواع پلو هم در زمان قاجار مرسوم بوده و تنوع خاصی داشته. از سبزی پلو گرفته تا ته چین. در زیر دستور پخت دو نوع پلو را می‌خوانیم:

دوغ پلو

این پلو ویژه مازندران و قراباغیان است. چنان پزند که دوغ گوسپندی هر چه نیکوتر به دست آرند و بجوشانند تا بریده و پوسیده گردد. چونانکه شیر بز بهر رنجوران برند. پس به پارچه کرباسین ریزند تا بپالایند و آن پالوده بدان ریزند به جای آب، و برنج شسته و خیسیده بر آن افکنند و چون دیگر پلوها پزند. چون پخته گردد، بیالایند و زعفران به آب سوده بیفشانند تا رنگین و خوشبوی گردد و گوشت بره با ماکیان فربه به آب پخته و یخنی شده به زیر آن نهند. چون دم گیرد، روغن تافته به اندازه ریزند. خوردنی بس شایسته و نیکوست.

گونه دیگر: دوغ با آب برابر به دیگدان ریزند به جای آب، و بیفروزند که به جوش آید و بیامیزند که بریده و تباه نگردد. پس برنج ریزند تا پخته گردد و بپالایند و زعفران افشانده، گوشت بره یا ماکیان به زیر آن نهند و روغن ریزند. چون دم گرفته باشد، کشند و خورند. به جای گوشت، خرما و کشمش نیز نهند و شکر سوده افشانند، آن نیز نیکو است.

آلبالو پلو

آلبالو را به تازی حب الملوک و به رومی قراصیا نامند. سرد در دویم، خشک درنخست. تشنگی می‌برد و تندی خون شکند و شکم نیرو دهد. بانو گفت آلبالوپلو که ترکان گله نار گویند.

آن چنان باشد که آلبالوی رسیده تخم برآرند. چون برنج جوشانیده باشند چونان که دیگر پلوها را. و گوشت بره به آب پخته، فراهم آورده باشی. برنج بپالایند، زعفران و دارو بر آن زنند و آلبالوی تخم برآورده با گوشت بر میان آن نهند و فشرده آلبالو بر آن افشانند. خانه خدای گفت: این پلو اگر نیک خواهی استادی باید. برنج زنده پالیدن، به اندازه که چنان بود آلبالو و آب آن را تباه کند که خوردن نشاید. این خوردنی بسیار نیکو و خوشمزه و گواراست.

همشهری آنلاین

نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۱۱
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۱
احسان
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۶:۳۷ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۸
8
2
برنج عنبربو شوشتر بهترین برنج محلی است
ناشناس
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۸:۰۲ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۸
2
3
جالب بود. مخصوصا یادداشت های نادر میرزا
ناشناس
|
Iran, Islamic Republic of
|
۰۸:۴۱ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۹
3
1
شاید برایتان جالب باشد بدانید در زمان قاجار محبوب‌ترین نوع برنج مربوط به کدام منطقه بوده است. البته در زمان قاجار بیشتر افراد متمکن و اعیان از برنج استفاده می‌کردند. زیرا کاشت برنج در دوره قاجار کم بود و منطقه اصلی کشت آن در شمال کشور و قیمت آن نیز برای مردم عادی بالا بود، زیرا هزینه حمل و نقل برنج به نقاط دیگر هم گران تمام می‌شد.
رضا
|
Iran, Islamic Republic of
|
۰۹:۲۱ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۹
24
6
حالا مردم هر روز برنج میخورن بازم ناشکری میکنن میگن زمان شاه زمان شاه
پاسخ ها
ناشناس
| |
۲۲:۰۶ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۹
بالخره جمهوری اسلامی اومد برنج زیاد درست کرد...مردک اخه چرا حرف مفت میزنی... مملکت با این ثروت شده وضع مردمش برنج ایرانی چند درصد مصرف میکنن؟؟؟ با چه قیمتی؟؟/
ناشناس
|
Iran, Islamic Republic of
|
۰۹:۳۴ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۹
16
3
یعنی الان 90درصد خانوارهای ایرانی افراد متمول و ثروتمند هستند
پاسخ ها
یه هموطن
| |
۱۱:۵۵ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۹
البته اگر بتونن برنج بخورن!!!!
حمید از قم
| |
۱۹:۴۸ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۹
بعد با تعجب از خودمون میپرسیم چرا ایران انقد از جهان عقب افتاده
وقتی این دوست خوبمون الان رو با زمان قاجار مقایسه میکنه واقعا نا امید میشم از مردممون
آخه پدر صلواتی اونموقع همین چین دیگه سگ و موش هم گیرشون نمیومده واسه خوردن ولی الان دنیارو میخرن و میخورن گور پدر خارجی ها ولی ما خودمون باید عاقل تر از این حرفا باشیم
فرهاد
|
Iran, Islamic Republic of
|
۲۰:۲۱ - ۱۴۰۱/۰۹/۰۹
2
1
1قران (ریال)برابر با 200دینار بوده الان 200دیناراونم عراقی حساب کنیم میشه 50000000ریال چه بر سر ریال ایران اومده خدا میدونه
پاسخ ها
حمیدخان
| |
۱۵:۲۹ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۰
دینار عراق چه ربطی به ایران داره بچه؟! هیچ دخلی وار؟
رامین
|
Iran, Islamic Republic of
|
۱۷:۱۷ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۳
0
2
البته به لطف مسولین برنج ارانی را هرکسی نمیتواند مصرف کند حتی شمالیها هم از هندی و پاکستانی .......استفاده میکنند
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار