قبر امام صادق (ع) در چین
کد خبر: ۲۴۸۲۲۷
تعداد نظرات: ۵۰ نظر
تاریخ انتشار: 2022 June 19    -    ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ - ۰۷:۰۱
به طور قطع و یقین انتساب این مزار به امام صادق (ع) نادرست است و مرقد مطهر ایشان چنان که در ابتدا بیان شد در شهر «مدینه» و در قبرستان «بقیع» و به عبارتی در کشور «عربستان سعودی امروزی» است نه در کشور «چین» و موضعی که در متن از آن یاد شده است.

قبر امام صادق (ع) در چیناختصاصی تابناک باتو ــ حضرت امام صادق (ع)، ششمین پیشوای شیعیان جهان و رئیس مذهبِ شیعیان دوازده امامی، بنا بر نقل‌های معتبر، در شهر «مدینه» و در سال ۱۴۸ هجری قمری به شهادت رسیدند و پیکر پاک آن بزرگوار در قبرستان «بقیع» و در جوار مقدس پدر و پدر بزرگِ معززشان و همچنین عموی بزرگوارشان حضرت امام حسن مجتبی (ع) به خاک سپرده شد.

قبر امام صادق (ع) در چین


با این حال و به رغم این شهرت که ایشان در شهر مدینه به خاک سپرده شده اند؛ موضع دیگری در خصوص مزار و مرقد مطهر آن حضرت در بین برخی مسلمانان مطرح است که شاید کمتر شیعه‌ای آن را شنیده یا در میان متون خوانده باشد و بد نیست در این مجال بدان پرداخته شود و تا حدی علاقه‌مندان را از کم و کیف آن مطلع نمود و ابهامات را زدود.

«زین العابدین شیروانی» مُتوفای ۱۲۵۳ هجری، از مؤلفان دوران سلطنت «فتحعلیشاه قاجار» (م.۱۲۵۰ ق.) بوده است که سالیان درازی به گشت و گذار و سیاحت در نقاط گوناگون عالم پرداخت و آنچه در این سفر‌ها به چشم دیده بود یا از طریق افراد مورد اطمینان خود، از شهر‌ها و آبادی‌ها و کیفیات آن‌ها شنیده بود در قالب آثاری قلمی، ثبت و ضبط نمود که یکی از آن ها، اثری موسوم به «بُستان السیاحه» است که اکنون به ما ارث رسیده است.

او در این کتاب، در دو جا از مزاری منسوب به امام صادق (ع) در کشور «چین» یاد نموده که دقیقاً عبارات مرتبط با گزارش وی را در دنبالۀ این مقالْ قید و آن‌ها را تحلیل می‌نماییم:

«مُلک‏ (سرزمینِ) «خُتَن» ‏ از کشور (ناحیۀ) «تُرکستان» [در چین]و بَلدَه (شهر) «یارکَند» دار المُلْک (مرکز) آنست و از مُضافات (توابع) مملکت «خَتا» ست‏... مزارِ فیضْ آثار (با کرامتِ)، حضرت امام جعفر الصادق (ع) را در آن دیار نشان مى‏دهند و قبر شریف آن حضرت، ما بین [دو شهر]«یارکَند» و «قَزقَز» واقع شده [است]. سالى (هر ساله) جمعى کثیر و جَمّى غَفیر (عدۀ زیادی) به زیارت تُربت (مقبرۀ) آن حضرت رفته و طلب حاجت نموده به مُراد رسند.» [۱]

قبر امام صادق (ع) در چین

زین العابدین شیروانی در جایی دیگر از کتاب خویش، موقعیت دقیق مزار امام صادق (ع) را این چنین بیان کرده و نوشته است:

«لفظِ «آق» در لغت (زبان) ترک، به معنى «سفید» است و «سو»، «آب» را گویند. گویا آبِ آن دیار سفید است. لِهذا (از این جهت) به این اسم موسوم گردیده [است]‏.... [آق سو]نام یکى از مَدایِن (شهرهایِ) [کشور]«چین» [می باشد]که داخل [در]بِلاد (شهرهایِ) ترکستانست. گویند آن شهر در دو منزلى «یارکند» واقع است.... شنیده شده که قبر حضرت امام جعفر صادق (ع) را در قُرب (نزدیکی) آن دیار نشان مى‏دهند و گروه انبوه هر سال به زیارت آن حضرت مى‏روند و خدمات پسندیده نسبت بِدان تربت (مزار) مى‏کنند؛ چنان که [برخی]قبر حضرت امام محمد باقر (ع) را در نواحى شهر «اندخوند» مِن (از) بلاد «طُخارستان» [بر می‌شمرند]‏....» [۲]

بحث

۱. به طور قطع و یقین انتساب این مزار به امام صادق (ع) نادرست است و مرقد مطهر ایشان چنان که در ابتدا بیان شد در شهر «مدینه» و در قبرستان «بقیع» و به عبارتی در کشور «عربستان سعودی امروزی» است نه در کشور «چین» و موضعی که در متن از آن یاد شده است.

۲. در این عبارات، به ناحیه‌ای به نام «طُخارستان» (تُخارستان) و نواحی شهر «اندخوند» نیز اشاره‌ای شده که در آن مزار منسوب به حضرت امام باقر (ع) (م.۱۱۴ ق.) واقع شده است. لازم به ذکر است که ناحیۀ یاد شده در کشور «افغانستان» قرار دارد و مانند انتساب قبلی به یقین این مقبره نیز ناصحیح است؛ زیرا پیکر مبارک این امام هُمام در همان قبرستان بقیع و در کنار پدرشان امام سجاد (ع) و فرزندشان امام صادق (ع) مدفون می‌باشد. ناحیۀ تخارستان، حدوداً مشتمل بر استان‌های «فاریاب»، «جوزجان»، «بَلخ»، «سَمَنگان»، «قُندوز»، «تخار» و «بَدَخشان» در افغانستان امروزی بوده است که بر طبق متن، شهر «اندخوند» در این ناحیه جای دارد. شایان ذکر است؛ مزاری در شهر «داقوق» در استان «کَرکوک» عراق نیز وجود دارد که به امام باقر (ع) منسوب است و بی شک این انتساب هم، به مانند نمونه‌های یاد شده، روی در صواب ندارد.

۳. در متن مزبور، موقعیت شهر «آق سو» نسبت به شهر «یارکند» در دو منزلی بیان شده است. هر «منزل» در تعابیر کهن تاریخی، فاصلۀ دو اُتراق و فرصت استراحت کاروانیان در قدیم بوده است و به عبارتی، دو منزلی مجموعاً و در واقع فاصلۀ ابتدا تا انتهای چهار اتراق می‌شود. به هر روی این نوع بیان برای اهل قدیم از بُعد فاصلۀ مکانی و زمانی بیشتر ملموس بوده است تا برای امثال ما که در عصری زندگی می‌کنیم که همه چیز بر اساس محاسبات دقیق کیلومتری یا مایلی بیان می‌شود و از طرفی از این نکته نیز نباید غافل شد که این نوع بیانِ مسافت ها، تخمینی است و دقت لازم را ندارد.

۴. امروزه به منطقۀ ترکستان چین، «سین کیانگ» می‌گویند و مزار منسوب به امام صادق (ع) در این گزارش که به صراحت در نزدیکی شهر «آق سو» گفته شده در ۴۰۰ کیلومتری شهر «کاشغَر» واقع و اکنون نیز معمور و آبادان است. در نقشۀ زیر می‌توانید موقعیت آق سو را با رنگ صورتی در استان سین کیانگ چین ملاحظه نمایید!

قبر امام صادق (ع) در چین

۵. احتمالاتی را می‌توان به عنوان دلایل انتساب‌های نادرست این مزارات از نظر علمی در میان گذاشت. یکی این که شخصی هم نام یا هم لقب با این بزرگواران مثلاً جعفر بن محمدْ نام یا صادق صفت یا محمد بن علی نام یا باقر صفت بوده است که به هر روی، به مرور ایام، مردمِ عوام تصور و توهم کرده اند که مقصود از وی آن جنابان هستند؛ یا امامزاده‌ای از نسل آن بزرگواران بوده که همنام این دو امام بوده و مزار آن امامزاده به تدریج و به اشتباه به اسم امام صادق (ع) در چین و امام باقر (ع) در افغانستان مشهور، معروف و تبدیل شده است. البته این موضوع به دفعات در بحث مزارات تکرار شده و برای اهل پژوهش و تحقیق مسبوق به سابقه است. مثلاً در شهر «مزار شریف» افغانستان، بقعه معروف شهر، منسوب به حضرت امام علی (ع) است و عوام الناس در آن سامان خیال می‌کنند که آنجا قبر واقعی حضرت علی (ع) می‌باشد. در اصل به جهت تشابه نام امامزاده «ابوالحسن علی بن ابی طالب» از نوادگان امام سجاد (ع) با «نام» و «کنیه» و «نام پدر» حضرت علی (ع) این اشتباه به وجود آمده و در حقیقتْ مزار مطهر امیرمؤمنان علی بن ابی طالب (ع) در شهر «نجف اشرف» و در عراق کنونی است. یا از سوی دیگر می‌توان این فرض را نیز محتمل دانست که با وجود و بر اساس فرهنگ شیعیِ مناطقی همچون «هند» که در مجاورت ترکستان چین قرار دارد و آنجا به جهت دور بودن ایشان از اماکن مقدس و مزارات اهل بیت (ع)، مکان‌ها یا چیز‌هایی به نام «امام باره» درست می‌کنند و در آن به تعظیم و تکریم مقدسات و به خصوص مراسم‌های عزادارای معصومان (ع) می‌پردازند، در این فرصت این فرضیه را بیان کنیم که این مکان‌ها و قبور به شکلی امام باره یا چیزی شبیه آن بوده و به مرور دهور تبدیل به مزارِ عینی و ظاهریِ امامی معصوم (ع) شده است و در این زمینه، ترکستان چین یا تخارستان افغانستان به شکلی متأثر از این نوع نگرش‌ها و فرهنگ خاص هندیان شیعه در این زمینه قرار گرفته است.

پی نوشت

[۱]شیروانی، زین العابدین بن اسکندر (م.۱۲۵۳ ق.) بستان السیاحه، سنایی، تهران- ایران، چاپ ۱، ص ۲۳۳.
[۲]همان، ص ۴۲.

دکتر سید مرتضی میرسراجی، مدرس دانشگاه

نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۵۰
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۱۳
مشاور
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۷:۱۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
1
28
چه قدر عجیب قبر امام صادق علیه السلام در چین!!!!!!
پاسخ ها
ناشناس
| |
۱۴:۳۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
تحقیق فوق العاده بود
ناشناس
| |
۱۴:۳۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
زنده باد کشور دوست و برادر چین کمونیست
زالزالک
| |
۱۵:۲۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
چرا میان این همه کشور چین؟ چرا آمریکا نه؟
ناشناس
| |
۲۰:۴۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
عالییییییییی
علی
| |
۲۱:۲۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
خوشبحال چینی ها
شیده
| |
۰۰:۱۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
یه اطلاعات بنده اضافه شد سپاس و درود
علی
| |
۰۸:۵۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
اون موقع چینی وجود نداشت. ضمن اینکهخ هنوز اسم اون مناطق ترکستان شرقی هست نه چین و چین چندین سال هست که اونجا و اشغال کرده. عموم مردم منطقه هم مسلمان هستند
ناشناس
| |
۰۹:۳۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۱
عجیبا قریبا
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۷:۲۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
1
17
جدی؟؟؟؟
پاسخ ها
ناشناس
| |
۱۱:۱۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
پ ن پ شوخیه
رامین
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۹:۴۰ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
19
101
ستاد عتبات عا لیات برای آنجا ضریح و گنبد بارگاه بسازد واز ایران هم زوار
پاسخ ها
امیر
| |
۱۰:۵۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
فکر کردی خیلی بامزه ای؟، نمکدون
مجید
| |
۱۱:۵۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
نه اینکه تو خیلی عاقلی و نگاه عاقل اندر سفیه داری!
ناشناس
| |
۱۵:۰۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
قبر امام صادق در بقیعه
ناشناس
| |
۰۶:۳۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۱
اوقاف آنجا را بدهند به ایران
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۴۰ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
14
76
خیلی جالب بود حسابی سورپرایز شدم . لطفا سریعا کلی پول و طلا ببرید و مرقد و ضریح بسازید !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
پاسخ ها
ناشناس
| |
۰۶:۳۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۱
منتظر دستور تو بودیم فقط
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۴۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
7
23
روح ان بزرگواران ازاد است و در دل خشت و خاک و اینه و طلا و نقره نیست با رفتارهای انسانی مهربانی و بخشش کسب علم و معرفت روح انها را اگر مدعی شیعه بودنیم شاد کنیم
پاسخ ها
شاهد
| |
۱۲:۳۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
امیدوارم در زندگی شما عارف گرامی هیچ اثری از اینه و طلا و نقره نباشد.
ناشناس
| |
۱۳:۵۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
جناب شاهد!طلا و نقره به درد زندگان می خورد ولی به چه کار مردگان می آید؟!
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۵۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
7
59
به نظرم چین کمبود بودجه پیدا کرده پیش خودش میگه آخه ایران جان چی ما از عراق کمتره یه گوشه چشمی هم به ما کن؟!!
ای ای ای ...بیچاره ایران ما...
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۵۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
3
23
امان از ...
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۵۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
5
43
خوشبختانه برادران چشم بادومی همه چیز ملت مارو دارن کپی می کنن و مدل چینیشو ارایه می کنند.
ماهم که فعلا مجبوریم باج بدیم و خراج گزار باشیم و صدامونم در نیاد
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۲:۰۰ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
1
5
کاملا درسته ...
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۲:۳۱ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
3
9
در این موارد تشابه اسمی زیاد وجود دارد. مثلا در بهبهان مزاری به اسم "امام محمد باقر" وجود دارد که یک امامزاده است و هیچ کس هم مدعی نیست که قبر امام پنجم آنجاست.
پاسخ ها
ناشناس
| |
۰۹:۴۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
در عراق هم نوشته شده مزاری منسوب به امام باقر هست
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۳:۰۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
4
23
نمی دونم چرا یاد قرار داد ۲۵ ساله افتادم با چین
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۳:۰۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
5
3
واقعن در چین هست؟
تور لیدر
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۴:۳۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
4
12
واجب شد یک سفر زیارتی تدارک ببینم برای چین
فاطی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۴:۳۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
0
11
این یکی رو دیگه نمی دونستیم
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۰۸ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
1
6
جالبه
پاسخ ها
جنات نعیم
| |
۱۵:۲۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
خیلی خوب شد که به خاطر قبر امام صادق هم که شده رابطه مون با چین حسنه است
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۶:۳۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
1
4
چه فرقی داره کجا باشه؟
سید رضا
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۷:۰۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
0
2
خواندنی و جذاب است
مهدی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۷:۲۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
0
8
اقا نگویید. الان سجاده ساخته اند فردا یک قطب زیارتی هم میشوند.
یوسفی نژاد
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۱:۲۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
0
4
چرا در موردش تا حالا گزارشی نبوده
داراب
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۱:۵۱ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
1
3
زنده باد موضوع قشنگی بود
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۲:۵۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۹
0
5
فقط همین یک نمونه را از چین کم داشتیم که رسید باورم نمیشه
رضا
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۰:۱۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
0
3
عجیب بود خیلی
علی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۱:۰۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
0
4
به فکر فرو رفتم
سید متین حسینیان
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۵:۰۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
2
4
یک مطلب خوب اگر امروز خوندم همین بود. ممنون از تابناک
بانو
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۵:۴۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
0
5
چین سرزمین عجایب
حسین
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۹:۱۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
0
3
سوژه یابی عالی و محیرالعقول
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۱:۲۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
1
4
از شما بعید نیست چند وقت دیگه کعبه هم در چین پیدا کنید
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۳:۳۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۱
2
2
همین مونده مردم برن چین زیارت
پاسخ ها
ناشناس
| |
۰۱:۵۴ - ۱۴۰۱/۰۴/۰۵
پس نه خیر , انتظار داری بریم آمریکا برای زیارت؟
بیطرف
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۴۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۱
1
4
بعید نیست این چینیهای بدذات این مقابر رو هم مانند دیگر جاهای مشهور جهان کپی کرده باشند
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۴۶ - ۱۴۰۱/۰۴/۰۲
1
2
دقت کنید چند جای مقاله به اشتباه بودن این موضوع تاکید کرده
قمی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۶:۱۷ - ۱۴۰۲/۰۲/۲۶
0
0
تشکر ممنون بابت زحمات شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار