اختصاصی تابناک باتو ــ تنهاترین درخت جهان یک درخت صنوبر سیتکا در جزیره خالی از سکنه کمپل در نیوزلند است که اخیراً توسط تیمی از محققان نیوزیلندی در یک پروژه اقلیمی مورد بررسی قرار گرفته است؛ زیرا این محققان بر این باورند که این درخت میتواند به کشف اسرار نهان در تغییرات آب و هوایی زمین کمک شایانی کند.
این صنوبر که طولی معادل با ۹ متر دارد توانسته است عنوان "تنهاترین و دورافتادهترین درخت کره زمین" را به عنوان رکورد جهانی گینس از آن خود کند. این درخت، در یکی از جزایر سرسبز و بادگیر در ۷۰۰ کیلومتری جنوب نیوزیلند در اقیانوس جنوبی قرار دارد. این درخت به قدری تنها است که نزدیکترین درخت همسایه آن حدود ۲۰۰ کیلومتر دورتر از آن در جزایر اوکلند رشد میکند.
قبل از صنوبر جزیره کمپبل، درخت "تنره" در نیجر منزویترین درخت روی کره زمین به شمار میرفت تا اینکه در سال ۱۹۷۳ توسط یک راننده شکسته شد. اعتقاد بر این است که صنوبر سیتکا توسط لرد رانفورلی، فرماندار وقت نیوزلند، در اوایل دهه ۱۹۰۰ کاشته شد؛ از این رو نام مستعار آن را درخت رانفورلی گذاشتند. با این حال، اطلاعات دقیقی از سن این درخت وجود ندارد و مطالعات صورت گرفته در رابطه با این درخت قادر به کشف سن آن نیز نبوده اند.
این درخت همچنین به عنوان یک گونه مهاجم طبقه بندی میشود و برخی از دانشمندان از کشف این درخت بسیار خوشحال شدند. اما این درخت برای دکتر جوسلین ترنبول، رهبر علم رادیو کربن در GNS Science، میتواند ابزار ارزشمندی برای درک آنچه با جذب دی اکسید کربن در اقیانوس منجمد جنوبی اتفاق میافتد باشد.
ترنبول گفت: «از میزان CO۲ای که به سبب سوزاندن سوختهای فسیلی تولید و وارد جو میکنیم، فقط نیمی از آن در همان محل سوختن باقی و نیمی دیگر آن به خشکیهای دیگر و اقیانوس میرود.»
به نظر میرسد اقیانوس منجمد جنوبی، به عنوان یکی از مکانهای تجمع دی اکسید کربن در دنیا، حدود ۱۰ درصد از کل انتشار گازهای گلخانهای را که ما در ۱۵۰ سال گذشته تولید کرده ایم، به خود اختصاص داده باشد. دکتر ترنبول در طی همکاری با دو تیم از پروژه " چالشهای علمی و ملی آب و هوایی جنوب نیوزیلند " در پی آن است تا بفهمد چه اتفاقی برای دی اکسید کربنهای روانه شده به اقیانوس منجمد جنوبی میافتد.
در این پروژه تیمها به دنبال پاسخ دو سوال عمده و اساسی هستند: اگر کربن روانه شده به سمت اقیانوس منجمد جنوبی به حد اشباع برسد، آیا باعث تسریع گسترده گرمایش جهانی میشود؟ یا با کشف نحوه عملکرد آنها، میتوان به این سیستم بزرگ دور کننده دی اکسید کربن از خشکیها کمک کرد تا کربن بیشتری را جذب کرده و گرمایش جهانی را کاهش دهند؟
مطالعات قبلی که به بررسی جذب کربن اقیانوس منجمد جنوبی پرداخته اند، نتایج متناقضی را به همراه داشتند. تئوری فعلی این است که جذب دی اکسید کربن توسط این اقیانوس در حال افزایش است و ترنبول در پی آن است تا دریابد که چه عاملی سبب بروز این اتفاق میشود.
نمونه برداری از اتمسفر بهترین روش برای اندازه گیری غلظت CO۲ است که میتوان آن را با نمونههای تاریخ گذاری رادیوکربن آبهای عمیق دیگر تکمیل کرد. اما این کار با محدودیتهایی همراه است. ترنبول گفت: «شما نمیتوانید هوایی را که ۳۰ سال پیش وجود داشت جمع آوری کنید، زیرا آن هوا دیگر در دسترس نیست و وجود ندارد؛ بنابراین ما به این ایده رسیدیم که از حلقههای درختی استفاده کنیم. هنگامی که گیاهان رشد میکنند، دی اکسید کربن را از طریق فتوسنتز از هوا جذب میکنند و از آن برای رشد ساختار خود استفاده میکنند. از این رو، کربن موجود در هوا به شکل گیری حلقههای درختان منجر میشود.»
از این روی، برای بررسی این چنین مطالعاتی وجود درختان از اهمیت فراوانی برخوردار است. با این حال، درختان در اقیانوس منجمد جنوبی نادر هستند. به همین دلیل، صنوبر ستیکا جنوبیترین درختی است که تیم دکتر ترنبول میتواند برای استخراج دادهها از آن استفاده کنند. این درخت خیلی سریع رشد میکند، بنابراین محققان میتوانند اطلاعات فراوانی را از آن به دست آورند.
دکتر ترنبول با استفاده از یک مته دستی، یک نمونه هستهای ۵ میلی متری از درخت در سال ۲۰۱۶ استخراج کرد، اما نتایج آن هنوز منتشر نشده است. ترنبول گفت: «برای رسیدن به درخت باید از میان فیلها و شیرهای دریایی، پنگوئنها و پرندگان آلباتروس عبور کنید. این درخت شاید از نظر علمی تنهاترین درخت دنیا باشد، اما با وجود این همه دوست بی نظیر هرگز تنها به نظر نمیرسد.»