اختصاصی «تابناک با تو» - تعداد و نوع حرکات و لگدهای جنین برای بعضی از مادرهای باردار بسیار نگرانکننده است. گاهی احساس میکنند که جنین آنها کم حرکت میکند و گاهی از حرکات زیاد و عجیب جنین خود دچار اضطراب میشوند. حرکات عادی جنین در دوران بارداری بسیار گوناگون خواهد بود. در این مطلب میتوانید با حرکات جنین در رحم بیشتر آشنا شوید تا نگرانی شما کمتر شود.
چه زمانی باید اولین ضربه کودک را احساس کنم؟
کودک از هفت یا هشت هفتگی بارداری حرکت و تکان خوردن در رحم را شروع میکند و حتی میتوانید حرکات او را در اولتراسوند ببینید، اما تجربه حس کردن حرکت کودک کوچکتان در شکم بسیار شگفتانگیز است.
اغلب زنان اولین بار بین ۱۶ تا ۲۲ هفتگی بارداری حرکت کودک را احساس میکنند. برای زنانی که اولین بارداریشان را تجربه میکنند معمولاً حرکات کودک اولین بار بین ۱۸ و ۲۲ هفتگی بارداری اتفاق میافتد. مادران باتجربه، حرکات و ضربات ظریف کودکشان را زودتر از مادرانی که اولین بارداری خود را تجربه میکنند، میتوانند احساس کنند. علت آن این است که مادران باتجربه میتوانند حرکات کودک را از باد، دردهای گرسنگی و مشکلات دیگر شکم تشخیص دهند.
گاهی اوقات چند هفته بیشتر طول میکشد که حرکات کودکتان را احساس کنید. برای زنانی که اضافهوزن یا چاقی دارند معمولاً اولین حرکات کودک دیرتر از زنانی که لاغر هستند احساس میشود. جایگاه جفت نیز در مشخص کردن زمانی که شما حرکات کودک را احساس میکنید نقش دارد. زنانی که جفت پیشین دارند (جفت در دیواره جلویی رحم قرار گرفته است) ممکن است دیرتر حرکات کودک را حس کنند.
حرکات کودک در رحم شبیه چیست؟
اولین حرکات کودک، لگدزدن جنین (quickening) نام دارد و برخی زنان آن را شبیه به پرپر زدن پروانه، قلقل کردن، احساس ضربه زدن، ترکیدن پاپ کورن و شنا کردن ماهی طلایی توصیف کردهاند.
زمانی که اولین بار احساس میکنید کودک در رحم حرکت میکند به سادگی ممکن است بااحساس باد، درد یا گرسنگی آن را اشتباه بگیرید، اما با سپری شدن چند هفته به سرعت متوجه میشوید که کسی از درون به دیواره رحم شما ضربه میزند و ابراز وجود میکند.
ابتدا ممکن است حرکات کودک به ندرت و با فواصل طولانی باشد. ممکن است در یک روز تنها چند ضربه احساس کنید و در روز بعد هیچ فعالیتی احساس نکنید. ممکن است این باعث ایجاد نگرانی در شما شود، اما وضعیتی طبیعی است. کودک شما در واقع به طور مرتب حرکت میکند و ضربه میزند، اما حرکاتش به اندازه کافی ممکن است قوی نباشند که دائماً متوجه آنها شوید. نگران نباشید، با گذشتن از سه ماهه دوم، تکانها و ضربههای کودک منظمتر و قویتر میشوند.
با آغاز سه ماهه سوم فضای کودک کمکم در رحم کم میشود و حرکاتش ممکن است همراه با ایجاد درد باشند.
علت تکان خوردن جنین در داخل رحم مادران باردار
با پیشرفت علم پزشکی و ساختن شدن اسکن های اولتراسوند علت تکان خوردن جنین مشخص شد و بینشی وسیع در این باره در اختیار پزشکان قرار گرفت . تکان خوردن جنین از زمانی آغاز می گردد که حتی برای زنان باردار نیز قابل تشخیص نیست و کمی طول می کشد تا مادر باردار تکان خوردن جنین خود را حس کند.
در هرماه از بارداری با رشد کودک حرکات او نیز متفاوت تر از ماه قبل می گردد . هنگام سونو گرافی بعضی از جنین ها بیدار هستند و حرکت می کنند که مادرشان می تواند این حرکات را روی صفحه دستگاه ببیند .
آغاز تکان خوردن جنین در هفته هفت تا هشت بارداری است . مثلا وقتی یک طرف خم می شود یا حرکت ناگهانی کوچک را در رحم شما ایجاد می کند.
حرکات جنین در طول بارداری
جنین پیش از آنکه حرکاتش توسط مادر حس شود حرکت خود را شروع میکند. حرکات زیبا و باورنکردنی او حین انجام سونوگرافی در صورتی که بیدار باشد دیده میشود.
حرکات جنین در هفته به هفته بارداری به ترتیب زیر میباشد:
در هفته ۷ تا ۸ بارداری، جنین شروع به تکان خوردن میکند.
حدود هفته نهم بارداری، با شروع سکسکه، تکان میخورد و همچنین بازوها و پاهای خود را به صورت نامحسوس حرکت میدهد.
در هفته دهم بارداری، جنین میتواند سر خود را تکان دهدو با دست صورت خود را لمس کند همچنین در این هفته قادر است فک خود را باز و بسته کند.
بعد از هفته ۱۲ بارداری، او میتواند علاوه بر حرکات کششی، خمیازه نیز بکشد.
در هفته ۱۴ بارداری او میتواند چشم خود را به اطراف بچرخاند.
در هفته ۱۵ بارداریاو میتواند انگشت شست خود را بمکد؛ که با مشاهده این صحنه در طول اسکن میتوان به راست دست یا چپ دست بودن او پی برد.
به تدریج، با رشد جنین حرکات ملایم و لرزشی او قویتر میشود و مادر نیز آنها را واضحتر از قبل احساس خواهد کرد.
در زمانی که جنین حرکت نمیکند به احتمال زیاد خواب است، حتی ممکن است در زمان سونوگرافی نیز در حال چرت زدن باشد و حرکتی نکند. با کمی فشار و ضربه به شکم جنین بیدار میشود و حرکت میکند.
با پیشرفت بارداری، زمان استراحت جنین نیز طولانی میگردد و این زمان معمولا ۲۰ دقیقه و یا حتی ممکن است به ۵۰ تا ۷۵ دقیقه نیز برسد.
حرکات جنین در طول روز
حرکت و تعداد جنین از اهمیت ویژهای برخوردار است و یکی از شاخصهای سلامت جنین به شمار میرود. در طول بارداری مادر متوجه الگوی خواب و بیداری جنین خود و همچنین ریتم حرکات او میشود و نیازی به شمارش و ثبت حرکات جنین در طول روز نمیباشد. هر جنین دارای الگوی حرکت، بیداری و خواب مختص به خود است.
در صورتی که مادر متوجه کاهش یا عدم حرکت جنین خود شد باحفظ آرامش و خوردن یک میان وعده شیرین به پهلوی چپ دراز بکشد و حرکات جنین خود را بشمارد و در صورت ثبت ده حرکت در یک ساعت جای نگرانی نیست و طبیعی میباشد، اما اگر در طول دوساعت تعداد حرکات به ده نرسید حتما باید به پزشک خود اطلاع دهد.
روشهایی که باعث حرکت جنین میشوند عبارتند از:
یک میان وعده شیرین بخورید و با آرامش به پهلوی چپ دراز بکشید، پاهای خود را به سمت شکم جمع کنید:
جنین هنگام حرکت مادر به دلیل حرکات لرزانی ممکن است به خواب رود و در صورت توقف و خوردن یک میان وعده شیرین از خواب بیدار شود.
مصرف نوشیدنی خیلی سرد:
مصرف نوشیدنی خیلی سرد سبب میشود جنین تغییر دمارا احساس کند و موجب حرکت او شود. مصرف نوشیدنی شیرین سرد نیز با افزایش قند خون، جنین را برای حرکت تشویق میکند.
ایجاد سر و صدا:
به عنوان مثال میتوانید موسیقی با صدای بلند بگذارید و یا یکی از دربهای خانه را محکم باز و بسته کنید.
شروع حرکت جنین با انجام موارد فوق نشانه خوبی برای وی است.
با مشاهده هر یک از علائم زیر باید به پزشک اطلاع داده شود:
* عدم احساس ده حرکت جنین یا بیشتر در طول دو ساعتی که دراز کشیده اید.
* عدم حرکت جنین در پاسخ به سر و صدا و یا سایر محرکها
* کاهش چشمگیری در حرکات جنین و یا کاهش تدریجی حرکت جنین در طی چند روز
* اگر جنین نسبت به قبل کمتر حرکت میکند، این میتواند نشانه آن باشد که مواد مغذی و اکسیژن به اندازه کافی از طریق جفت به او نمیرسد و در معرض خطر میباشد به همین دلیل باید به حرکات جنین توجه کرد.
حرکات عجیب جنین
حرکات ریتمیک که در فاصلۀ هر چند ثانیه رخ میدهد، احتمالاً به خاطر سکسکۀ جنین است. این امر در برخی موارد ممکن است نگرانکننده باشد، اما در واقع بخشی از مراحل رشد طبیعی جنین و نشانهای از سلامت اوست. بعضی از مادرها با نگرانی میگویند که برای مثال جنین آنها معمولاً در طول شب تکان میخورده، ولی امروز این حرکت در طول روز اتفاق افتاده است. کودک در رحم مادر برنامهریزی مشخصی برای تکان خوردن ندارد. نکتهای که اهمیت دارد وجود یک ساعت فعال در روز یا شب است. لازم نیست این تکانها حتماً در یک ساعت مشخص در هر روز تکرار شود. همزمان با پیشرفت بارداری و رشد جنین و در نتیجه تنگ شدن فضای جنین، ممکن است شدت حرکات کاهش یابد. در این حالت کودک هنوز هم فعال است ولی نمیتواند برخی از حرکات شدید گذشته را انجام دهد.
در سه ماهۀ سوم بارداری، برخی از لگد زدنهای جنین که حس مادرانۀ شما را در مراحل اولیۀ بارداری برمیانگیخت، تبدیل به ضربههای دردناکی میشود که در ساعت سه نیمهشب اشک را به چشمان خوابآلود شما میآورد؛ در واقع هیچ روشی برای کاهش درد حاصل از این حرکات جنین وجود ندارد. همانطور که هر بارداری منحصربهفرد است، حرکات جنین نیز ویژگیهای خاص خود را دارد، بنابراین سعی نکنید بارداری فعلی خود را با بارداریهای پیشین مقایسه کنید. باید بدانید که عوامل مختلفی بر فعالیتهای جنین شما تأثیر دارد. به یاد داشته باشید اگر جنین شما در طول یک روز به اندازۀ کافی لگد نزد، با پزشک خود تماس بگیرید و این موضوع را با او در میان بگذارید.
معیارهای سلامت کودک
در زیر چهار نمونه از معیارهای اطمینان مجدد از سلامت کودک آمده است:
• احساس حداقل ۱۰ حرکت جنین در طول ۱۲ ساعت فعالیت طبیعی مادر
• احساس حداقل ۱۰ حرکت جنینی در دو ساعت در هنگامی که مادر در حالت استراحت است و به حرکات جنین توجه دارد
• احساس حداقل ۱۰ حرکت جنین ظرف ۲۵ دقیقه در بارداری بین ۲۲ تا ۳۶ هفتگی و ۳۵ دقیقه در بارداری ۳۷ هفتگی یا بعدتر.
• همیشه در صورتی که متوجه کاهش حرکات کودک خود شدید، آن را به اطلاع پزشک خود برسانید. حرکات کمتر ممکن است علامت مشکلی باشد و ممکن است لازم باشد تست بدون استرس (non-stress test) یا بیوفیزیکال پروفایل انجام دهید تا مطمئن شوید کودک سالم است.
اگر نگران هر چیزی هستید با پزشک صحبت کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
با مشاهده هر یک از علائم زیر باید به پزشک اطلاع داده شود:
* عدم احساس ده حرکت جنین یا بیشتر در طول دو ساعتی که دراز کشیده اید.
* عدم حرکت جنین در پاسخ به سر و صدا و یا سایر محرک ها
* کاهش چشمگیری در حرکات جنین و یا کاهش تدریجی حرکت جنین در طی چند روز
اگر جنین نسبت به قبل کمتر حرکت می کند، این می تواند نشانه آن باشد که مواد مغذی و اکسیژن به اندازه کافی از طریق جفت به او نمی رسد و در معرض خطر می باشد به همین دلیل باید به حرکات جنین توجه کرد.
در انتهای این مطلب به سوالات رایج درباره حرکت جنین را برای شما آورده ایم:
اولین حرکت جنین در چند هفتگی است؟
ممکن است در حدود هفته ۱۸ بارداری متوجه اولین حرکت جنین یا به اصطلاح «لگد زدن» او شوید. اگر بارداری اول شماست ممکن است این حرکات در هفته ۲۰ اتفاق افتد. در بارداری دوم ممکن است این علائم را در هفته ۱۶ بارداری متوجه شوید.
چطور حرکت جنین را حس کنیم؟
اگر از هفتههای ۲۰ تا ۲۲ بارداری عبور کرده اید، برای حس کردن حرکات جنین میتوانید یک چیز شیرین خورده و در یک محیط آرام، روی تخت به پهلوی چپ دراز بکشید. دست خود را بر روی شکمتان قرار داده و منتظر حرکاتی شبیه به حرکات رودهها باشید.
حرکت جنین مثل چیه؟
نوع حرکاتی که جنین انجام میدهد به این بستگی دارد که جنین در حال انجام دادن چه کاری است و در چه مرحلهای از رشد و نمو است. فعالیت هر نوزادی با دیگری متفاوت است. اولین احساسی که دارید مانند: لرزش (مانند بال زدن یک پروانه داخل شکم)، قارو قور کردن شکم، دلپیچه یا احساس آشفتگی یا ضربات کوچک خواهد بود. هرچه از بارداری شما بیشتر بگذرد، این حرکات مشخصتر و با فاصله اتفاق میافتد.
با رشد جنین، شکم شما بیشتر کشیده شده و راحتتر میتوانید لگدها و ضربههای آرنج و پای جنین را احساس کنید. در ادامه دوران بارداری ممکن است لگدهای جنین به دندههای شما آسیب برساند.
هر چند وقت یکبار متوجه حرکات جنین خواهم شد؟
اولین باری که حرکات جنین را به راحتی احساس میکنید، بین هفتههای ۲۰ تا ۲۴ بارداری خواهید بود و اغلب متوجه این تکانها خواهید شد. هرچند ممکن است همیشه متوجه حرکات جنین نشوید مخصوصا هنگامی که سرتان شلوغ است و به آن حرکات توجه نمیکنید.
جنین در ساعات مشخصی از روز بیشتر حرکت میکند. ممکن است هنگامی که خواب هستید فعالیت بیشتری داشته باشند، یا هنگامی که بیدار هستید او خواب باشد. معمولا جنینها ۲۰ تا ۴۰ دقیقه و گاهی تا ۹۰ دقیقه بیوقفه خواب هستند و هنگام خواب هیچ تکانی نمیخورند. ممکن است هنگام نشستن یا ایستادن به راحتی متوجه حرکات جنین نشوید و اگر دراز بکشید و روی حرکات او تمرکز کنید متوجه حرکات خواهید شد.
حرکات جنین با رشد او تغییر خواهد کرد و در سه ماهه سوم متوالی خواهد بود. اواخر دوران بارداری ممکن است در طول یک ساعت متوجه ۱۶ تا ۴۵ حرکت جنین شوید. یک جنین سالم در هنگام زایمان نیز در حال حرکت خواهد بود.
آیا باید حرکات جنین خود را دنبال کنم؟
در گذشته نمودارهایی برای ثبت حرکات جنین داخل رحم تهیه میشد. امروزه پزشکان به دلیل غیرقابل اعتماد بودن و نادرستی این نمودارها معمولا این روش را پیشنهاد نمیکنند. به جای آن بهتر است الگوی حرکات جنین خود را یاد بگیرید. این حرکات در هر جنین متفاوت است. اگر متوجه چیز غیرمعمولی شدید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
احساس اولین حرکات جنین بسیار شگفت انگیز است و تعداد بسیار زیادی از مادران میخواهند هر چه زودتر آن را تجربه کنند. عجله نکنید این مساله در مادرانی که جفت قدامی دارند کمی دیرتر حس خواهد شد.
چه زمانی باید نگران حرکت نکردن جنین شویم؟
اگر همه کارهایی که گفته شد را انجام دادید، ولی او حرکت نکرد حتما به پزشک مراجعه کنید شاید مشکلی وجود داشته باشد.
علاوه بر اینها اگر به پهلو دراز کشیدید و او در ۲ ساعت کمتر از ۱۰ بار تکان خورد، اگر به تدریج یا به طور ناگهانی ضربههای او به دیواره رحم کم شد و ریتم حرکتی او تغییر کرد نگران او شوید و به پزشک مراجعه کنید.
اگر ۲۴ هفته از بارداری شما گذشته، ولی هیچ احساسی مبنی بر تکانهای جنینتان نداشتید نگران او شوید.