«تابناک با تو» - مارهای برمهای برای آنکه بتوانند دهانهای گشادشان را برای بلعیدنِ طعمههای بزرگ گشادتر کنند، یک ویژگیِ مخصوص به دست آوردهاند.
پیتونهای برمهای غولپیکرند و تا ۵ متر نیز رشد میکنند. اما گشادیِ اعجابآورِ شکافِ دهانِ آنها ربطی به طولشان ندارد. آنها میتوانند طعمههایی به بزرگیِ گوزن یا تمساح را ببلعند.
تحقیقِ جدید جزئیاتی درباره مارهای پیتونِ برمه منتشر کرده که نشان میدهد چگونه این مارها بر اثر فرگشت ویژگیِ منحصربهفردی به دست آوردهاند که به آنها امکان میدهد فکشان را برای هضم طعمهای که ۶ برابر بزرگتر از طعمه مارهایی با اندازه مشابه است، کِش بیاورند. علیرغم اشتهای متنوعشان، پیتونهای وحشیِ برمه که بومیِ آسیاب جنوبشرقی هستند، به دلیل ازبینرفتنِ زیستگاههایشان به دستِ انسانها، بسیار آسیبپذیر شدهاند.
اما در فلوریدا، جایی که این مارها به آن آورده شدهاند، آنها انواعی از گونههای بومی را میخورند و با خوردنِ تقریباً هر چیزی که جلو چشمشان است، درحالِ آسیبزدن به اکوسیستم منطقه هستند. ایان بارتوزیسک، دانشمندِ محیطزیست در امور محافظت از منطقه جنوبغرب فلوریدا، میگوید: «اکوسیستمِ منطقه به دلیلِ فعالیتِ این گونه در حالِ تغییراتِ شتابان است.»
این محقق و همکارانش به زیستشناسی این مارهای غولپیکر و بهخصوص به توانایی آنها در بلعیدنِ هر نوع موجودی که سر راهشان قرار میگیرد، نگاه دقیقتری انداختهاند. آنها دریافتند مارهای برمهای برای آنکه بتوانند دهانهای گشادشان را برای بلعیدنِ طعمههای بزرگ گشادتر کنند، یک ویژگیِ مخصوص به دست آوردهاند: پوستِ ابرکِشسان که در بینِ فکِ پایینی آنها قرار گرفته و به آنها اجازه میدهد حیواناتی را ببلعند که اگر این پوست نبود، باوجودِ فکهای بهشدت متحرکشان، موفق به انجام این کار نمیشدند. ازآنجاییکه مارها تمایل دارند طعمه را درسته فروببرند و نمیتوانند آن را بجوند، گشادیِ شکافِ دهانشان یکی از عوامل تعیینکننده در اندازه چیزی است که میبلعند.
برخلافِ انسانها و سایر پستانداران، استخوانِ فکِ پایینی در مارها تثبیتنشده و ارتباطِ آن به کمکِ رباطی کاملاً ارتجاعی با استخوان فکِ بالایی برقرار شده است که همین وضعیت به آنها اجازه میدهد دهانشان را تا آنجا که میشود باز کنند. بروس جین، یکی از نویسندگانِ این پژوهش در دانشگاه سینسیناتی میگوید: «بااینکه برخورداری از دهانِ بهشدت منبسطشونده ویژگی غالبِ مارهاست، اما مارهای پیتونِ برمه پوستِ ابرکشسانی در فکِ پایینی خود دارند که باعث میشود حفره دهانی آنها خیلی بیشتر از سایر مارها باز شود.»
وی میگوید: «پوستِ کشسان که در سمتِ چپوراستِ فکِ پایینی جای گرفته است در پیتونها بسیار متفاوت است. بیشاز ۴۰ درصد از شکافِ دهانیِ آنها از پوستِ کشسان تشکیل داده است.»
او و همکارانش برای آنکه ببینند اندازه شکافِ دهانیِ مارهای مختلف با جثهشان چه نسبتی دارد، شکافی دهانیِ مارهای درختیِ قهوهای وحشی و دراسارت را با شکافِ دهانی مارهای پیتون برمه مقایسه کردند. این مارهای کوچکتر که شدتِ سمی بودن آنها در سطح متوسط قرار میگیرد، پرندگان و سایر طعمههای کوچک را در جنگل شکار میکنند. دانشمندان با اندازهگیری مارها و طعمههای بالقوهشان، توانستند بزرگترین حیواناتی که مارها میتوانند بخورند، بهعلاوۀ فواید خوردنِ طعمههای متفاوت از موش تا خرگوش و تمساح و گوزنهای دمسفید را شناسایی کنند.
دادهها نشان داد که مارهای کوچکتر از شکافِ دهانیِ بزرگتر که به آنها امکانِ خوردنِ طعمههای بزرگتر را میدهد، منفعت بیشتری میبرند. این یعنی بچهپیتونها به دلیلِ آنکه میتوانند طیفی از طعمهها را ببلعند، نسبت به سایر مارها از برتری قابلملاحظهای برخوردارند. جثه بزرگتر نهتنها فهرستِ غذایی مارها را گستردهتر میکند، بلکه به آنها کمک میکند خودشان از فهرستِ غذای سایر مارها خارج شوند.
او میگوید: «وقتی این پیتونها به جثه معقولی میرسند، فقط تمساحها ممکن است بتوانند آنها را بخورند، حالآنکه پیتونها خودشان شکارچیِ تمساحها هستند.»
تحقیقات گذشته نشان میدهند که مارهای منقبضشوندهای مثل پیتونهای برمه، شکارِ خود ار خفه نمیکنند بلکه جریانِ خونِ حیوانی بیدفاع را قطع میکنند.
منبع: فرادید
