زخم پپتیک چیست و چطور تشخیص داده می‌شود؟

«تابناک با تو» - زخم‌های پپتیک یا گوارشی Peptic ulcer زخم‌های باز هستند که در لایه داخلی معده و قسمت بالایی روده کوچک ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین علامت زخم معده درد معده است.

زخم‌های گوارشی عبارتند از:

* زخم معده: که در داخل معده ایجاد می‌شود
* زخم اثنی عشر: که در قسمت داخلی قسمت بالایی روده کوچک شما (اثنی عشر) رخ می‌دهد.

شایع‌ترین علل زخم گوارشی عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) و استفاده طولانی مدت از دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن است. استرس و غذا‌های تند باعث ایجاد زخم معده نمی‌شوند. با این حال، آن‌ها می‌توانند علائم شما را بدتر کنند.

علائم

* سوزش معده درد
* احساس سیری، نفخ یا آروغ زدن
* عدم تحمل غذا‌های چرب
* سوزش سردل
* حالت تهوع

شایع‌ترین علامت زخم معده درد سوزش معده است. اسید معده درد را بدتر می‌کند، همان‌طور که معده خالی است. درد را اغلب می‌توان با خوردن غذا‌های خاصی که اسید معده را بافر می‌کنند یا با مصرف دارو‌های کاهش‌دهنده اسید تسکین داد، اما ممکن است دوباره عود کند. درد ممکن است بین غذا و شب بدتر شود.

بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده حتی علائمی ندارند.

در موارد کمتر، زخم ممکن است علائم یا علائم شدیدی مانند:

* استفراغ یا استفراغ خون – که ممکن است قرمز یا سیاه به نظر برسد
* خون تیره در مدفوع، یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ
* مشکل در تنفس
* احساس ضعف
* حالت تهوع یا استفراغ
* کاهش وزن بی‌دلیل
* اشتها تغییر می‌کند

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر علائم یا علائم شدید ذکر شده در بالا را دارید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر آنتی اسید‌ها و مسدود‌کننده‌های اسید بدون نسخه درد شما را تسکین دادند اما درد دوباره برگشت به پزشک مراجعه کنید.

علت‌ها

زخم معده زمانی رخ می‌دهد که اسید موجود در دستگاه گوارش سطح داخلی معده یا روده کوچک را می‌خورد. اسید می‌تواند یک زخم باز دردناک ایجاد کند که ممکن است خونریزی کند.

دستگاه گوارش شما با یک لایه مخاطی پوشیده شده است که به طور معمول در برابر اسید محافظت می‌کند. اما اگر مقدار اسید افزایش یابد یا میزان مخاط کاهش یابد، ممکن است دچار زخم شوید.

علل شایع عبارتند از:

* باکتری: باکتری هلیکوباکتر پیلوری معمولاً در لایه مخاطی زندگی می‌کند که بافت‌هایی که معده و روده کوچک را پوشانده و محافظت می‌کند. اغلب، باکتری هلیکوباکتر پیلوری هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند باعث التهاب لایه داخلی معده و ایجاد زخم شود.

نحوه انتشار عفونت هلیکوباکتر پیلوری مشخص نیست. ممکن است از طریق تماس نزدیک، مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر منتقل شود. افراد همچنین ممکن است از طریق غذا و آب به هلیکوباکتر پیلوری مبتلا شوند.

* استفاده منظم از مسکن‌های خاص. مصرف آسپرین، و همچنین برخی از دارو‌های مسکن بدون نسخه و تجویزی به نام دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، می‌تواند پوشش معده و روده کوچک شما را تحریک یا ملتهب کند. این دارو‌ها شامل ایبوپروفن (Advil، Motrin IB، دیگران)، ناپروکسن، کتوپروفن و غیره است. داروهای مضر شامل استامینوفن نمی‌شوند.
* سایر دارو‌ها. مصرف برخی از دارو‌های دیگر همراه با NSAID‌ها، مانند استروئید‌ها، دارو‌های ضد انعقاد، آسپرین با دوز پایین، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، آلندرونات (فوساماکس) و ریزدرونات (اکتونل)، می‌تواند تا حد زیادی شانس ابتلا به زخم را افزایش دهد.

عوامل خطر

علاوه بر خطرات مربوط به مصرف NSAID‌ها، ممکن است خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهید اگر:

* دود. سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا به زخم معده را در افرادی که به هلیکوباکتر پیلوری آلوده هستند افزایش دهد.
* الکل بنوشید. الکل می‌تواند پوشش مخاطی معده شما را تحریک کرده و‌فرسایش دهد و میزان اسید معده تولید شده را افزایش می‌دهد.
* استرس درمان نشده داشته باشید
* غذا‌های تند بخورید.

این عوامل به تنهایی باعث ایجاد زخم نمی‌شوند، اما می‌توانند زخم را بدتر کرده و بهبودی آن را دشوارتر کنند.

عوارض

در صورت عدم درمان، زخم معده می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

* خونریزی داخلی. خونریزی می‌تواند به صورت از دست دادن خون آهسته که منجر به کم خونی می‌شود یا به صورت از دست دادن خون شدید که ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان یا تزریق خون داشته باشد، رخ دهد. از دست دادن خون شدید ممکن است باعث استفراغ سیاه یا خونی یا مدفوع سیاه یا خونی شود.
* یک سوراخ (سوراخ) در دیواره معده شما. زخم معده می‌تواند سوراخی را از طریق دیواره معده یا روده کوچک شما ایجاد کند و شما را در معرض خطر عفونت جدی حفره شکمی (پریتونیت) قرار دهد.
* انسداد. زخم معده می‌تواند عبور غذا از دستگاه گوارش را مسدود کند و باعث شود به راحتی سیر شوید، استفراغ کنید و وزن خود را از طریق تورم ناشی از التهاب یا از طریق زخم کاهش دهید.
* سرطان معده. مطالعات نشان داده است که افراد آلوده به هلیکوباکتر پیلوری خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهند.

پیشگیری

اگر از همان راهبرد‌های توصیه شده به عنوان درمان‌های خانگی برای درمان زخم پیروی کنید، ممکن است خطر ابتلا به زخم معده را کاهش دهید. همچنین ممکن است مفید باشد:

* از خود در برابر عفونت محافظت کنید. نحوه انتشار هلیکوباکتر پیلوری مشخص نیست، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد می‌تواند از فردی به فرد دیگر یا از طریق غذا و آب منتقل شود.

می‌توانید با شستن مکرر دست‌هایتان با آب و صابون و خوردن غذا‌هایی که کاملاً پخته شده‌اند، اقداماتی را برای محافظت از خود در برابر عفونت‌هایی مانند هلیکوباکتر پیلوری انجام دهید.

*در مورد مسکن‌ها احتیاط کنید. اگر به طور منظم از مسکن‌هایی استفاده می‌کنید که خطر ابتلا به زخم معده را افزایش می‌دهند، اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات معده انجام دهید. به عنوان مثال، دارو‌های خود را با وعده‌های غذایی مصرف کنید.

با پزشک خود کار کنید تا کمترین دوز ممکن را بیابید که همچنان به شما تسکین می‌دهد. هنگام مصرف دارو از نوشیدن الکل خودداری کنید، زیرا این دو می‌توانند خطر ناراحتی معده را افزایش دهند.

اگر به NSAID نیاز دارید، ممکن است نیاز به مصرف دارو‌های اضافی مانند آنتی اسید، مهارکننده پمپ پروتون، مسدود‌کننده اسید یا عامل محافظ سلولی داشته باشید. دسته‌ای از NSAID‌ها به نام مهارکننده‌های COX-2 ممکن است کمتر باعث ایجاد زخم معده شوند، اما ممکن است خطر حمله قلبی را افزایش دهند.

تشخیص

برای تشخیص زخم، پزشک ممکن است ابتدا یک سابقه پزشکی بگیرد و یک معاینه فیزیکی انجام دهد. سپس ممکن است نیاز به انجام آزمایشات تشخیصی مانند:

* آزمایشات آزمایشگاهی برای هلیکوباکتر پیلوری. پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین اینکه آیا باکتری H. pylori در بدن شما وجود دارد یا خیر توصیه کند. او ممکن است با استفاده از آزمایش خون، مدفوع یا تنفس به دنبال هلیکوباکتر پیلوری باشد. تست تنفس دقیق‌ترین است.

برای آزمایش تنفس، چیزی می‌نوشید یا می‌خورید که حاوی کربن رادیواکتیو است. هلیکوباکتر پیلوری ماده موجود در معده شما را تجزیه می‌کند. بعداً در یک کیسه باد می‌کنید که سپس مهر و موم می‌شود. اگر به هلیکوباکتر پیلوری آلوده شده‌اید، نمونه تنفسی شما حاوی کربن رادیواکتیو به شکل دی اکسید کربن است.

اگر قبل از آزمایش هلیکوباکتر پیلوری از آنتی اسید استفاده می‌کنید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. بسته به اینکه کدام آزمایش استفاده می‌شود، ممکن است لازم باشد دارو را برای مدتی قطع کنید زیرا آنتی اسید‌ها می‌توانند منجر به نتایج منفی کاذب شوند.

* آندوسکوپی پزشک شما ممکن است از یک اسکوپ برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی شما (آندوسکوپی) استفاده کند. در طول آندوسکوپی، پزشک یک لوله توخالی مجهز به یک لنز (آندوسکوپی) را از گلو و به مری، معده و روده کوچک عبور می‌دهد. با استفاده از آندوسکوپ، پزشک شما به دنبال زخم است.

اگر پزشک شما زخمی را تشخیص دهد، یک نمونه بافت کوچک (بیوپسی) ممکن است برای بررسی در آزمایشگاه برداشته شود. بیوپسی همچنین می‌تواند تشخیص دهد که هلیکوباکتر پیلوری در پوشش معده شما قرار دارد یا خیر.

اگر شما مسن‌تر هستید، علائم خونریزی دارید یا اخیراً کاهش وزن یا مشکل در خوردن و بلع را تجربه کرده‌اید، احتمالاً پزشک شما آندوسکوپی را توصیه می‌کند. اگر آندوسکوپی زخم معده شما را نشان داد، آندوسکوپی بعدی باید پس از درمان انجام شود تا نشان دهد که بهبود یافته است، حتی اگر علائم شما بهبود یابد.

* سری فوقانی دستگاه گوارش. این سری از اشعه ایکس از دستگاه گوارش فوقانی شما گاهی اوقات بلع باریم نامیده می‌شود، تصاویری از مری، معده و روده کوچک شما ایجاد می‌کند. در طول عکسبرداری با اشعه ایکس، مایع سفید رنگی (حاوی باریم) را می‌بلعید که دستگاه گوارش شما را می‌پوشاند و زخم را بیشتر نمایان می‌کند.

درمان

درمان زخم معده به علت آن بستگی دارد. معمولاً درمان شامل کشتن باکتری هلیکوباکتر پیلوری در صورت وجود، حذف یا کاهش استفاده از NSAID‌ها در صورت امکان و کمک به بهبود زخم شما با دارو است.

دارو‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

* دارو‌های آنتی بیوتیک برای از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری. اگر هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش شما یافت شود، پزشک ممکن است ترکیبی از آنتی بیوتیک‌ها را برای از بین بردن باکتری توصیه کند. این‌ها ممکن است شامل آموکسی سیلین، کلاریترومایسین ، مترونیدازول ، تینیدازول، تتراسایکلین و لووفلوکساسین باشد.

آنتی بیوتیک‌های مورد استفاده بر اساس محل زندگی شما و میزان مقاومت فعلی آنتی بیوتیک تعیین می‌شود. احتمالاً به مدت دو هفته به مصرف آنتی بیوتیک و همچنین دارو‌های اضافی برای کاهش اسید معده، از جمله مهارکننده پمپ پروتون و احتمالاً بیسموت ساب سالیسیلات (پپتو-بیسمول) نیاز خواهید داشت.

* دارو‌هایی که تولید اسید را مسدود می‌کنند و باعث بهبودی می‌شوند. مهارکننده‌های پمپ پروتون – که PPI نیز نامیده می‌شوند – با مسدود کردن عملکرد بخش‌هایی از سلول‌هایی که اسید تولید می‌کنند، اسید معده را کاهش می‌دهند. این دارو‌ها شامل دارو‌های تجویزی و بدون نسخه امپرازول ، لانسوپرازول ، رابپرازول ، اسمومپرازول و پانتوپرازول می‌شوند.

استفاده طولانی مدت از مهارکننده‌های پمپ پروتون، به ویژه در دوز‌های بالا، ممکن است خطر شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات را افزایش دهد. از پزشک خود بپرسید که آیا مکمل کلسیم ممکن است این خطر را کاهش دهد یا خیر.

* دارو‌هایی برای کاهش تولید اسید مسدود‌کننده‌های اسید – که به آن‌ها مسدود‌کننده‌های هیستامین (H-2) نیز گفته می‌شود – میزان اسید معده آزاد شده در دستگاه گوارش را کاهش می‌دهند که درد زخم را تسکین می‌دهد و باعث بهبودی می‌شود.

مسدود‌کننده‌های اسید که با نسخه یا بدون نسخه در دسترس هستند، شامل دارو‌های فاموتیدین، سایمتیدین و نیزاتیدین می‌شوند.

* آنتی اسید‌هایی که اسید معده را خنثی می‌کنند. پزشک شما ممکن است یک آنتی اسید را در رژیم دارویی شما قرار دهد. آنتی اسید‌ها اسید موجود در معده را خنثی می‌کنند و می‌توانند به تسکین سریع درد کمک کنند. عوارض جانبی بسته به ترکیبات اصلی می‌تواند شامل یبوست یا اسهال باشد.

آنتی اسید‌ها می‌توانند علائم را تسکین دهند، اما معمولاً برای بهبود زخم شما استفاده نمی‌شوند.

* دارو‌هایی که از پوشش معده و روده کوچک محافظت می‌کنند. در برخی موارد، پزشک ممکن است دارو‌هایی به نام عوامل سیتوپروتکتیو را تجویز کند که به محافظت از بافت‌هایی که معده و روده کوچک شما را پوشانده‌اند، کمک می‌کند.

گزینه‌ها شامل دارو‌های تجویزی سوکرالفات (کارافات) و میزوپروستول (سایتوتک) است.

پیگیری بعد از درمان اولیه

درمان زخم معده اغلب موفقیت‌آمیز است و منجر به بهبود زخم می‌شود. اما اگر علائم شما شدید باشد یا با وجود درمان ادامه یابد، پزشک ممکن است آندوسکوپی را برای رد سایر علل احتمالی علائم شما توصیه کند.

اگر زخمی در حین آندوسکوپی تشخیص داده شود، پزشک ممکن است بعد از درمان شما آندوسکوپی دیگری را توصیه کند تا مطمئن شود که زخم شما بهبود یافته است. از پزشک خود بپرسید که آیا باید بعد از درمان تحت آزمایشات بعدی قرار بگیرید یا خیر.

زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند

زخم‌های گوارشی که با درمان بهبود نمی‌یابند، زخم‌های مقاوم به درمان نامیده می‌شوند. دلایل زیادی وجود دارد که چرا زخم ممکن است التیام نیابد، از جمله:

* عدم مصرف دارو‌ها طبق دستورالعمل
* این واقعیت که برخی از انواع هلیکوباکتر پیلوری به آنتی بیوتیک‌ها مقاوم هستند
* استفاده منظم از تنباکو
* استفاده منظم از مسکن‌ها – مانند NSAID‌ها – که خطر ابتلا به زخم را افزایش می‌دهد

در موارد کمتر، زخم‌های مقاوم ممکن است نتیجه موارد زیر باشد:

* تولید بیش از حد اسید معده، مانند سندرم زولینگر-الیسون
*عفونتی غیر از هلیکوباکتر پیلوری
* سرطان معده
* سایر بیماری‌هایی که ممکن است باعث ایجاد زخم‌های زخم مانند در معده و روده کوچک شوند، مانند بیماری کرون

درمان زخم‌های مقاوم به طور کلی شامل حذف عواملی است که ممکن است در بهبودی اختلال ایجاد کنند، همراه با استفاده از آنتی بیوتیک‌های مختلف.

اگر یک عارضه جدی ناشی از زخم، مانند خونریزی حاد یا سوراخ شدن زخم دارید، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. با این حال، به دلیل بسیاری از دارو‌های موثر در دسترس، در حال حاضر کمتر از گذشته به جراحی نیاز است.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

ممکن است درد ناشی از زخم معده را تسکین دهید اگر:

* جایگزینی مسکن‌ها را در نظر بگیرید. اگر به طور منظم از مسکن استفاده می‌کنید، از پزشک خود بپرسید که آیا استامینوفن (تیلنول، سایرین) ممکن است گزینه‌ای برای شما باشد یا خیر.
* استرس را کنترل کنید. استرس ممکن است علائم و نشانه‌های زخم معده را بدتر کند. منابع استرس خود را در نظر بگیرید و هر کاری که می‌توانید برای رفع علل آن انجام دهید. برخی از استرس‌ها اجتناب ناپذیر است، اما می‌توانید یاد بگیرید که با ورزش، گذراندن وقت با دوستان یا نوشتن در یک مجله، با استرس کنار بیایید.
* سیگار نکشید: سیگار کشیدن ممکن است با پوشش محافظ معده تداخل داشته باشد و معده شما را بیشتر مستعد ایجاد زخم کند. سیگار نیز اسید معده را افزایش می‌دهد.
* الکل را محدود کنید یا از آن اجتناب کنید. استفاده بیش از حد از الکل می‌تواند باعث تحریک و‌فرسایش مخاط معده و روده شود و باعث التهاب و خونریزی شود.

منبع: یک پزشک