اختصاصی«تابناک با تو» - بیماری لایم (به انگلیسی: Lyme disease) نوعی عفونت اسپیروکتی چندسیستمی است. حداقل سه گونه از جنس بورلیا مانند بورلیا بورگدورفری عامل این بیماری هستند. این عوامل بوسیله نیش خانواده سخت‌کنه‌ها (Ixodidae) (نوعی کنه) منتقل می‌شوند. آهو و موش در چرخه این بیماری، با اهمیت هستند. مهمترین علائم بیماری تب، سردرد، خستگی، افسردگی و خارش پوستی هستند.
نشانه‌های بیماری لایم چیست؟
نشانه‌ها و علائم بیماری لایم بسیار متنوع است و در سطوح مختلفی نمود پیدا می‌کند. از نشانه‌های اولیه بیماری لایم می‌توان به برآمدگی قرمزی اشاره کرد که ناشی از گزیدگی است و بعد از چند روز هم خوب می‌شود. البته ممکن است چنین علامتی بعد از گزیده شدن از سوی حشرات مختلف به‌وجود بیاید و لزوما نشانه‌ی بیماری لایم نیست، اما نشانه‌های دیگری وجود دارد که ماه‌ها بعد از عفونت در بدن ایجاد می‌شود:
نشانه‌های اولیه
* خارش: ۳ تا ۳۰ روز بعد از گزیدگی، احتمال وجود قرمز شدن ناحیه‌ی عفونی‌شده وجود دارد. این قرمز شدن به‌شکل دایره‌ای با یک نقطه در مرکز آن، خودش را نشان می‌دهد. خارش پوست، تحریک و حساسیت پوستی با علائمی موسوم به اِریتما میگرانس (erythema migrans) شروع می‌شود و کم‌کم با گذشت زمان طول ناحیه تحریک‌شده بیشتر می‌شود و حتی به ۳۰ سانتی‌متر هم می‌رسد. اریتما میگرانس یکی از علائم بیماری لایم است و برخی از افراد، قرمزی و تحریک پوستی ناشی از آن را در بیش از یک نقطه از بدن‌شان مشاهده می‌کنند.
* علائم شبه آنفلونزا: ممکن است به‌همراه خارش و تحریک پوست، علائمی، چون تب، لرز، خستگی، سردرد و بدن درد هم در فرد دیده شود.
نشانه‌های ثانویه
اگر نشانه‌های اولیه‌ی عفونت لایم پیگیری نشود، ممکن است در هفته‌ها و ماه‌های بعدی شاهد بروز نشانه‌های ثانویه‌ی جدیدی باشید:
* ایجاد اریتما میگرانس در سایر نقاط بدن؛
* درد مفاصل و التهاب به‌ویژه در ناحیه‌ی زانو‌ها به‌وجود می‌آید، اما درد می‌تواند از مفصلی به مفصل دیگر هم منتقل شود.
* مشکلات عصبی نیز ممکن است، هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سال‌ها بعد از عفونت لایم در فرد ایجاد بشود. علاوه‌براین، امکان ایجاد التهاب در غشای مغز (مننژیت) وجود دارد. فلج موقت یک سمت صورت (فلج بِل)، ضعف و بی‌حسی در اعضای بدن و نقص در حرکت ماهیچه‌ها از جمله مشکلاتی است که در پی ابتلا به عفونت لایم ایجاد خواهد شد.
نشانه‌ها و علائم عفونتی که باکتری بورلیا مایونی ایجاد می‌کند هم شامل موارد زیر است:
* تهوع و استفراغ؛
* قرمزی پوستی که روی پوست پخش شده است (قرمزی پوست در بیماری لایم معمولا به‌شکل دایره‌ای قرمز با مرکز مشخص دیده می‌شود، اما در این مورد، این دوایر روی نواحی مختلفی پخش می‌شوند).
بیشتر بخوانید:
گزیدگی‌هایی که به شما می‌گویند خطرناک و جدی هستند
بوتولیسم؛ مسمومیت غذایی فوق العاده مهلک اما نادر
ابتلای سوپرمدل معروف به یک بیماری نادر
علائمِ نه‌چندان شایع بیماری لایم از قرار زیر هستند:
چندین هفته بعد از عفونت، در برخی از افراد، نشانه‌های زیر دیده می‌شود.
* مشکلات قلبی مانند افزایش ضربان قلب؛ مشکلات قلبی به‌ندرت از چند روز یا چند هفته طولانی‌تر می‌شوند؛
* التهاب چشم؛
* التهاب کبد (هپاتیت)؛
* خستگی شدید.
علت ایجاد بیماری لایم چیست؟
در آمریکا، بیماری لایم در اثر باکتری بورلیای مایونی و بورگدورفری و با گزش کنه پاسیاه و کنه گوزنی ایجاد می‌شود. این کنه‌ها معمولا قهوه‌ای هستند و از تخم خشخاش بزرگ‌تر نیستند. به‌همین‌خاطر به‌سختی دیده می‌شوند. برای ابتلا به بیماری لایم، کنه گوزنی آلوده باید شما را نیش بزند. پس باکتری از طریق نیش کنه وارد بدن می‌شود و عفونت به خون راه پیدا می‌کند. در بیشتر مواردی که کنه عامل انتقال لایم به فرد است، میزان تماس آن با بدن ۳۶ تا ۴۸ ساعت است. اگر دیدید که کنه‌ای حالت بادکرده پیدا کرده است، ممکن است پا‌های بلندی داشته باشد و بتواند میکروب را به بدن منتقل کند. پس سریعا آن را از بدن خود دور کنید.
چه کسی به بیماری لایم مبتلا می‌شود؟
هرکسی می‌تواند به بیماری لایم مبتلا شود، به خصوص اردوگاه‌ها، کوهنوردان، و دیگران که مکرراً در مکان‌های چوبی، مسواک زده و چمن زنی که کنه‌های ixodid در آن یافت می‌شوند، مبتلا می‌شوند.
جلوگیری از لایم
اصلی‌ترین راه جلوگیری از ابتلا به بیماری لایم، دوری از محیط‌هایی با علف‌های انبوه و بلند است. موارد احتیاطی لازم برای پرهیز از ابتلا به این بیماری به شرح زیر است:
* با پوشیدن کفشِ اندازه‌ی پا، جوراب، شلوار بلند، دستکش، بلوز آستین‌بلند و…، سعی کنید مانع گزیدگی بدن‌تان شوید. از کنار علف‌های کوتاه انبوه یا خیلی بلند رد نشوید و مراقب حیوان خانگی‌تان هم باشید.
* از مواد دفع حشره استفاده کنید و روی پوست خود و فرزندان‌تان از آن‌ها بمالید. یادتان باشد که این مواد، شیمیایی هستند و نباید با دهان، دست‌ها و چشم‌ها تماس پیدا کنند. غلظت این مواد باید ۲۰ درصد یا بیشتر باشد. منظور موادی مانند دی. ای. ای. تی (DEET) است. مصرف این مواد باید مطابق دستورالعمل‌شان باشد تا خطری برای بدن به‌وجود نیاید.
* سعی کنید علف‌ها و چمن‌های باغ یا باغچه‌تان عاری از کنه باشد. هیزم‌ها را نیز در مناطق آفتاب‌گیر نگهداری کنید.
* به‌محض اینکه از محیط‌های محتمل برای وجود کنه به خانه بازگشتید، دوش بگیرید و سعی کنید بدن خود و فرزندان‌تان را بررسی کنید تا از عدم وجود کنه‌ها که خیلی ریز هستند، مطمئن بشوید. از لیف و کیسه برای شستن تن استفاده کنید.
* یادتان باشد اگر یک بار دچار لایم شده باشید، باز هم احتمال ابتلا وجود دارد.
* کنه را با موچین و از قسمت دهان یا سرش بگیرید و از بدن دور کنید. آن را فشار ندهید و به‌محض اینکه آن را از خود دور کردید، ناحیه‌ای را که درمعرض کنه بوده، ضدعفونی کنید.
عوارض بیماری لایم
از جمله عوارض بیماری لایم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• نارسایی احتقانی قلب
• آسیب مغزی دایمی (نادر)
• تغییر شکل دایمی مفصل
• اختلال اعصاب خارج مغزی (نوروپاتی محیطی)
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
علاوه بر موارد فوق شرایطی نیز وجود دارد که ایجاب می‌کند فرد به پزشک مراجعه کند که در ادامه مورد اشاره قرار می‌گیرد:
• اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای علایم بیماری لایم باشید.
• اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید. داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.
درمان بیماری لایم
آنتی بیوتیک‌ها به درمان بیماری لایم کمک می‌کنند. هر چقدر درمان زودتر شروع شود، بهبودی سریع‌تر حاصل خواهد شد.
آنتی بیوتیک‌ها
آنتی بیوتیک‌های خوردنی، درمان‌هایی استاندارد برای سطوح اولیه‌ی بیماری لایم هستند. این آنتی بیوتیک‌ها برای بزرگ‌سالان و کودکان بالای ۸ سال، معمولا داکسی‌سایکلین هستند. برای کودکان کوچک‌تر، زنان شیرده و باردار و حتی دیگر بزرگ‌سالان هم از آموکسی‌سیلین و سفوروکسیم استفاده می‌شود. دوره‌ی درمان با آنتی بیوتیک ۱۴ تا ۲۱ روز و به‌زعم برخی ۱۰ تا ۱۴ روز است. هر دو مدت درمان، ظاهرا دارای اثربخشی یکسان هستند.
آنتی بیوتیک‌های داخل وریدی هم زمانی استفاده می‌شوند که بیماری سیستم مرکزی اعصاب را تحت تأثیر قرار داده باشد. در این مواقع، پزشک درمان آنتی بیوتیک داخل وریدی ۱۴ تا ۲۸ روزه را تجویز می‌کند. اگرچه خلاص شدن از علائم بیماری با این درمان کمی طولانی است، اما عفونت را از بین می‌برد. عوارض این درمان هم زیاد است: اسهال مزمن، کاهش تعداد گلبول‌های سفید خونی، تجمع یا ایجاد عفونت سایر میکروارگانیسم‌ها در بدن که ارتباطی با بیماری لایم ندارند.
بعد از درمان، عده‌ی اندکی از افراد، علائمی، چون خستگی و درد ماهیچه دارند. علت بروز این علائم بعد از درمان مشخص نیست و استفاده از آنتی بیوتیک‌های بیشتر فایده‌ای ندارد. بعضی متخصصان معتقدند که برخی از افراد مبتلا به لایم، از قبل مستعدِ نشان دادن واکنش‌های خودایمنی بوده‌اند و این استعداد باعث بروز علائم این‌چنینی در آن‌ها می‌شود. البته این موضوع باید بیشتر مطالعه شود.
