اختصاصی «تابناک با تو» - موکورمایکوزیس که به نام «قارچ سیاه» نیز شناخته می‌شود، عفونتی نادر، اما بسیار خطرناک است. این شرایط به واسطه گروهی از قارچ‌ها به نام موکورمایسیت‌ها ایجاد می‌شود و اغلب سینوس ها، ریه ها، پوست و مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
افراد می‌توانند هاگ‌های قارچ را استنشاق کرده یا از طریق چیز‌هایی مانند خاک، محصول یا نان فاسد یا توده‌های کمپوست در معرض آن‌ها قرار بگیرند.
اخیرا اخباری مبتنی با درگیری بیماران کرونایی در هند با این عفونت قارچی منتشر شده که نگرانی‌های بسیاری را در این رابطه ایجاد کرده است.
قارچ سیاه در بین بیماران مبتلا به کرونا رو به افزایش است. به نظر می‌رسد مهم‌ترین دلیل این عفونت در بدن بیماران کرونایی، استفاده بی رویه از دارو‌های استروئیدی و سطح قند خون بالا باشد.
قارچ سیاه چیست؟
«عامل این بیماری یک قارچ تحت عنوان موکورمایکوزیس است و علت نام‌گذاری قارچ سیاه این است که در مخاط بینی باعث تغییر رنگ و آسیب بافت می‌شود که در نهایت منجر به ایجاد رنگ سیاه در مخاط بینی و سینوس‌ها می‌شود.»
این بیماری از سال‌های بسیار دور وجود داشته است و معمولا این قارچ درون خاک و توده‌های پوسیده گیاهان و بافت مرده برخی از حیوانات وجود دارد و از طریق استنشاق (تنفس) و یا تماس پوستی در مواقعی که پوست آسیب دیده باشد، انتقال می‌یابد؛ اما بیشترین راه انتقال از طریق تنفس است.
این بیماری بیشتر در بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده دیده می‌شود و به دلایل مختلف می‌تواند سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن شود؛ بنابراین بیماری عفونت با قارچ سیاه صرفا در بیمارانی که به هر علت دچار تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند، رویت می‌شود.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های عفونی آمریکا (CDC) نیز می‌گوید: «این بیماری به علت خوی تهاجمی که دارد، نرخ مرگ و میر ابتلا به آن نیز ۵۴ درصد است که نسبتا آمار بالایی محسوب می‌شود.
مبتلایان به این بیماری در صورت صورت عدم مداوا ظرف چند روز جان می‌سپارند.
قارچ سیاه، در افراد مبتلا به کرونا پدیده‌ای به نام "طوفان سیتوکین" را ایجاد می‌کند، در این وضعیت، سیستم ایمنی بیمار بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و سلول‌های دفاعی عملا به ارگان‌ها حمله می‌کنند.
در عراق به دلیل پایین بودن استاندارد‌های بهداشتی، نگرانی‌هایی در سطح جامعه از همه گیری آن ایجاد شده است.
علائم بیماری قارچ سیاه
علائم «موکورمیستس» به قسمتی از بدن که قارچ در آن رشد می‌کند، بستگی دارد. از جمله علائم این عفونت قارچی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تب
سرفه
سینه درد
تنگی نفس
تورم در یک سمت صورت
سردرد
گرفتگی سینوس
ضایعات سیاه رنگ روی پل بینی یا درون دهان
شکم درد
حالت تهوع و استفراغ
خونریزی گوارشی
خون در مدفوع
اسهال
اگر پوست آلوده شده باشد، بخش تحت تاثیر قرار گرفته می‌تواند تاول زده، قرمز، یا متورم دیده شود. همچنین، ممکن است این بخش سیاه رنگ شده یا گرما یا درد احساس شود. عفونت می‌تواند از طریق خون به بخش‌های دیگر بدن گسترش یابد. این شرایط به نام موکورمایکوزیس منتشر شناخته می‌شود. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد، قارچ می‌تواند اندام‌هایی مانند طحال و قلب را تحت تاثیر قرار دهد. در موارد شدید، فرد ممکن است تغییراتی در وضعیت روانی خود را تجربه کرده یا وارد کما شود. این شرایط حتی می‌تواند مرگبار باشد.
علاوه براین ها، یک سری دیگر از علائم قارچ سیاه هستند که پدید آمدن آن‌ها معمولا نشانه عفونت خواهد بود. این علائم عفونت قارچ سیاه عبارتند از:
سیاه شدن پل بینی
تغییر شکل ظاهری صورت یکی از علائم بسیار شایع عفونت موکورمیکوز است. در این حالت که با بروز آن عفونت به مرحله خطرناکی رسیده است، پل بینی، چانه یا اطراف چشم بیمار به شکل عجیب و غریبی سیاه رنگ خواهد شد. در برخی از بیماران عفونت به مرحله‌ای می‌رسد که نیاز به برداشتن استخوان بینی یا چانه آن‌ها از طریق جراحی خواهد بود.
تورم سر و پیشانی
زمانی که عفونت قارچ سیاه به مغز سرایت کند باعث التهاب عصبی می‌شود. درد شدید، تورم و قرمزی سر و پیشانی اولین نشانه‌ها از رسیدن عفونت به مغز به حساب می‌آیند. پزشکان همچنین هشدار می‌دهند که عفونت می‌تواند عملکرد شناختی مغز را مختل کرده و علائمی بحرانی مانند از دست دادن حافظه، هذیان گویی و تغییرات در وضعیت روانی خود برای فرد مبتلا به وجود آورد.
تورم گونه، چشم‌ها یا سایر اعضای صورت
تورم، درد استخوان گونه، تجربه درد صورت یک طرفه و یا بی حسی نیز می‌تواند نشانه‌های اولیه عفونت موکورمیکوز باشند.
علاوه بر این‌ها، قارچ سیاه ممکن است سلامت پوست را نیز تحت تاثیر قرار داده و باعث زخم و ترک خوردن پوست شود.
نابینایی و کم‌بینی
عفونت قارچ سیاه می‌تواند اعصاب حیاتی در بدن را به شدت تحت تاثیر قرار داده و باعث آسیب رسیدن به بینایی و چشم‌ها شود. برخی از بیماران گزارش می‌دهند که تحت علائمی مانند سرطان خون، قرمزی در چشم ها، درد چشم، کوری جزئی و از دست دادن بینایی قرار می‌گیرند. در برخی موارد عفونت نیز می‌تواند منجر به از دست دادن دائمی بینایی شود.
خارش چشم‌ها، درد چشم‌ها و کم بینی از جمله علائمی هستند که در برخی بیماران عفونت قارچ سیاه گزارش شده است. علاوه بر این، متاسفانه از دست دادن کامل و دائم بینایی نیز در بعضی از بیماران گزارش گردیده است.
عفونت ریوی
از آنجایی که قارچ سیاه از طریق سیستم تنفسی وارد بدن می‌شود احتمال اینکه علاوه بر شش‌ها و سینوس، اعضای دیگر سیستم تنفسی مثل ریه را درگیر نماید نیز وجود دارد.
این بیماری چقدر خطرناک است؟
از آنجا که این عفونت از نوع تهاجمی می‌باشد، باید هرچه سریع‌تر از بین برود و بافت‌های مرده نیز برداشته شود. به همین دلیل گاه جراحان مجبور می‌شوند بینی، چشم یا حتی فک بیماران را بردارند تا جلوی رسیدن عفونت به مغز را بگیرند.
فردی که دچار بیماری قارچ سیاه شده است
بنا بر یافته‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، نرخ متوسط مرگ و میر توسط این عفونت ۵۴ درصد است. به همین دلیل افرادی که آلوده می‌شوند ممکن است ظرف چند روز جان خود را از دست بدهند. با این وجود این بیماری مسری نیست و هند نیز بطور معمول سالانه با ده‌ها مورد از این بیماری روبروست.
چرا مبتلایان کرونا در معرض خطر ابتلا به این عفونت قرار دارند؟
ابتلا به کرونا و دیگر شرایط محیطی باعث می‌شود تا در بدن یک پدیده مرموز فعال گردد که به «طوفان سیتوکین» معروف است. در این وضعیت، سیستم ایمنی بدن دچار اختلال می‌شود و در کنار حمله به سلول‌های عفونی، به سلول‌های سالم نیز حمله می‌کند.
پزشکان برای کاهش حملات سیستم ایمنی، استروئید تجویز می‌کنند. اما این کار باعث تضعیف قدرت دفاعی بدن و در مقابل افزایش سطح قند می‌گردد و به این ترتیب محیط مناسبی برای رشد قارچ‌ها فراهم می‌آید. نکته دیگر اینکه، بیماران دیابتی که قند زیادی در خون دارند، بیشتر در معرض خطر هستند و نرخ ابتلا به دیابت در آن‌ها نیز بالاست. یکی از دلایل شیوع بالای این عفونت در هند این بوده که برخی بیمارستان‌ها و پزشکان بیش از حد لازم استروئید تجویز کرده‌اند و برخی بیماران نیز بدون مشاوره با پزشک، دارو‌های حاوی استروئید را در خانه مصرف کرده‌اند.
روش درمان بیماری قارچ سیاه
در صورت تشخیص موکورمایکوزیس، درمان باید بلافاصله با دارو‌های ضد قارچ تجویزی آغاز شود. دارو رشد قارچ را متوقف کرده، آن را نابود می‌کند و عفونت را کنترل می‌کند. دارو‌های زیر ممکن است تجویز شوند:
آمفوتریسین B
ایزاوکونازول
پوزاکونازول
این دارو‌ها از طریق تزریق درون سیاهرگی وارد بدن شده یا به صورت قرص مصرف می‌شوند. پزشک ممکن است روند درمان را با دوز‌های بالا از طریق تزریق درون سیاهرگی آغاز کند تا زمانی که عفونت کنترل شود که این نوع درمان می‌تواند چند هفته طول بکشد. سپس، روند درمان به استفاده از قرص تغییر یابد. اگر بیماری دارای عوارض جانبی مشکل‌ساز مانند معده درد، سوزش سردل، یا دشواری در تنفسی است، باید به پزشک خود اطلاع دهد. وی ممکن است قادر به تغییر برنامه درمان بیمار باشد.
در موارد شدید، پزشک شما ممکن است عمل جراحی برای برداشتن بافت عفونی یا مرده را به منظور پیشگیری از گسترش قارچ توصیه کند. این ممکن است شامل برداشتن بخشی از بینی یا چشم بیمار شود که می‌تواند بر زیبایی فرد تاثیر بگذارد، اما برای درمان عفونتی تهدیدکننده زندگی بسیار مهم است.
بهترین راه پیشگیری از عفونت قارچ سیاه چیست؟
بیماری عفونت قارچ سیاه خود به خود یک بیماری نادر است و شانس ابتلا به آن بسیار پایین است. با این حال، افرادی که مبتلا به دیابت کنترل نشده هستند، مدت زمانی در ICU بستری بوده‌اند و یا به هر دلیل سیستم ایمنی آن‌ها دچار ضعف است در مقابل این بیماری آسیب پذیر هستند. استفاده از استروئید‌ها نیز می‌تواند بدن را در مقابل قارچ سیاه بیشتر آسیب پذیر کند.
با این حال، اگر در دسته افراد پر خطر قرار دارید و یا به هر دلیلی نگران ابتلا به عفونت قارچ سیاه هستید می‌توانید برای استفاده از دارو‌های تقویت سیستم ایمنی با پزشک خود مشورت کنید. علاوه بر این، یک برنامه ورزش منظم، خواب کافی و یک رژیم غذایی که ویتامین‌ها، درشت مغذی‌ها (کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، چربی‌ها) و مواد معدنی را به اندازه کافی شامل شود می‌تواند به بهبود سیستم ایمنی شما کم کند.
عفونت قارچ سیاه در ایران
اخبار مربوط به شیوع قارچ سیاه در هندوستان باعث شده است که بسیاری از هموطنان ایرانی نیز نگران ابتلا به این بیماری شوند. سطح پایین بهداشت جمعی و تعداد بالا بیماران مبتلا به کرونا از اصلی‌ترین دلایل شیوع عفونت قارچ سیاه در هند هستند؛ خوشبختانه، ایران در هر دو مورد عنوان شده نسبت به هندوستان در وضعیت خیلی بهتری قرار داشته به همین دلیل، نیازی به نگرانی جهت شیوع بیماری قارچ سیاه در ایران نیست.
با این حال، افرادی که از بیماری کرونا بهبود پیدا کرده‌اند و یا به هر دلیل سیستم ایمنی آن‌ها دچار ضعف است بهتر است بیشتر به فکر مراقبت از خود باشند. این افراد علاوه بر عفونت قارچ سیاه ممکن است در مقابل بسیاری دیگر از بیماری‌ها آسیب پذیر باشند.
کلام آخر
بیماری عفونت قارچ سیاه یک بیماری جدید نیست و سال‌ها از کشف آن می‌گذرد. هاگ قارچ سیاه از طریق سیستم تنفسی می‌تواند وارد بدن انسان شده و اعضای مختلف آن را دچار آسیب کند. درد در اطراف چشم‌ها و بینی یا قرمزی در این نواحی، تنگی نفس، استفراغ خونی، سر درد، تب، سرفه و تغییر در وضعیت روحی از علائم اولیه عفونت قارچ سیاه هستند. در صورت به وجود آمدن عفونت، اما بیمار ممکن است، سیاه شدن پل بینی، تورم سر و پیشانی، تورم گونه، چشم‌ها یا سایر اعضای صورت، نابینایی و کم‌بینی و عفونت ریوی را تجربه کند.
درمان بیماری عفونت قارچ سیاه در مراحل اولیه از طریق دارو درمانی امکان پذیر بوده و در مراحل پیشرفته‌تر نیازمند جراحی خواهد بود. افراد دچار ضعف سیستم ایمنی بیشتر در مقابل این بیماری آسیب پذیر بوده و تقویت سیستم ایمنی بهترین راه پیشگیری از ابتلا به آن است.
