اختصاصی تابناک باتو ـــ اکسی توسین هورمونی است که نقش زیادی در تعاملات و پیوند‌های اجتماعی دارد.
اکسی توسین، هورمونی است که از هیپوفیز خلفی، ساختاری به اندازه نخود در ساقه مغز ترشح می‌شود. به گفته مرکز پزشکی تگزاس، این هورمون، «هورمون نوازش» یا «هورمون عشق» نیز شناخته می‌شود، زیرا زمانی که افراد در کنار هم قرار می‌گیرند یا به صورت اجتماعی پیوند برقرار می‌کنند، این هورمون در بدن ترشح می‌شود.
بر اساس تحقیقات منتشره در سال ۲۰۱۷ در مجله Frontiers in Psychology، حتی بازی با سگ نیز می‌تواند باعث افزایش اکسی توسین در بدن شود.
به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، اکسی توسین همچنین می‌تواند خاطرات بد مرتبط با روابط فردی را تشدید کند، مانند مواردی که مردان روابط ضعیفی با مادر خود دارند. به علاوه این هورمون می‌تواند باعث شود که مردم به میزان کمتری افرادی را که به عنوان افراد غریبه و خارج از حدود ارتباطات دوستانه می‌بینند، بپذیرند. به عبارت دیگر، اینکه اثرهای هورمون اکسی توسین سبب درک احساس نوازش در شما شود یا شما را نسبت به دیگران مشکوک سازد، بستگی به محیط دارد.
اکسی توسین یک هورمون بسیار مهم برای زنان است. Larry Young، متخصص علوم اعصاب رفتاری در دانشگاه اِموری در آتلانتا، ایالت جورجیا، گفت: «اکسی توسین یک پپتید تولید شده در مغز است که در ابتدا به دلیل نقش مهم این هورمون در فرآیند تولد و همچنین در بروز رفتار مراقبت از دیگران شناخته شد.» طبق فصلی از کتاب «Drugs During Pregnancy and Lactation» (Elsevier B.V. , ۲۰۱۵)، این هورمون قدرت و دفعات انقباضات رحم را در طول زایمان افزایش می‌دهد و به کوچک شدن رحم پس از زایمان کمک می‌کند. هنگامی که یک شیرخوار از سینه مادرش شیر می‌مکد، باعث می‌شود بدن مادر اکسی توسین بیشتری ترشح کند.
اکسی توسین همچنین باعث تقویت پیوند مادر و کودک می‌شود. Young در مصاحبه با لایو ساینس اظهار داشت: «مطالعات نشان می‌دهد که موش‌های ماده (اگر ماده‌ها باکره باشند)، حس بیزاری نسبت به بچه موش‌ها دارند.» او در ادامه بیان داشت: «اما هنگامی که این موش‌های ماده فرزندآوری می‌کنند، تحولاتی در مغز آن‌ها رخ می‌دهد؛ بنابراین آن‌ها به بچه موش‌ها علاقه فراوان تری نشان می‌دهند.»
Young گفت: «هرچند پیوند مادری ممکن است همیشه مستحکم نباشد، با وجود این، ماده‌های گونه انسان می‌توانند نوزادان را به فرزندخواندگی بپذیرند و از آن‌ها مراقبت کنند؛ علی رغم اینکه به نظر می‌رسد این اکسی توسین آزاد شده در دوران بارداری است که نقشی در ایجاد انگیزه و احساس ارتباط با کودک دارد.» وی افزود: «مطالعات همچنین نشان می‌دهد که تعامل با نوزاد باعث افزایش سطح اکسی توسین خود نوزاد نیز می‌شود.»
در مردان، اکسی توسین نیز نقش مهمی در ایجاد پیوند‌های اجتماعی ایفا می‌کند. به گزارش لایو ساینس، در تحقیقات صورت گرفته، پدرانی که اکسی توسین را از طریق اسپری بینی دریافت کردند، بیشتر از پدرانی که هورمون را مستقیم دریافت نکردند، با نوزادان ۵ ماهه خود بازی کردند. باید افزود که هورمون دیگری تحت عنوان وازوپرسین نقش قوی تری در ایجاد ارتباطات در مردان دارد.
هورون اکسی توسین که نقش مهمی در روابط اجتماعی دارد، می‌تواند اثرات ضد اجتماعی نیز به همراه داشته باشد. برای مثال، در یک مطالعه، محققان دریافتند که دانش‌آموزان هلندی که این هورمون را دریافت کرده بودند، نسبت به شخصیت‌های افسانه‌ای هلندی دیدگاه مثبت‌تری داشتند. این درحالی است که دیدگاه این دانش آموزان نسبت به شخصیت‌هایی با نام‌های عربی یا آلمانی منفی‌تر بود. براساس گزارش‌های به چاپ رسیده در ژانویه ۲۰۱۱ در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم (PNAS)، یافته‌ها حاکی از آن است که اثرات اکسی توسین در روابط اجتماعی می‌بایست بر اساس جایگاه هر فرد در یک گروه مورد بررسی قرار گیرد.
در مطالعه دیگری که در PNAS نیز منتشر شد، به مردان دوزی از اکسی توسین داده و از آن‌ها خواسته شد تا خاطرات مادران خود را به خاطر بیاورند. آن‌هایی که روابط مستحکمی با والدین خود داشتند، بیشتر به ویژگی مراقبت کنندگی مادران خود اشاره کردند. برعکس، آن‌هایی که روابط ضعیفی با والدین خود داشتند، مادران خود را به عنوان شخصی بی توجه توصیف کردند. به گفته محققان این مطالعه، این هورمون ممکن است به شکل‌گیری حافظه‌های اجتماعی کمک کند؛ بنابراین استفاده از اکسی توسین، ارتباط‌های قبلی را، چه خوب و چه بد، تقویت می‌کند.
Young می‌گوید: «به نظر من اکسی‌توسین با تاثیر بر عملکرد مغز، اطلاعات اجتماعی را برجسته‌تر می‌کند. در واقع این هورمون سبب تحریک نواحی از مغز می‌شوند که درگیر پردازش اطلاعات اجتماعی (چه مناظر، چهره، صدا‌ها یا بو‌ها) هستند و در ادامه به پیوند این مناطق با بخش پاداش مغز کمک می‌کند.
علاوه بر ایجاد پیوند‌های اجتماعی و ایجاد اعتماد بین افراد، اکسی توسین می‌تواند پاسخ‌های متضادی ایجاد کند. طبق یک مطالعه روی موش‌ها که در سال ۲۰۲۰ در PNAS منتشر شد، هنگامی که اکسی توسین در قسمت‌های خاصی از مغز ساخته شود، می‌تواند منجر به ایجاد اضطراب و حسادت شود. معمولاً اکسی توسین در ناحیه‌ای از مغز به نام هیپوتالاموس تولید می‌شود. با این حال، گاهی، این هورمون در bed nucleus of the stria terminalis (BNST) تولید می‌شود. این قسمت از مغز نقش کلیدی در پاسخ استرس بدن دارد. در این مطالعه، محققان با تجزیه و تحلیل مغز و رفتار موش‌ها دریافتند که موش‌ها هنگام تولید اکسی توسین در BNST علائمی از اضطراب اجتماعی نشان می‌دهند.
Live Science قبلا گزارش داده بود که اسپری‌های بینی اکسی توسین برای درمان اوتیسم (یک اختلال عصبی که به سبب جدال شخص با عملکرد اجتماعی مشخص می‌شود) در نظر گرفته شده است. تحقیقات منتشر شده در سال ۲۰۱۷ در مجله PNAS نشان می‌دهد که افزایش سطح اکسی توسین در کودکان مبتلا به اوتیسم می‌تواند توانایی‌های اجتماعی آن‌ها را بهبود بخشد. در این مطالعه، که شامل ۳۲ کودک ۶ تا ۱۲ ساله بود، دانشمندان دریافتند که این درمان بیشترین تأثیر را بر روی افرادی داشت که از قبل کمترین سطح طبیعی اکسی توسین را داشتند. Young گفت: «وقتی به استفاده از اکسی توسین برای درمان بیماری‌هایی مانند اوتیسم فکر می‌کنید، می‌خواهید مطمئن شوید که این کار را در شرایطی انجام شود که رفتار اجتماعی ایجاد شده مثبت باشد.»
با این حال، استفاده از اسپری‌های اکسی توسین در خارج از حیطه علم پزشکی بسیار مبهم‌تر است. اسپری‌هایی که آنلاین و بدون نسخه به فروش می‌رسند، وعده کاهش استرس و بهبود روابط اجتماعی را به افراد می‌دهند. در سال ۲۰۱۹، این اسپری‌ها توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) به طور خاص برای افسردگی مقاوم به درمان تایید شدند. در مورد سایر درمان ها، اطلاعات کمی در مورد اثربخشی و عوارض جانبی اسپری‌ها وجود دارد.
هیچ مطالعه طولانی‌مدتی در مورد عوارض جانبی اسپری‌های اکسی‌توسین که قانونی در تحقیقات هورمونی مورد استفاده قرار می‌گیرند وجود ندارد، زیرا اکثر مطالعات فقط یک دوز از این هورمون را به افراد می‌دهند.
به گفته Healthline، پیتوسین، یک نسخه مصنوعی از اکسی توسین است که به صورت داخل وریدی برای تحریک زایمان تجویز می‌شود. این دارو می‌تواند از عوارض ایجاد شده در زایمان‌های عقب افتاده جلوگیری کند، اما خطراتی مانند عفونت و تحریک بیش از حد رحم را نیز به همراه دارد.
مترجم: شایسته کوکبی حمیدپور
منبع: livescience
