غذا‌هایی که باید بخورید و غذا‌هایی که باید از آن‌ها اجتناب کنید

«تابناک با تو» - در گذشته پزشکان معتقد بودند که رژیمی برای افراد مبتلا به زخم معده وجود ندارد و این بیماری بر اثر استرس، خوردن غذا‌های تند یا مصرف دارو‌های ضدالتهابی غیر استروئیدی ایجاد می‌شود. اما طبق تحقیقات مهم‌ترین عامل ایجاد زخم معده در واقع نوعی باکتری تحت عنوان هلیکوباکتر پیلوری است. در ادامه تفسیر رژیم غذایی برای زخم معده می‌پردازیم.

زخم معده

زخم معده نوعی بیماری دستگاه گوارش است که می‌تواند درد شدیدی را در ناحیه شکم ایجاد کند و در واقع این تاثیرگذاری در ناحیه روده و معده است. در اثر این بیماری لایه ضخیم مخاطی؛ که وظیفه محافظت از معده در برابر شیره گوارشی را بر عهده دارد، کاهش می‌دهد، در نتیجه اسید معده می‌تواند به آن آسیب بزند و در نهایت زخم معده را ایجاد می‌کند.

زخم معده می‌تواند به راحتی اتفاق بیوفتد و در صورتی که درمان صورت نگیرد، می‌تواند خطرآفرین باشد. زخم معده در اثر دلایل مختلفی ایجاد می‌شود، از جمله دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

هلیکوباکترپیلوری

این عامل که غالبا در لایه مخاطی معده زندگی می‌کند سبب ایجاد یک عفونت باکتریایی می‌شود، معمولا اچ پیلوری مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند سبب ایجاد التهاب در لایه مخاطی معده شود و در نهایت زخم معده را ایجاد کند. دلیل گسترش اچ پیلوری مشخص نیست، ولی ممکن است از طریق تماس نزدیک از جمله؛ بوسیدن، غذا و آب و... انتقال یابد.

دارو‌های ضدالتهابی غیر استروئیدی

در صورتی که فرد مکررا از دارو‌های مسکن یا آسپرین استفاده کند؛ می‌تواند معده و روده باریک را تخریب کند. از جمله این دارو‌ها می‌توان به استامینوفن، ناپروکسن سدیم، ایبوپروفن اشاره کرد. احتمال این زخم‌های گوارشی در افراد مسن که مقدار زیادی از این دارو‌ها استفاده می‌کنند بیشتر است.

سیگار کشیدن

یکی از عواملی که احتمال عفونت اچ پیلوری را در افراد افزایش می‌دهد سیگار کشیدن است.

نوشیدن الکل

الکل می‌تواند مخاط معده را تخریب کند، همچنین مقدار اسید معده را افزایش می‌دهد.

غذا‌های تند

غذا‌های تند باعث ایجاد زخم معده نمی‌شوند، اما می‌توانند این موضوع را تشدید و بحرانی کنند.

علائم زخم معده:

به طور کلی درد ناشی از زخم معده یک ساعت بعد از خوردن غذا آغاز می‌شود و تا ساعت‌ها ادامه می‌یابد. این درد شب‌ها شدیدتر می‌شود به طوری که ممکن است فرد را از خواب بیدار کند. درد‌های زخم معده در هنگام گرسنگی افزایش می‌یابند لذا باید از خالی نگه داشتن معده اجتناب کرد.

در صورتی که فرد رژیم غذایی مناسبی داشته باشد می‌تواند تا حد زیادی به درمان زخم معده کمک کند. علائم زخم معده می‌تواند برای چند هفته خاموش شوند و مجددا بازگردند، لذا برای درمان زخم معده باید به پزشک مراجعه کرد.

به طور کلی سه چهارم افرادی که به زخم معده مبتلا هستند علامت خاصی ندارند، اما می‌توان گفت علائم اصلی زخم معده شامل موارد زیر می‌باشد:

• درد در ناحیه شکم همراه با سوزش

• احساس سیری که همراه با التهاب یا انقباض باشد

• ناتوانی در هضم غذا‌های چرب

• سوزش معده

• حالت تهوع؛ این علامت در موارد نادر رخ می‌دهد.

• زخم معده شدید علائمی از جمله؛ استفراغ معمولی یا استفراغ خونی، خون تیره در مدفوع، یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ،

• تغییر اشتها، کاهش وزن بی‌دلیل

رژیم افراد مبتلا به زخم معده باید چگونه باشد؟

رژیم غذایی مخصوصی برای درمان زخم معده وجود ندارد، اما طبق تحقیقات امکان از بین بردن هلیکو باکتر پیلوری از طریق رژیم غذایی وجود دارد، همچنین استفاده از برخی غذا‌ها ممکن است اوضاع را از آنچه هست بدتر کند.

طبق مطالعات غذا‌هایی که چرب یا شور هستند می‌توانند در پوشش معده تغییر ایجاد کنند، غذا‌های شور از طریق نفوذ و تغییر در سلول‌ها می‌توانند زمینه ایجاد عفونت را فراهم کنند. البته باید اشاره کرد غذا‌هایی که چرب یا شور هستند التهاب معده را نیز افزایش می‌دهند.

سال‌های متعددی پزشکان به افراد توصیه می‌کردند با خوردن شیر به پوشش معده کمک کنند، اما امروزه با پی بردن تاثیری که هلیکوباکتر پیلوری بر التهاب معده می‌گذارد مصرف شیر را برای معده خیلی مفید نمی‌دانند آن را توصیه نمی‌کنند.

همانطور که می‌دانید رژیم غذایی که افراد مبتلا به زخم معده دارند باید به گونه‌ای باشد که معده تحریک نشود، مصرف برخی غذا‌ها ممکن است با علائمی نظیر؛ درد معده، نفخ، سوزش سر دل، یا سوء هاضمه همراه باشد که وضعیت معده را بدتر می‌کند لذا افراد مبتلا به زخم معده نباید آن‌ها را مصرف کنند. در مقابل نیز مصرف برخی غذا‌ها می‌تواند یک درمان خانگی برای زخم معده محسوب شود.

مصرف دارو‌های درمان زخم معده معمولا همراه با عوارضی از جمله؛ سردرد و اسهال همراه است، به همین دلیل هم پزشکان و هم بیماران به درمان خانگی برای این بیماری بیشتر تمایل دارند. در ادامه به تعدادی از درمان طبیعی و خانگی زخم معده که با پشتوانه علمی تایید شده هستند ارائه می‌شود این مواد غذایی می‌توانند افراد مبتلا را تا حد زیادی از علائم این بیماری رهایی دهند:

آب کلم:

آب کلم می‌تواند به عنوان یک درمان طبیعی و موثر زخم معده محسوب شود، قبل از کشف آنتی بیوتیک‌ها پزشکان برای بهبود زخم‌ها از آب کلم استفاده می‌کردند. کلم یک منبع سرشار از ویتامین سی و آنتی اکسیدان است که می‌تواند درمان مناسبی برای هلیکو باکتری پیلوری و زخم معده باشد.

شیرین بیان:

یکی از مواردی که برای افراد مبتلا به زخم معده سفارش می‌شود استفاده از شیرین بیان است. این ادویه در مناطق آسیایی و مدیترانه وجود دارد و از ریشه خشک شده گیاهی به نام Glycyrrhiza glabra به دست می‌آید که برای درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد.

شیرین بیان می‌تواند با خاصیت پیشگیری کننده با زخم و عوارش ناشی از آن مبارزه کند.

شیرین بیان می‌تواند معده و روده را تحریک کند تا مقدار مخاط تولیدی را افزایش دهد به همین دلیل محافظت از پوشش معده را تقویت می‌کند. شیرین بیان می‌تواند روند بهبودی زخم را تسریع کند و درد را کاهش دهد در نتیجه به درمان زخم معده کمک می‌کند.

شیرین بیان ممکن است با برخی دارو‌ها تداخل ایجاد کند و عوارض جانبی را از جمله درد عضلانی یا بی‌حسی به همراه داشته باشد؛ بنابراین لازم است قبل از افزودن شیرین بیان به رژیم غذایی افراد مبتلا به زخم معده با پزشک مشورت کرد.

عسل:

عسل به علت خاصیت آنتی اکسیدانی فراوانی که دارد می‌تواند در بهبود بسیاری از بیماری‌ها از جمله؛ انواع خاصی از سرطان، بیماری‌های قلبی و مغزی و... مفید واقع شود. از عسل به عنوان یک ماده موثر برای تشکیل و بهبود زخم‌ها استفاده می‌شود از این رو برای پیشگیری از زخم معده مفید است. از طرفی خاصیت ضد باکتریایی عسل موجب می‌شود با هلیکوباکتر پیلوری تا حد زیادی مبارزه کند، از این رو عسل یک ماده مفید و تاثیرگذار برای زخم معده محسوب می‌شود.

سیر:

خاصیت ضد میکروبی و ضد باکتریایی سیر سبب می‌شود یکی از مواد مفید در تسریع بهبود زخم‌ها به شمار بیاید حتی در وهله اول می‌تواند احتمال ایجاد آن را کاهش دهد؛ بنابراین برای کاهش احتمال زخم معده می‌توان سیر مصرف کرد. طبق مطالعات افراد مبتلا به زخم معده می‌توانند با مصرف دو حبه سیر خام در روز، فعالیت باکتریایی در پوشش معده را تا حد قابل توجهی کاهش دهند.

مواد غذایی ممنوع برای مبتلایان به زخم معده

همانطور که مصرف برخی مواد غذایی می‌توانند روند بهبود زخم معده تسریع کنند، بعضی غذا‌ها می‌توانند باعث جلوگیری از بهبودی زخم شوند و کاملا اثر معکوس دارند. مصرف مواد غذایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود برای کسانی که به زخم معده دچار هستند یا از ابتلا به آن اجتناب می‌کنند، باید به حداقل برسد:

شیر

طبق تحقیقات شیر می‌تواند ترشح اسید را افزایش دهد در نتیجه افرادی که به زخم معده مبتلا هستن باید از مصرف آن خودداری کنند.

نوشابه گازدار و قهوه

نوشیدنی‌های گازدار و قهوه حتی اگر کافئین نداشته باشند می‌توانند ترشح اسید را افزایش دهند در نتیجه پوشش محافظ معده را تحریک می‌کنند.

غذا‌های تند و چرب

مصرف غذا‌های تند و چرب سبب تحریک معده می‌شود. بر اساس تجربه شخصی مصرف فلفل چیلی به دلیل پلی فنول‌هایی که دارد می‌تواند جزء موارد استثناء باشد.

به علاوه مواردی که اشاره شد مصرف وعده‌های غذایی کوچک در زمان‌ها منظم، داشتن میان وعده در طول روز، خوردن غذا به صورت آهسته، جویدن درست و خوب غذا می‌تواند درد ناشی از این بیماری را کاهش دهد و روند بهبودی را تسریع کند.

عدم استفاده از سیگار، کاهش استرس و اضطراب دو عامل مهم برای پیشگیری از زخم معده و بهبود روند درمانی محسوب می‌شوند.

باید اشاره کرد که؛ مواد زیر می‌توانند ریفلاکس را تشدید کنند:

• قهوه

• شکلات

• کافئین

• الکل

• غذا‌های تند

منبع: بیتوته