تابناک باتو ــ از چشمان تیزبین با قدرت دید چندین کیلومتر تا چشمانی با محدوده دید تقریبا ۳۶۰ درجه‌ای. چشم در بین حیوانات دنیای بی‌نظیر و شگفت‌انگیزی دارد. با تنوع چشم در طبیعت در این گزارش تصویری آشنا شوید.
چشم گربه‌ای
چشمان گربه برای انسان‌ها از جذابیت خاصی برخوردار است. مردمک چشمان گربه گرد نیست و بصورت یک شیار از بالا به پایین است. مردمک چشمان گربه اما در تاریکی برای دریافت نور بیشتر تا ۹۰ درصد سطح چشم باز می‌شوند. درخشش چشمان گربه بخاطر وجود یک سطح آینه گونه در انتهای آن است که باعث انعکاس نور می‌شود.
چهار چشمی؟
این چشمان متعلق به عنکبوت جهنده است که می‌تواند طعمه خود را تا فاصله ۲۰ – ۳۰ سانتیمتری تشخیص دهند. این عنکبوت در مجموع دارای هشت چشم است که چهار چشم در قسمت جلو و دو چشم هم در سمت چپ و راست سرش دارد. عنکبوت جهنده در میان همه عنکبوت‌ها احتمالا دارای بهترین دید است.
چشم بزرگ، مغز کوچک
شترمرغ آفریقایی در میان همه حیوانات خشکی‌زی دارای بزرگترین چشم است که تا ۵ سانتیمتر نیز می‌رسد که حتی از چشمان فیل نیز بزرگتر است. گرچه این پرنده دارای مغز کوچکی است، اما با چشمان بزرگش می‌تواند تا فاصله ۵/ ۳ کیلومتری را به خوبی ببیند و تشخیص دهد.
چشم‌انداز
ارتفاع زرافه تا شش متر می‌رسد. این حیوان در میان همه حیوانات ساکن در "ساوان" (گرم‌دشت) از قدرت بینایی بهتری برخوردار است و از آن بالا همه‌چیز را تحت کنترل دارد. جالب اینکه زرافه‌ها با هر دو چشم "پلک" نمی‌زنند بلکه یک چشم آنها همواره بازاست.
موش کور؟
آیا موش کور واقعا کور است و چشم ندارد؟ خیر موش کور چشم دارد! اما بسیار کوچک است و در میان پشم‌ها مخفی شده است. از آنجایی که موش کور در زیر زمین زندگی می‌کند به چشم نیاز ندارد، اما می‌تواند با چشم‌‌هایش تاریکی و روشنایی را تشخیص دهد. در عوض حس‌های دیگر این جاندار همچون حس بویایی از قدرت بیشتری برخوردار هستند.
دوربین و تیزبین
چشم عقاب به دوربینی و تیز‌بینی شهرت دارد و می‌تواند از کیلومتر‌ها فاصله، طعمه و حرکات آن را تشخیص دهد. چشمان عقاب چهار برابر بیشتر از چشمان انسان دارای "یاخته مخروطی" است. سلول‌های مخروطی یکی از سه نوع سلول‌های فتوگرامتر شبکیه چشم پستانداران است. وظیفه این سلول‌ها دید رنگی و عملکرد بهتر در نور نسبتاً درخشان است. نحوه قرار گرفتن چشم‌ها باعث می‌شود تا عقاب "دید پانورامایی" داشته باشد.
چشمان آفتاب‌پرست
چشمان آفتاب‌پرست قابلیت‌های عجیبی دارد. این حیوان می‌تواند هر یک از چشمانش را به تنهایی و به سویی بچرخاند. بدین ترتیب آفتاب‌پرست می‌تواند با چرخاندن چشمانش تقریبا ۳۶۰ درجه دید داشته باشد. آفتاب‌پرست همچنین می‌تواند هردو چشم را آنقدر به سمت جلو بچرخاند تا زاویه دید هر دو چشم یکسان شوند. با این کار از آنجایی که آفتاب‌پرست با زبان درازش شکار می‌کند می‌تواند فاصله دقیق خود با طعمه را بسنجد.
یک چشم و هزار چشم
این‌ها چشمان "مگس گلزار" هستند که از هزاران "ریز چشمک" تشکیل شده‌اند. چشمان آسیابک‌ها که گونه‌ای از سنجاقک‌ها هستند دارای ۳۰ هزار "ریز چشمک" هستند. بد نیست بدانیم که چشمان یک مگس ۳۰۰ عکس در ثانیه به ثبت می‌رساند. در مقایسه چشمان انسان قادر است تنها ۶۰ عکس را ثبت کند. به همین دلیل حشرات از سرعت و عکس‌العمل بیشتری برخوردار هستند.
چشمانی سوار بر آنتن
چشمان این خرچنگ با نام "مرموز کاکلی" که در سواحل اقیانوس آرام یافت می‌شود بر روی سازه‌ای شبیه آنتن قرار گرفته و می‌تواند ۳۶۰ درجه به دور خود بچرخد. جالب اینکه این خرچنگ می‌تواند آنتن به همراه چشمان را در شیاری که به صورت چپ و راست بروی زره‌اش قرار دارد بخواند.
نزدیک بین
ماهی‌ها اصولا نزدیک‌بین هستند و تا فاصله یک‌متری را به خوبی تشخیص می‌دهند. کروی‌تر بودن عدسی چشم ماهی‌ها در مقایسه با جانوران خشکی زی علت اصلی این خصلت است. اگر ماهیان بخواهند به "دوردست" که شاید به زور تا ۱۵ متر برسد نگاه کنند، عدسی چشم آنها به وسیله یک ماهیچه کاملا به عقب کشیده می‌شود.
رنگ‌های متفاوت؟
دیوید بویی خواننده و موسیقیدان بی‌نظیری بود که چشمان "دو رنگ" داشت. یک چشم او قهوه‌ای و دیگری سبز – خاکستری بود. دلیل دورنگی بودن چشمان او اما این بود که بویی در ۱۴ سالگی در هنگام یک دعوا چشم‌اش صدمه دیده بود و مردمک آن بیش از اندازه باز مانده بود. بنا براین دو رنگی چشمان او حاصل خطای دید بیننده است.
چشم خمار
چشم در زبان و ادبیات انسان‌ها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند و از ترکیب آن واژه‌های بسیاری چون چشم نگران، چشم انتظار، چشم انداز، چشم زخم، چشم بند و غیره کاربرد پیدا کرده است. در ادبیات نیز کافی است به همین شعر حافظ بسنده کرد: راهِ دلِ عشاق زد آن چشمِ خماری / پیداست از این شیوه که مستست شرابت/ تیری که زدی بر دلم از غمزه خطا رفت / تا باز چه اندیشه کند رأی صوابت.
دو رنگی ژنتیک
در مورد برخی از نژاد سگ‌ها مثل سگ چوپان استرالیایی (عکس) یا هاسکی سیبرین دو رنگی چشمان ژنتیک و مادرزادی است. اما باید دقت داشت که این پدیده در مورد همه نژادها صدق نمی‌کند و در صورت بروز، نشانه‌ای از بیماری است.
منبع: دویچه وله
