بیشتر واکسن‌های کووید ـ ۱۹ که اثربخشی‌شان تایید شده است واکسن‌هایی‌اند که در دو دوز با فاصله چند هفته تا چند ماه تزریق می‌شوند. اکنون ماه‌ها از توزیع واکسن کرونا می‌گذرد و برخی کشور‌ها در مواردی ناچار شدند در دوز دوم واکسنی متفاوت با دوز اول تزریق کنند.
در این رابطه رشته توئیتی از کاربری به نام Mehrnoosh را بخوانیم:
تعداد خیلی خیلی زیادی کامنت و پیام گرفتم راجع به ترکیب واکسن‌های مختلف. اهمیت این سوال و نگرانی شما رو درک می‌کنم، ولی بدون نتایج علمی و یا حداقل مثال‌هایی از کشور‌های دیگه نمی‌خوام نظر شخصی بدم. پس‌فردا اتفاقی بیافته من فوقش میگم «نظر و حدسم اشتباه بود»، ولی این بحث سلامت شماس.
دو مسئله هست: آیا خطری داره ترکیب؟ آیا ایمنی‌زایی کافیه؟ در مورد خطر، منظور الزاما خطر مرگ نیست، عوارض شدید اهمیت دارند و باید مطالعه بشن، مخصوصا وقتی بیشتر دغدغه در مورد افراد مسن هست. در مورد ایمنی‌زایی اهمیت داره که آیا می‌خوایم به عنوان دز دوم استفاده کنیم یا دز سوم؟ مثال:
استرازنکا + فایزر
از این ترکیب بیشترین شواهد علمی و عملی رو داریم. چندین بار نوشتم راجع بهش. ترکیب خوبی به نظر میاد و خیلی جا‌ها استفاده میشه. فایزر + استرازنکا هم مطالعه شده و ایمنی‌زایی بهتر از دو دز استرازنکای ۴ هفته بوده.
استرازنکا + مدرنا
آزمون ComCov که مقایسه‌ی ترکیب‌های واکسنی هست نشون میده از نظر مقدار آنتی‌بادی:
۲ دز فایزر > دز اول AZ، دز دوم فایزر > دز اول فایزر، دز دوم AZ > دو دز AZ آسترازنکا.
از طرف دیگه ایمنی سلولی در افرادی که ترکیب دو واکسن رو گرفتند بالاتر از همسان بوده.
اینم فعلا در حد خبر هست و مقاله یا پیش‌مقاله ازش نیومده، ببینم میذارم. اینکه در نهایت دو دز فایزر بهتره یا دز اول AZ و بعدی فایزر باید خوند (نظر من اولیه).
تو اون کلاب‌هاوس با حضور آقای برکت گفتم که ترکیب به واکسن ضعیف‌تر کمک می‌کنه، ولی لزوما بهتر از دو دز واکسن قوی‌تر نیست.
یک نکته‌ی مهم هست به نظرم و اون اینه که فاصله‌ی دو دز در این مطالعه ۴ هفته بوده. هدف این مطالعات بیشتر اینه که نشون داده بشه در صورت لزوم، ترکیب این دو واکسن بدتر از ترکیب نکردنشون نیست.
فایزر + مدرنا
در کانادا زیاد استفاده شده. امریکا هم اون اوایل وقتی کمبود واکسن داشت این کار رو کرد. مطالعه‌ای از ایمنی‌زایی ندیدم، ولی هر دو واکسن خیلی شبیه هستند و هر دو ایمنی‌زایی بالایی دارند.
- دز سوم برای سینوفارم: این مهم‌ترین سوال برای ایرانه در حال حاضر. کشور‌هایی از جمله امارات، بحرین و صربستان دز سوم داده شده و یا قراره بدند. دز سوم عموما فایزر/مدرنا هست، ولی سینوفارم هم استفاده شده. من ندیدم مطالعه‌ای از ایمنی زایی.
وزارت بهداشت بحرین، به افراد در خطر بالا (کادر درمان، افراد بالای ۵۰ سال، افراد دچار چاقی مفرط و یا با سیستم ایمنی ضعیف) دز سوم سینوفارم رو سه ماه بعد از دز دوم، و برای سایر افراد ۶ ماه بعد توصیه می‌کنه.
داده‌ی علمی برای تصمیم ندیدم، ولی تصمیم‌های هزینه‌بر ساده گرفته نمیشن.
- استرازنکا بعد از واکسن غیرفعال: در تایلند جدیدا اعلام شد که به عنوان دز دوم یا سوم برای کادر درمانی که سینووک (و نه سینوفارم) زده شده استرازنکا یا فایزر زده میشه. مطالعه‌ی علمی ازش نیومده.
- برترین ها
اینها که اصلا توی ایران نیست چرا راجع بهش حرف میزنید و اعصاب مردم را خورد میکنید