تفاوت پرداخت یارانه در عربستان و کویت با ایران

تجارت نیوز در گزارشی به بررسی نحوه و میزان پرداخت یارانه نقدی در ایران، عربستان و کویت پرداخته است.

در این گزارش می‌خوانیم:

* یک دهه است که مردم ایران یارانه نقدی می‌گیرند. یارانه‌ای که ارزش دلاری آن اکنون به کمتر از دو دلار در ماه رسیده است. اما نه دولت توان حذف این یارانه اندک را دارد و نه توان افزایش آن را. اما مردم ایران، یارانه دریافتی خود را با دیگر کشورهای نفتی مقایسه می‌کنند. با یارانه مردم عربستان و کویت.

* بسیاری از ایرانی‌ها می‌گویند پرداخت یارانه ماهانه، در کشورهای دیگر و با مبالغ بالا، چیزی است که همواره رخ می داده است. اما آیا واقعا همین طور است؟ مردم عربستان و کویت ماهانه چقدر یارانه می‌گیرند؟

* دولت عربستان سعودی از سال ۲۰۱۷ میلادی (۱۳۹۶ خورشیدی) مانند ایران، تصمیم گرفت به شهروندانش یارانه ماهانه بدهد. دولت این کشور که پیش‌بینی می‌کند به زودی و با افت قیمت‌های جهانی نفت ناگزیر از تبدیل اقتصاد خود به یک اقتصاد غیرنفتی خواهد بود، از همان سال، شروع به اعمال برخی اصلاحات اقتصادی در کشور خود کرد. بر این اساس، ریخت و پاشی که در حوزه یارانه‌های انرژی در عربستان صورت می‌گرفت، کاهش پیدا کرد و در مقابل، دولت (که در واقع توسط «محمد بن سلمان» اداره می‌شد) تصمیم گرفت رفاهِ از دست‌رفته ناشی از حذف یارانه‌های انرژی را با یارانه ماهانه جبران کند.

* یارانه ماهانه پرداختی به شهروندان عربستان سعودی، در برنامه‌ای موسوم به «حساب جاری شهروندی» (Citizen’s Account Program) بین ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ ریال سعودی است. این مبلغ، با توجه به نرخ تبدیل ریال سعودی به دلار (در زمان تنظیم این گزارش)، برابر با ۱۶۰ تا ۳۲۰ دلار آمریکاست. مبلغی که حتما از یارانه ۲ دلاری ایرانیان بیشتر است!

* حالا اگر این یارانه را با نرخ دلار در ایران هم محاسبه کنیم، رقم یارانه دریافتی مردم عربستان ماهانه بین ۴ تا ۸ میلیون تومان است.

* بر اساس گزارش‌های بین‌المللی (از جمله در خبرگزاری‌های «رویترز» و «العربیه»)، حدود ۱۳ میلیون نفر در عربستان، مشمول دریافت این یارانه شده‌اند که تقریبا نیمی از جمعیت مقیم این کشور را در بر می‌گیرند. (بین ۶ تا ۱۰ میلیون نفر از جمعیت ۳۵ میلیون نفری عربستان، کارگران خارجی و غیر مقیمی هستند که این یارانه به آنها تعلق نمی‌گیرد.)

* اما این تنها حاتم‌بخشیِ رهبران عربستان سعودی نبوده است. در سال ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۷ خورشیدی)، دولت این کشور حدود ۱۳ میلیارد دلار دیگر نیز به عنوان یارانه به شهروندان خود پرداخت کرد. بر این اساس، حدود ۱٫۸ میلیون نفر از شهروندان این کشور که کارمند دولت هستند، در تمام طول سال ۲۰۱۸ میلادی، ماهانه حدود ۲۲۶ دلار یارانه گرفته‌اند.

* یارانه ماهانه پرداختی به شهروندان عربستان سعودی، در برنامه‌ای موسوم به «حساب جاری شهروندی» (Citizen's Account Program) بین ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ ریال سعودی است. این مبلغ، با توجه به نرخ تبدیل ریال سعودی به دلار (در زمان تنظیم این گزارش)، برابر با ۱۶۰ تا ۳۲۰ دلار آمریکا است.

* کویت کشوری کم‌جمعیت (با جمعیتی کمی بیش از ۴ میلیون نفر، که کسر بزرگی از آنها هم کارگران خارجی هستند) و البته، یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان است. در ایران، اینکه بگوییم «فلان‌جا کویت است!»، کنایه از این است که زندگی در آنجا بیش از اندازه راحت است و ظاهرا، این قولِ معروف پربیراه هم نیست.

* دولت کویت با شروع همه‌گیری کرونا، سیاست سخاوتمندانه‌ای را برای کمک به بخش خصوصی این کشور که از همه‌گیری آسیب دیده بود، کلید زد. بر این اساس، «رویترز» سال گذشته اعلام کرد که جمعیتی در حدود ۷۰ هزار نفر از شهروندان کویتی که در بخش خصوصی کار می‌کنند، قرار است در مجموع حدود ۷۸۰ میلیون دلار یارانه کمکی دریافت کنند.

* بر اساس گزارشی که بانک جهانی در سال ۲۰۲۰ میلادی منتشر کرده، «درآمد پایه همگانی» اکنون تنها در دو کشور «ایران» و «مغولستان» اجرایی می‌شود.

* تقسیم این عدد بر جمعیت ۷۰ هزار نفره و بعد هم بر ۱۲ ماه سال، ما را به عدد ۹۳۰ دلار در هر ماه می‌رساند. به عبارتی، کارمندان بخش خصوصی کویتی، در طول یک سال گذشته هر ماه حدود ۹۳۰ دلار (یا ماهانه حدود ۲۳ میلیون تومان) یارانه دریافت کرده‌اند.

* حالا که صحبت از پرداخت یارانه جدید به حدود ۶۰ میلیون نفر از جمعیت ایران به میان آمده، بد نیست این را هم در نظر بگیریم که با وجود تمام انتقادات، به اعتقاد برخی از اقتصاددانان این شکل از پرداخت یارانه عملا به اقتصاد کشورها کمک می‌کند و افزون بر این، نابرابری را هم کاهش می‌دهد. با این همه، مهم است که دولت سیزدهم اگر برنامه‌ای برای افزایش مبلغ یارانه‌ها دارد، پیشاپیش در مورد منابع این برنامه توضیح بدهد.

* در این میان، پیشنهادهایی برای افزایش مبلغ یارانه هم وجود داشته و از جمله، محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر، در جریان رقابت‌های انتخاباتی وعده داده بود یارانه را ۱۰ برابر کرده و به همه ایرانی‌ها یارانه ماهانه ۴۵۰ هزار تومانی بدهد.

* اینکه این وعده در بوته آزمون انتخابات شکست خورد، نشانه‌ای از این است که ایرانی‌ها حالا می‌دانند پرداخت یارانه ماهانه بدون در نظر گرفتن منابعی برای تامین آن، در عمل به معنی ایجاد تورم است و به زبان ساده، یارانه بیشتر یعنی دولت از یک جیب به شما پول می‌دهد و از جیب دیگر، از شما پول می‌گیرد.

* همین چند روز پیش هم تعدادی از اقتصاددانان ایرانی، در دیدار با ابراهیم رئیسی، رییس دولت سیزدهم، در مورد وخاومت اوضاع اقتصادی ایران گفتند و احمد توکلی، از شناخته شده‌‌ترین اقتصاددانان اصول‌گرا، خواستار آن شد که دولت سیزدهم، کارت‌های تامین غذا، سوخت و بهداشت میان مردم توزیع کند.

* از آن سو، در تمام طول یک دهه گذشته، تلاش‌هایی هم برای حذف عده زیادی از مردم از دریافت یارانه‌های ماهانه در جریان بوده و با وجود تصویب چندباره این موضوع در مجلس، هیچ دولتی نخواسته هزینه سیاسی حذف یارانه‌ نقدی را به عهده بگیرد.