تریاک قم و شهرت جهانی آن
کد خبر: ۲۴۷۷۲۹
تعداد نظرات: ۶۰ نظر
تاریخ انتشار: 2022 June 14    -    ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ - ۰۷:۰۰
او در یکی از آثار قلمی خویش که مرتبط با شهر قم تألیف نموده، «تریاک قم» را در سه موضع مختلف، ستوده و آن را از نظر کیفیت و چگونگی، بهترین و مرغوب‌ترین نمونۀ تریاک در جهان بر شمرده که مورد استقبال جهانیان در آن عصر و چه بسا پیشتر از آن ایام و ازمانِ عهد قجر بوده است.

تریاک قم و شهرت جهانی آناختصاصی تابناک باتو ــ از جملۀ گیاهانی که از دیرباز مورد توجه بشر بوده و از آن در مصارف پزشکی و دارویی استفاده می‌نموده، گیاه «خشخاش» است. یکی از موارد استفاده از خشخاش، به دست آوردن شیرۀ کاسبرگ (بخش کپسولی شکل) آن است که در اصطلاح به آن «تریاک» می‌گویند و این محصول فرآوری شده از گیاه نامبرده، دارای خواص درمانی و دارویی متعدد می‌باشد که در آثار طبی قدیم و جدید ثبت و مندرج شده است.

تریاک قم و شهرت جهانی آن

«غلامحسین اَفضل المُلک مُستوفی ادیب کرمانی» از جملۀ فرهیختگان، شاعران و نویسندگان دوران «قاجار» و در واقع از مؤلفان و سفرنامه نویسان قرن چهاردهم هجری بود که به سال ۱۳۴۸ قمری، دیده از جهان خاکی فرو بست.

او در یکی از آثار قلمی خویش که مرتبط با شهر قم تألیف نموده، «تریاک قم» را در سه موضع مختلف، ستوده و آن را از نظر کیفیت و چگونگی، بهترین و مرغوب‌ترین نمونۀ تریاک در جهان بر شمرده که مورد استقبال جهانیان در آن عصر و چه بسا پیشتر از آن ایام و ازمانِ عهد قجر بوده است.

تریاک قم و شهرت جهانی آن

با این بیان، او از روستای «وِشنَوِه» واقع در ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر «قم»، به عنوان بهترین مرکز کِشت و تولید «تریاک» در جهان یاد نموده و در این زمینه چنین نگاشته است: «تریاک وشنوه، معروفِ تمام اَقطار زمین (سراسر زمین) است که به آن خوبی در هیچ جا تریاک به عمل نمی‌آید. حاصل این دِه، «تریاک» و «فندق» است و این دو چیز در هر مکان یافت شود؛ دلالت بر لطافت هوا می‌کند. وشنوه از ییلاقاتی است که نظیر ندارد؛ سردی طبیعی دارد.» [۱]

تریاک قم و شهرت جهانی آن

افضل الملک کرمانی در دومین موضع از کتاب خود، در بخشی که در خصوص «صادرات قم» گشوده، دوباره به مقولۀ تریاک در منطقۀ قم اشاره نموده، آن را تخصیص نموده و آورده است: «اجناسی که به خارج [از قم]حمل می‌شود؛ «پوست» و «پنبه» و «کَرباس» و «تریاک» است.» [۲]

نویسنده مذکور در شوقی وصف ناپذیر در سومین موضع از کتاب خویش، مجدداً گریزی به موضوع تریاک وشنوۀ قم زده و از شهرت جهانی و عالمگیر آن و کیفیت عالی و مرغوبیت استثنایی آن محصول پرده برداشته و این چنین مرقوم نموده است: «حاصل شَتَوی (زمستانی) آن‌ها (مردمان وشنوه) «گندم» و «تریاک» است و «تریاک وشنوه»، معروف ترینِ تریاک‌های عالم است. از تریاک ماهان یزد و کرمان و سبزوار و اصفهان به چندین درجه بهتر است. لامحاله (به ناچار) در «هندوستان» به اسم تریاک وشنوه، چندین خروار تریاک به فروش می‌رود؛ لکن همه، اصل نیست بلکه یک مَن تریاک وشنوه را با چندین مَن مخلوط کرده، می‌فروشند.

تریاک قم و شهرت جهانی آن

«رنگ خوش» و «بوی معطر» و «کِیف روشنی» (نَشئگی و لذت آشکاری) دارد که آدمی را خوشحال می‌سازد. لکن تریاک‌های سایر جاها، اگر چه پُر قُوّت است، ولی شخص را مکدّر می‌نماید و تقریباً اگر یک خروار در آنجا تریاک به عمل آید؛ در شهر قم برای فروش نمی‌آورند؛ در سر همان مزرعۀ وشنوه، تجار پیشاپیش خریداری می‌کنند و قیمت آن را جلو می‌دهند... کلیه (به طور کلی) در هر مکانی که «تریاک» و «فندق» هر دو خوب به عمل آید؛ هوای آنجا بهترین هواهاست.» [۳]

بحث

۱. این گزارش تاریخی به خوبی مشخص می‌کند در آن اعصار، شهر مقدس قم از مهم‌ترین و بلکه معروف‌ترین مراکز تولید کنندۀ تریاک ناب در سطح جهانی و با کیفیت ممتاز بوده و بدین سبب شهرت عالمگیر داشته است.

۲. سوالی که در این فرصت قابلیت طرح دارد این است که از چه زمانی تریاک در وشنوۀ قم و به طور کلی منطقۀ قم کاشت می‌شده است و دیرینگی این کشاورزی به چه دورانی از فرهنگ زراعی مردم این خطه باز می‌گردد؟

۳. افضل الملک سخن عجیب و شگفتی در مورد کیفیت تریاک وشنوۀ قم گفته و این نکتۀ جالب توجه است که تریاک وشنوه، آدم را «خوشحال» می‌سازد در حالی که تریاک‌های نقاط دیگر جهان، خُلقِ آدمی را مکدر می‌نماید؛ که این خصوصیت مطرح شده از سوی مؤلف مزبور، جای بسی تامل و بررسی علمی دارد.

۴. آنچنان تریاک روستای وشنوۀ قم در گذشتۀ نه چندان دور مشهور و مورد التفات جهانیان بوده است که فرسنگ‌ها آن طرف‌تر یعنی در کشور پهناور «هندوستان»، تریاک‌های غیر مرغوب را با نام تریاک وشنوۀ قم به حسب شهرت و کیفیت آن به فروش می‌رساندند یا از سوی دیگر، تاجران در اصطلاح تجارت پیشگان، آن را «پیش خرید» می‌کردند و چیزی به اهل قم در این میان نمی‌رسیده است که این موضوعات، نکات قابل ملاحظه‌ای در این فقره است.

۵. چه اشکالی دارد با دانستن این پیشینۀ کشاورزی در قم و کشف موضع خاصی همچون روستای وشنوه در کشت «خشخاش» و در پی آن، تولید تریاک، مانند هر انسان «متمدن» و «پاسخگو»، کاشت گیاهِ پُر منفعت خشخاش و متعاقب آن تولید تریاک در قم و به ویژه روستای وشنوه که در این میان متمایز شده و روزگاری شهرت جهانی داشته، جهت «مصارف دارویی و پزشکی» با عنایت به کیفیت فوق العاده و استثنایی آن دوباره احیا شود و در این باره بازرسان داخلی و بین المللی نظارت دقیق و مستمر داشته باشند و دوباره بازار‌های جهانی با رویکردی مثبت در سیطرۀ قم و ایران قرار گیرد؟

تریاک قم و شهرت جهانی آن


پی نوشت


[۱]ادیب کرمانی، غلامحسین افضل الملک مستوفی (م.۱۳۴۸ ق.)، سفرنامه قم، انتشارات زائر، قم، ۱۳۸۴ ش. ص ۶۵.
[۲]همان، ص ۷۴.
[۳]همان، ص ۲۶۴.

دکتر سید مرتضی میرسراجی، مدرس دانشگاه

برچسب ها: تریاک قم ، خشخاش
نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۶۰
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۷
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۷:۴۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
17
29
کل برکات این سرزمین را بر باد تعصب دادند
پاسخ ها
سعید
| |
۱۴:۵۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
با نویسنده محترم کاملا موافقم بهتر است به جنبه های درمانی تریاک پرداخته بشه و تولید آن با نظارت دقیق در قدرت ایران باشه
حسبنی
| |
۱۶:۳۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
آقای دکتر میرسراجی انصافا این مطالبو از کجا پیدا می کنی برادر
تیر غیب
| |
۱۷:۱۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
این آقای میرسراجی کیه زنده شو می خوام
ناشناس
| |
۲۰:۳۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
پرچم قم بالاست
ناشناس
| |
۰۵:۳۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
هر گیاهی که خدا خلق کرده حکمتی داره به شرطی که بشر سو استفاده نکند درود بر شما
ناشناس
| |
۰۷:۲۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
الان در ترکیه خشخاش میکارن ولی در ایران خوب ساماندهی نشده
سها
| |
۰۹:۲۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
جالب بود
رضا
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۵۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
4
21
تریاک قم!!!!! نشنیده بودیم
پاسخ ها
ناشناس
| |
۱۸:۴۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
بله در قدیم معروف بوده
ناشناس
|
Germany
|
۰۹:۲۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
4
29
تریاک توی قم؟یعنی اتفاقیه؟
به هر حال ایول
پاسخ ها
ناشناس
| |
۱۲:۲۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۶
اون قدر خوب بوده که سه جای کتابش بهش اشاره کرده
فرزاد
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۲۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
4
22
جان !!!!؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
پاسخ ها
یک معتاد
| |
۱۴:۲۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
جواب خماری ما رو کی میده؟ بدجوری بدحالم داداش
ساقی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۵۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
5
17
خیلی با حال بود
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۵۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
2
13
انسان متمدن و پاسخگو؟ با ما هستید؟
پاسخ ها
ناشناس
| |
۰۴:۵۱ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
اگه نظارت درست و حسابی باشه خیلی هم خوب است و از خواص درمانی آن استفاده میشه
نیما
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۵۸ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
2
18
داداش من تریاک با برند وشنوه قم می خوام
پاسخ ها
نازی
| |
۱۶:۰۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
تاده دقیقه دیگه سفارشتون حاضره
صدا
| |
۱۲:۲۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۶
روستای وشنوه مگه هنوز وجود دارد
ناشناس
| |
۱۳:۰۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
امان از دست این ساقی های موتوری
ناشناس
| |
۰۵:۰۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۱
صدا چقدر ساده دلی منم نازی ,این و گفتم کاربر به نام نیما بره سر کار
ناشناس
| |
۰۵:۰۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۱
مگه شما از ساقی موتوری خرید میکنی که ازشون گله داری.امان از تمام فروشندگان مواد مخدر
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۵۹ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
1
15
تنها چیزی که در قم فکر نمی کردم همین یه نمونه بود
قمی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۱:۰۰ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
2
14
بیاییم دوباره در قم کاشت کنیم
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۱:۳۸ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
14
یعنی قم، غیر از سوهان، تریاکش هم معروف بوده؟
عمو حامد
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۲:۱۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
10
روستای وشنوه دقیقن کجاس؟
پاسخ ها
نادر
| |
۱۵:۱۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
بخش کهک قم روستای وشنوه 60کیلومتر ازقم فاصله داره
حسینم دادیشه
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۴:۰۱ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
10
داداشه آبگوشت قنبیتوم داره ووو
پاسخ ها
ناشناس
| |
۱۱:۵۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۶
اونو خیلیا نخوردن دآشم؛)
ایران
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۰۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
1
7
من همون منطقه میشینم،الان کاشت نداره برا قدیم بود
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۰۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
1
10
من اهل منطقه کهک قم هستم وازبزرگان شنیدم زمان پهلوی درتمام روستاهای قم کشت می‌شده فقط وشنوه نبوده ازجمله خاوه ودستگردوفردو وغیره.. وخود دولت مستقیم نظارت داشته وخودش ازکشاورز می‌خریده وطبق گفته بزرگان تریاکی همچون به زرد به عمل می امده
Milad
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۱۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
6
شهر قم و تریاکش
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۳۱ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
5
زمانی بجای گندم ور روستا های قم تریاک کشت می شد
سیدحجت حسینی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۴۷ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
6
سلام
دگه واقعا کشت تریاک باید بدون هیچ قید وشرطی آزاد شود
هر گونه اشغالی که فکر می‌شود بعنوان تریاک افغان به خورد این ملت میدن
پاسخ ها
ناشناس
| |
۱۴:۱۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
الان اینقدر گرون شده که معتادا رفتن طرف شیشه یعنی ازین به بعد قتل و فاجعه در راهه
مریم
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۶:۴۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
4
3
روستای وشنوه بهشت روی زمین العان فندوقش جهانی هست بهترین فندوق و گیلاس تکدانه رو داره
محمود
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۷:۰۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
5
خیلی‌ها‌از‌قم‌و‌زخاریر‌این‌شهر‌خبر‌ندارن‌از‌کاشت‌تریاک‌که‌در‌قدیم‌بوده‌
بگزیم‌بزوگترین‌‌فوران‌چاه‌نفتی‌جهان‌در‌اون‌‌افتاده‌که‌شاید‌‌هم‌بزروگترین
چاه‌نفتی‌‌جهان‌هم‌زیره‌شهر‌قم‌هست‌‌و‌زیادترین‌شهاب‌‌سنگ‌های‌که‌به
ایران‌میباره‌به‌دشت‌های‌شهر‌قم‌میاد.
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۷:۲۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
4
تریاک خاصیت زیاد داره
کدخدای وشنوه
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۷:۴۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
5
الان فندق بیشتر کاشته میشه
محمد
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۷:۵۸ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
3
جالب بود
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۹:۲۲ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
1
24
وقت مردمو با این مطالب زردتون نگیرید حالا گیرم که قم فلان و بهمان
ثم ماذا
پاسخ ها
ناشناس
| |
۰۹:۵۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
مطلب زرد؟
ناشناس
| |
۱۵:۵۱ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
شما می تونی نخونی مجبوری مگه
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۹:۴۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
4
قم شهر عجایب
رضویان
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۰:۳۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
5
تریاک واس ماس
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۱:۳۸ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
0
3
کیفیت تریاک قم باید تحقیق شود
فرهاد
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۲:۵۱ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۴
1
5
خیلی جالب بود برام
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۲۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
0
5
باورم نمیشه یه روزگاری قم، مرکز تولید تریاک خوب در جهان بوده
آریا
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۸:۴۸ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
1
4
توی این قم همه چیز هست
جوان
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۰۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
0
5
تریاک در طب خیلی کاربردیه
بیطرف
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۲:۴۳ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
0
6
این رو یادش رفت بگه که این نوع تریاک به تریاک سلطانی معروف بوده که رو دست نداشته
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۴:۱۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
2
2
چقد این بخش طرفدار داشت ولی خدمتتان عارضم از نظر عیار تریاک سبزوار بهترین بوده و معروف به تریاک سلطانی کمی تاریخ بخونید متوجه میشید
پاسخ ها
شمال
| |
۱۴:۲۵ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
فقط داداشم تریاک وشنوه قم
مهدی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۴۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
2
7
اگر ایران هم مثل کشور های پیشرفته برای معتادانی که قصد ترک ندارند یا تجویز شده برایشان جیره تریاک تعیین کند و کشت آن با نظارت ازاد شود هم ارز به افغانستان ارسال نمیشود و هم جلوی مرگ و میر و تقلب گرفته میشود و معتادان هم جنس سالم مصرف میکنند. توجه داشته باشید که الان 90 درصد مواد سنتی آغشته به مواد شیمیایی بسیار مضر می باشد که جان چند میلیون معتاد را در معرض خطر قرار داده است.
سوزنی
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۸:۰۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۵
0
4
رنگ خوش

بوی معطر


کیف روشن


چه اوصاف خوبی برای تریاک قم بیان کرده
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۷:۲۶ - ۱۴۰۱/۰۳/۲۶
1
2
گلخانه ای میکاریم از کسی باک نداریم واس مصرف خودمونه و اطرافیان :)
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۰:۱۴ - ۱۴۰۱/۰۳/۳۰
0
0
تریاک اگر به عنوان دارو با مجوز پزشک باشه خیلی هم خوبه
رامین
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۰:۵۳ - ۱۴۰۱/۰۴/۰۲
0
0
برای کشت ومحصول بهتر از کارشناسان افغان کمک بگیریم دقیقان برگشت به سمت قاجار هم مصرف قلیان بالارفت و هم تریاک
رضا موتوری
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۵:۴۷ - ۱۴۰۱/۰۶/۱۶
0
0
والا این یکی رو نه خونده بودمو نه شنیده بودم
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار