اختصاصی تابناک با تو؛ آیا میتوان جنین انسان را پیش از تولد طراحی کرد؟ به عبارت دیگر، آیا ممکن است از شر ژنهای معیوب خلاص شویم و به نسلهای جدید در برابر برخی از بیماریها مصونیت بدهیم؟ این سؤالات علمی_تخیلی نیستند. نوزادان طراحی شده، واقعیتی هستند که به مرحله اجرا رسیدهاند و ما در این گزارش به آنها خواهیم پرداخت.
اول از همه، اصطلاح نوزاد طراحیشده به چه معناست؟
نوزاد طراحی شده، نوزادی است که قبل از کاشت در رحم مادر، تغییراتی روی آن انجام میشود تا کودک با خصوصیات یا صفاتی که مد نظر طراحان و یا والدین است متولد شود.
در طول مراحل لقاح مصنوعی IVF در آزمایشگاهها ـ که از پیشرفتهای علمی در زمینه مهندسی ژنتیک حاصل شده است ـ جنینها بررسی میشوند تا اختلالات ژنتیکی قبل از کاشت تخمک، شناسایی بشود. پزشکان ممکن است ژن معیوبی را که ممکن است جنین حمل کند تغییر دهند تا از این طریق مانع تولد کودک مبتلا به بیماری، نقص مادرزادی یا اختلال شوند، این روند تغییر ژنتیکی منجر به ایجاد کودکی طراحی شده میشود.
اما آیا طراحی جنین، تنها برای جلوگیری از بیماری ها و اختلالات ژنتیکی است؟
پاسخ به این سوالات نگرانیهای زیادی را برای برخی ایجاد میکند. ایده نوزادان طراحی شده، که والدین ویژگیهای جسمی و خلقی آنها را انتخاب میکنند، اولین بار در سال ۱۹۷۸ پس از تولد لوئیز براون، اولین نوزاد لوله آزمایشگاهی پیش بینی شد.
در آن زمان، برخی ایده "کودک طراحیشده" را گامی جدید به سوی جهانی "شجاعانه" میدانستند، به طوری که که والدین میتوانستند جنسیت و خصوصیات فرزند خود را انتخاب کنند. سپس این ایده در سال ۱۹۹۴ زمانی که یک زن ۵۹ ساله انگلیسی با استفاده از تخمکهای اهدا کننده در رحم خود در یک کلینیک باروری در ایتالیا دوقلو به دنیا آورد، دوباره بر سر زبانها افتاد.
هدف اصلی از ایده نوزادان طراحیشده، جلوگیری از ابتلا به بیماریهای ژنتیکی رمزگذاری شده از طریق جهش در DNA است. با توسعه انتقال "دیانای میتوکندریایی" و کشف ابزار ویرایش ژنوم انسان، تولید کودکان طراحی شده دیگر داستان علمی_تخیلی نیست.
تست ژنتیکی قبل از کاشت تخمک لقاح شده/لانهگزینی (PGT-M) میتواند برای تشخیص اختلالات مونو یا تک ژنی در افرادی که در خانواده هایشان یک بیماری ژنتیکی جدی دارند استفاده شود تا از انتقال آن به فرزندان خود جلوگیری کنند.
با استفاده از این آزمایش ژنتیکی (PGT-M)، معروف به PGD، ژنها یا کروموزوم های جنین برای یک شرایط خاص ژنتیکی بررسی میشوند. در این حالت، شما باید لقاح مصنوعی را در آزمایشگاه انجام دهید، حتی اگر شما و همسرتان مشکل باروری نداشته باشید.
جنین به تست ژنتیکی پیش از لانهگزینی (PGT-M) نیاز دارد اگر؛
مادر قبلاً به دلیل یک بیماری جدی ژنتیکی، امكان بارداری نداشته است.
والدین در حال حاضر یک کودک با یک بیماری جدی ژنتیکی دارند و آنها میخواهند از تکرار این اتفاق جلوگیری کنند.
داشتن سابقه خانوادگی اختلالات جدی ژنتیکی.
اولین نوزاد طراحی شده جهان اکنون ۲۱ ساله است!
مولی، اولین فرزند والدین انگلیسی لیزا و جک نش با کم خونی فانکونی یک اختلال ژنتیکی که منجر به شکست تولید مغز استخوان میشود، متولد شد. هنگامی که این زوج سعی کردند از طریق لقاح مصنوعی صاحب فرزند دوم شوند، پزشکان از تشخیص ژنتیکی قبل از کاشت در رحم برای تولید یک جنین سالم استفاده کردند، تا جنین بیماری خواهرش را حمل نکند.
لیزا قبل از اینکه "آدام" را باردار شود، چهار دوره لقاح آزمایشگاهی را پشت سر گذاشت و هر بار جنینها بررسی می شدند تا از شر آنهایی که ژن معیوب دارند، خلاص شود.
در آگوست سال ۲۰۰۰، آدام نه تنها یک کودک سالم به دنیا آمد، بلکه سلول های بنیادی جمع شده از بند ناف او برای جایگزینی مغز استخوان از کار افتاده به خواهرش اهدا شد.
کودکان مبتلا به کم خونی فانکونی دارای خونریزی شدید و اختلالات سیستم ایمنی بدن هستند و تقریباً همیشه تا رسیدن به هشت یا نه سالگی می میرند. تنها درمان موثر پیوند مغز استخوان از یک خواهر و برادر کاملاً یکسان سالم است.
برخی طراحی جنین را غیراخلاقی میدانند و معتقدند که مداخلات ژنتیکی باعث کنترلگری بر ظاهر و شخصیت فرزندان مان میشود.
سازمان بهداشت جهانی WHO برخی از نگرانی های اخلاقی مربوط به انتخاب ژنوم انسان، را مشخص کرده از جمله: تصمیم گیری به نمایندگی از نسل های آینده. تصور می شود انتخاب والدین برای طراحی جنین و انتخاب صفات برای کودکان بدون رضایت یا دانش آنها، حق کودک را برای زندگی به عنوان یک فرد مستقل نقض می کند. والدین ممکن است کودک خود را نوازنده انتخاب کنند اما ترجیح او این نباشد.
در حالی که برخی از محققان بر این باورند که طراحی جنین آنقدری که فکر می کنیم نمیتواند در تولید کودک ایدهآل نقش داشته باشد، آنها میگویند آنچه در نهایت شخصیت ما را میسازد نتیجه تعامل چندین ژن با یکدیگر و تعامل با محیط است.
بیشتر بخوانید
غوغای دختر زال در دنیای مد
احتمال درمان ناباروری با مغز استخوان
لیسیلور میکروبیولوژیست از دانشگاه پرینستون میگوید: جنینهایی که از هر فناوری تولید مثل بهرهمند می شوند یک پسر یا دختر غیرقابل پیش بینی هستند و حتی اگر بتوانید کل ژنوم کودک را انتخاب کنید کنترل کاملی بر صفات او نخواهید داشت.
اما به دلیل وجود خطرات ناشناخته سلامتی و بی اعتمادی گسترده مردم به ویرایش ژن و طراحی نوزاد - بعید است که این طرح در جهان به سرعت فراگیر شود، در این راستا متخصص اخلاق زیستی، رونالد گرین از کالج دارتموث در نیوهمپشایر به گاردین گفت که انتظار ندارد استفاده گسترده از طراحی جنین در دو دهه آینده حتی اگر برای جلوگیری از بیماریهای ژنتیکی باشد، رواج پیدا کند. وی هشدار داد: طراحی جنین می تواند با خطاهای جدی و مشکلات سلامتی همراه باشد، زیرا ممکن است عوارض جانبی ژنتیکی ناشناخته در جمعیت کودکان (اصلاح شده) شروع به ظهور کند.