اختصاصی تابناک باتو ــ پنج سال است که از شروع جنبش MeToo# در ایالات متحده میگذرد؛ جنبشی که هالیوود را تا حد زیادی تکان داد و گفتگوهایی را در سراسر جهان در مورد تبعیض جنسی، آزار و اذیت جنسی و خشونت علیه زنان را در سراسر کره زمین برانگیخت.
اما آیا با گذشت پنج سال از شروع این جنبش دیدگاه جوامع مختلف در مورد چنین رویدادهایی تغییر کرده است؟ و اگر چنین است چگونه این تغییر ایجاد شده است؟
اگرچه در کشورهایی مانند بریتانیا و سوئد، این جنبش در سال ۲۰۱۷ به نتایج مفیدی دست یافت، اما در کشورهای دیگر با وجود شتاب بیشتر این جنبش در کشورهایی مانند ایتالیا، فرانسه و اسپانیا، این موضوع اساسا نتوانست الهامبخش تحولاتی باشد که از آن انتظار میرفت.
سینتیا انلو، نویسنده، نظریهپرداز فمینیست مشهور بینالمللی واستاد پژوهش در حیطه مطالعات زنان و جنسیت در دانشگاه کلارک در ماساچوست در این باره میگوید: «در برخی از کشورهای جهان به ویژه در کشورهای اروپایی، برخی از مردم میگفتند: «اوه، این موضوع فقط یک موضوع مرتبط با آمریکا است» یا «این موضوع فقط درهالیوود است». از بین کشورهای اروپایی، ایتالیا و فرانسه در برابر ورود این موضوع به جوامع خود مقاومت شدیدی از خود نشان میدادند، تا زمانی که مردم واقعا متوجه شدند که این موضوع، یک موضوع صرفاً آمریکایی نیست.»
در کمال تعجب، در آلمان نیز این جنبش به سختی شکل گرفت. این درحالی بود که در اروپای شرقی هیچ خبری از این جنبش به چشم نمیخورد. به گفته انلو، این موضوع به این دلیل است که کشورهای اروپای شرقی تاریخ متفاوتی نسبت به اروپای غربی دارند؛ تاریخی که با تحریف فمینیسم در دوران شوروی آسیب دیده است.
مرز بین اغوا و آزار: فرانسه
در سال ۲۰۱۷ در فرانسه، MeToo# به BalanceTonPorc# تبدیل شد، که میتوان آن را به عبارت بسیار رادیکالتر out your pig ترجمه کرد، عبارتی که توسط روزنامهنگار فرانسوی ساکن نیویورک ساندرا مولر ابداع شد. اگرچه این هشتگ در رسانههای اجتماعی مورد توجه قرار گرفت، اما صنعت فیلم سازی فرانسه – و به طور کلی جامعه فرانسه - تمایلی به قرار دادن خود در زیر لنز موشکافی جنبش MeToo# آمریکایی نداشتند.
موج زدن اغواگری در داستانهای فرانسوی، کلیشهای است که از سوی مردم سرتاسر جهان بر مردم فرانسه سنگینی میکند، اما این کلیشه همان چیزی است که بسیاری از خارجیها در مورد این کشور به آن علاقه مندند. اما مرز بین اغوا و آزار و اذیت کجاست؟
به گفته بنیاد زنان مستقر در پاریس که برای حقوق زنان مبارزه میکند و از قربانیان خشونت جنسی حمایت میکند، جنبش MeToo# تابوی آزار جنسی را شکست.
مقابله با MeToo# که توسط کاترین دنوو، بازیگر فرانسوی، تبلیغ میشد، خشم مردم را در فرانسه برانگیخت و این بازیگر را مجبور کرد تا مدت کوتاهی پس از انتشار نامه سرگشاده جنجالی از قربانیان خشونت جنسی عذرخواهی کند.
از سال ۲۰۱۷، فرانسه به کشوری تبدیل شده است که آزار جنسی در آن به طور قابل توجهی جدیتر گرفته میشود. در سال ۲۰۱۹، مارلن شیاپا، وزیر امور خارجه سابق فرانسه برای برابری جنسیتی، قانونی را تصویب کرد که آزار و اذیت جنسی در خیابان را با جریمهای تا ۷۵۰ یورو مجازات میکرد و در عین حال سوء استفادههای آنلاین را نیز سرکوب میکرد. برای اولین بار در فرانسه، به لطف شیاپا، متلک انداختن در خیابان به زنان یک جرم تلقی شد که زنان میتوانستند حتی آن را به مقامات گزارش دهند.
اما بنیاد زنان فرانسه بیان داشت که فقدان اقدام سیاسی برای حمایت از تغییرات آگاهی که قبلاً در جامعه فرانسه رخ داده است وجود دارد. به گفته این سازمان، از سال ۲۰۱۷، موارد گزارش شده خشونت جنسی در فرانسه ۸۲ درصد افزایش یافته است و از هر سه متجاوز کمتر از یک نفر تحت پیگرد قانونی قرار میگیرد. هر ساله در فرانسه حدود ۹۴۰۰۰ نفر قربانی خشونت جنسی یا اقدام به خشونت جنسی میشوند، اما از سال ۲۰۲۰ تنها ۷۳۲ نفر به ارتکاب خشونت مجرم شناخته شده اند.
همچنین شکستهای نمادینتر دیگری نیز وجود داشته است: پرونده علیه کارگردان لوک بسون، یکی از برجستهترین چهرههای سینمای فرانسه که در سال ۲۰۱۷ به تجاوز جنسی متهم شده بود، سال گذشته متوقف شد.
MeToo# در اسپانیا
در اسپانیا، MeToo# به YoTambien# تبدیل شد، که در معنا دعوتی مستقیم از زنان برای صحبت در مورد آزار و اذیت و خشونتهای جنسی که قرار گرفته اند بود. این جنبش فمینیستی پس از حکم دادگاه علیه گروه "لا مانادا" ملقب به گرگ در سال ۲۰۱۸ در کشور شکل گرفت؛ جایی که دادگاه در سال ۲۰۱۶ پنج مرد را به اتهام تجاوز گروهی به یک زن جوان در پامپلونا محکوم نکرد.
از آنجایی که تجاوز جنسی از نظر قانونی در قانون کیفری اسپانیا تعریف نشده بود، این پنج مرد به جرم کمتری یعنی «آزار جنسی» متهم شدند. حتی وحشتناکتر آن است که دادگاه بیان داشت این پنج مرد از خشونت برای اجبار زن به رابطه جنسی استفاده نکرده اند.
این حکم بحث برانگیز اعتراضات گستردهای را در اسپانیا برانگیخت و باعث شد که دادگاه یک سال بعد حکم خود را تغییر دهد و همچنین مجازات این افراد را از ۹ سال به ۱۵ سال زندان افزایش دهد.
مهمتر از آن، این پرونده منجر به تغییر دائمی و قابل توجهی در قوانین اسپانیا شد. امسال، کنگره اسپانیا قانون رضایت جنسی «تنها بله به معنای بله است» را تصویب کرد که می گوید رضایت نمی تواند به طور پیش فرض یا صرفاً با سکوت فرض شود.
MeToo# هرگز به ایتالیا نرسید
بازیگر ایتالیایی آسیا آرجنتو، دختر کارگردان داریو آرجنتو، یکی از اولین افرادی بود که انگشت اتهام خود را به سمت هاروی واینستین تهیه کننده هالیوود نشانه رفت که در نهایت او به بیش از ۸۰ اتهام تجاوز و آزار جنسی متهم شد.
در حالی که آرجنتو به یکی از چهرههای برجسته MeToo# تبدیل شد، موقعیت او در این جنبش بعداً دشوارتر نیز شد؛ زیرا مشخص شد که او متهم به آزار جنسی یک بازیگر ۱۸ ساله و نوازنده راک در ۳۷ سالگی شده است.
جنیفر گوئرا، روزنامه نگار ایتالیایی و نویسنده دو کتاب درباره فمینیسم و سیاست جنسیتی، به یورونیوز فرهنگی گفت: «فقط چهره آرجنتو نیست که باعث بدبینی نسبت به جنبش MeToo# در ایتالیا شد. اگرچه جولیا بلاسی، نویسنده ایتالیایی، Quellavoltache# را در سال ۲۰۱۷ راهاندازی کرد و در آن زمان از زنان خواست تا دربارهی داستانهای آزار و اذیت جنسی و تجربیات خود صحبت کنند، اما با وجود این تلاشها MeToo# هرگز به ایتالیا نرسید.» او میگوید: «بهجز پرونده فائوستو بریزی که پس از مدتی به پایان رسید، هیچکس در ایتالیا به این جنبش ادامه نداد.»
گوئرا معتقد است که «خشونت جنسی پدیدهای است که مرز نمیشناسد» و غیرممکن است که حتی یک سلبریتی ایتالیایی مرتکب خشونت یا آزار جنسی بزرگ نشده باشد. گوئرا بیشتر بر این باور است که رسانههای ایتالیایی از این جنبش با خصومت فراوان استقبال کردند. او گفت: «زمانی که پروندههای مربوط به افراد مشهور یا با نفوذ مطرح شد، ما شاهد کمپینهای افتراآمیز واقعی بودیم که تلاش میکردند تا افرادی را که قربانی خشونت یا آزار و اذیت شده بودند، بیاعتبار کنند. روزنامهنگاران مشهور و معتبر افراد محکوم به خشونت جنسی را به عنوان افرادی که به دنبال جلب توجه هستند خطاب میکردند و آبروی متهمان را در اولویت قرار میدادند.».
اما گوئرا بر این باور است که پس از شروع جنبش MeToo# چیزی در بین زنان جوانان ایتالیایی تغییر کرده است. او گفت: «ما ایتالیاییها تحمل کمتری دربرابر رفتارهای ناخواسته و آزاردهنده پیدا کرده ایم، یاد گرفته ایم که چگونه این رفتارها را بشناسیم و زبان جدیدی برای تعریف آنها داریم. متأسفانه، این رشد آگاهی مردم با واکنش مناسب رسانهها، روشنفکران و طبقه سیاسی همراه نبوده است.»
امروزه از جنبش MeToo# چه چیزی می توانیم کسب کنیم؟
شکی نیست که جنبش MeToo# به ایجاد آگاهی جدیدی از آزار جنسی کمک کرد و به همه ما آموخت که چگونه آن را بشناسیم، به آن اشاره کنیم و از پذیرش آن به عنوان یک رفتارعادی امتناع کنیم. به گفته انلو، بزرگترین تغییری که این جنبش ایجاد کرد، آگاهی عمومی بود.
انلو گفت:« مردم در کره جنوبی - جایی که MeToo# تأثیر زیادی داشت - قبلاً براین باور بودند که وقتی فردی در یک صحنه بزرگ تلویزیونی کار می کند جزو افراد خوش شانس است که این شغل را به دست آورده است. اما اکنون مردم بر این باورند که یک زن نیز باید بتواند در محیط کار پیشرفت کند و امنیت شغلی و فردی داشته باشد ، بدون آنکه مورد آزار و اذیت قرار گیرد و این تغییر از گفتن جمله "او خوش شانس است که این شغل را به دست آورده است" به جمله " او فرد ماهری است و باید بتواند بهترین کاری را که می تواند انجام دهد بدون اینکه توسط یک فرد که رئیس او است یا نفوذ بیشتری از او در آن شغل دارد، انجام دهد." تبدیل شده است. این یک تغییر واقعی است، و من بر این باورم که انجام این تغییر واقعاً سخت است.»
انلو گفت:« برای ایجاد چنین تغییری، یک نوع تلاش جسورانه توسط زنانی که اصلاً شناخته شده نبودند انجام شد. اگرچه جنبش MeToo# واقعاً در هالیوود جنجال های فراوانی را برپا کرد، اما بعدها توسط زنان عادی نیز انتخاب شد.»
