اختصاصی تابناک باتو ــ بر اساس یک مطالعه جدید، بیش از ۵۰۰۰ گونه جدید از ویروسها در اقیانوسهای جهان شناسایی شده است. محققان این مطالعه، دهها هزار نمونه آب را با هدف کشف ویروسهای RNA دار از سراسر جهان مورد بررسی قرار دادند. به گفته نویسندگان، از آنجا که این ویروسها در مقایسه با ویروسهای DNA دار چندان مورد مطالعه قرار نگرفته نبودند، مطالعه خود را صرفا روی این گونه ازویروسها متمرکز کردند.
تنوع ویروسهای تازه کشف شده به قدری زیاد بود که محققان پیشنهاد کردند تا تعداد گروههای مورد نیاز برای طبقهبندی ویروسهای RNA دار، دو برابر شده و از ۵ شاخه (Phylum) به ۱۰ شاخه افزایش یابد. (Phylum یک طبقه بندی گسترده در زیست شناسی است که بعد از طبقه فرمانرو یا kingdom قرار دارد).
متیو سالیوان، استاد میکروبیولوژی در دانشگاه ایالتی اوهایو و نویسنده ارشد این مطالعه میگوید: «تنوع ویروسهای تازه کشف شده بسیار است. در این مطالعه یک شاخه جدید با نام Taraviricota در سراسر اقیانوسها یافت شد که نقش مهمی در اکوسیستم اقیانوسها بر عهده دارند.»
به گفته سالیوان، تا به امروز بسیاری از مطالعات صرفاً بر روی ویروسهای RNA دار بیماری زا متمرکز شدهاند. سالیوان گفت: «آنفلوآنزا، ابولا و ویروس کرونا از جمله شناخته شدهترین ویروسهای RNA دار بیماری زا هستند. اما این ویروسها تنها بخش کوچکی از ویروسهای RNA دار روی زمین محسوب میشوند.»
سالیوان بیان داشت: «ما در پی آن بودیم تا بهطور سیستماتیک این گونه از ویروسها را در مقیاسی بسیار بزرگ مطالعه کنیم و به ناشناختههای دنیای بزرگ ویروسهای RNA دار پی ببریم.»
در این مطالعه که در روز پنجشنبه (۷ آوریل) در مجله Science منتشر شد، محققان ۳۵۰۰۰ نمونه آب از ۱۲۱ مکان در هر پنج اقیانوس جهان را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. محققان این مطالعه عضوی از کنسرسیوم اقیانوسهای تارا (Tara Oceans Consortium) (پروژهای جهانی برای مطالعه تأثیر تغییرات آب و هوا بر اقیانوس ها) هستند.
در این مطالعه، توالیهای ژنتیکی استخراج شده از موجودات آبزی کوچک به نام پلانکتون که میزبان رایج ویروسهای RNA دار هستند، مورد بررسی قرار گرفت. محققان با جستجوی یک ژن قدیمی به نام RdRp که تنها در همه ویروسهای RNA دار یافت میشود، توالیهای متعلق به ویروسهای RNA دار را نیز بررسی کردند. آنها بیش از ۴۴۰۰۰ توالی را با این ژن شناسایی کردند.
ژن RdRp میلیاردها سال قدمت دارد و بارها تکامل یافته است. از آنجایی که تکامل این ژن به زمانهای بسیار قدیم باز میگردد، تعیین رابطه تکاملی بین توالیها برای محققان دشوار بود؛ بنابراین محققان از زیر مجموعهای از هوش مصنوعی تحت عنوان ماشین لرنینگ برای سازماندهی این توالیها استفاده کردند.
به طور کلی، محققان حدود ۵۵۰۰ گونه ویروس RNA دار جدید را شناسایی کردند که در پنج شاخه موجود و همچنین پنج شاخه جدید پیشنهاد شده توسط محققان به نامهای Taraviricota، Pomiviricota، Paraxenoviricota، Wamoviricota و Arctiviricota جای میگیرند.
محققان در مصاحبه با خبرگزاری The Conversation بیان داشتند که گونههای ویروسی موجود در شاخه Taraviricota در آبهای معتدل و گرمسیری فراوان هستند، در حالی که ویروسهای شاخه Arctiviricota در اقیانوس منجمد شمالی به وفور یافت میشوند.
به گفته نویسندگان، درک چگونگی واگرایی ژن RdRp در طول زمان میتواند به درک بهتری از چگونگی تکامل اولیه حیات در زمین منجر شود.
احمد زاید، استاد حوزه میکروبیولوژی و یکی از نویسندگان این مطالعه بیان داشت: «انتظار میرود که ژن RdRp یکی از باستانیترین ژنها باشد و ردپایی در ابتدای حیات و پیش از ظهور DNA داشته باشد. از این رو، با مطالعه این ژن نه تنها به بررسی منشا ویروسها، بلکه به بررسی منشأ حیات نیز می پردازیم.»
مترجم: شایسته کوکبی حمیدپور