اختصاصی «تابناک با تو» - خیلی از ما گاهی صبحها درحالی از خواب بیدار میشویم که احساس میکنیم دهانمان تلخمزه یا ترشمزه (اسیدی) است. این حالت بیشتر وقتهایی پیش میآید که هَلههوله یا خوراکیهای اسیدی میخوریم. مزهی تلخِ دهان نشانهی افزایش باکتریها در دهان است که شاید ناشی از رژیم غذایی نامناسب باشد. البته تلخ دهانی علتهای گوناگونی دارد. در این مطلب با برخی از این علتها آشنا میشویم و روشهایی را برای درمان این مشکل معرفی میکنیم.
چه چیزی به عنوان طعم تلخ دهان شناخته میشود؟
داشتن طعم تلخ در دهان، حتی زمانی که چیزی تلخ نمیخورید یا نمینوشید، یک مسئله کاملاً شایع و قابل درمان است. تلخی دهان به طور مداوم، از نظر پزشکان نوعی نارسایی چشایی (dysgeusia) شناخته میشود. این تغییر طعم برای افراد مبتلا، بسیار ناخوشایند بوده و ممکن است تا زمان درمان، ادامه پیدا کند.
تلخی دهان اختلالی است که ممکن است باعث از بین رفتن تمرکز در افراد شود. چشیدن و خوردن غذا برای این افراد بسیار دشوار است، به گونهای که این طعم تلخ حتی بعد از مسواک زدن نیز از بین نمیرود.
علائم و نشانههای تلخی دهان
بسیاری از دلایل ایجاد مزه تلخ در دهان جدی نیست. با این وجود، علائم ممکن است اذیت کننده باشد و یا در رژیم غذایی افراد اختلال ایجاد کند. از علائم تلخی دهان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
* احساس طعم تلخی
* احساس طعم شوری
* احساس طعمی همانند مزه فلز
* بوی بد دهان
علت تلخی دهان چیست؟
برخی از رایجترین عواملی که باعث تلخی دهان میشوند را در ادامه معرفی میکنیم.
۱. رعایت نکردن بهداشت دهانودندان
یکی از مهمترین دلایل تلخی دهان است. رعایت نکردن بهداشت دهان باعث افزایش احتمال عفونت و بروز بیماریهای لثه و مشکلاتی مانند عفونت دندان و ورم لثه میشود که همگی موجب تلخی دهان هستند.
۲. مصرف دارو
مصرف برخی داروها ممکن است باعث تلخی دهان شود. این داروها اغلب شامل داروهایی هستند که برای درمان بیماریهای قلبیعروقی و بیماریهای با ریشهی روانشناختی تجویز میشوند. برخی از آنتیبیوتیکها مانند آلوپورینول و بعضی داروهای ضدافسردگی هم ممکن است تلخی دهان به همراه داشته باشند.
۳. مولتیویتامینها و مکملها:
انواع خاصی از مولتیویتامینها و مکملها هم ممکن است باعث تلخی دهان شوند. این مکملها اغلب دارای مقدار زیادی روی و مس هستند. مکملهای آهن هم منجربه تلخی دهان میشوند. خوشبختانه با پایان مصرف مکمل یا مولتیویتامین مشکل تلخی مزهی دهان هم از بین میرود.
۴. سیگار کشیدن
سیگار کشیدن بر غدههای چشایی تأثیر میگذارد که نتیجهی آن تلخی دهان است. تنفس برخی مواد شیمیایی مانند مواد نفتی و بنزین احتمال بروز تلخی دهان را افزایش میدهد.
۵. رفلاکس معده (واشاریدگی معدهای-مروی)
بازگشت اسید معده به مری و ورود آن به دهان، مزهای تلخ در دهان بهجا میگذارد.
۶. بارداری
دروان بارداری با تغییرات هورمونی همراه است. برخی از این تغییرات هورمونی باعث تلخی دهان میشوند. این مشکل که در زنان باردار رایج است، با خوردن آبنبات یا تکهای لیمو بهسادگی از بین میرود.
۷. برفک دهان:
یک عفونت مخمر در دهان، اغلب باعث ایجاد لکههای سفید روی زبان، دهان و گلو میشود. همچنین ممکن است طعم تلخ یا ناخوشایند را در دهان ایجاد کند، و ممکن است تا زمانی که عفونت درمان نشود، ادامه داشته باشد.
برخی دیگر از دلایل بروز تلخی دهان عبارتند از:
* کمآبی بدن؛
* خشکی دهان؛
* حساسیت؛
* پولیپ بینی؛
* ترومای دهان یا بینی؛
* براکتهای ارتودنسی.
داروهایی که ممکن است باعث طعم تلخ دهان شوند:
برخی از آنتی بیوتیکهای خاص
برخی داروهای قلبی
ویتامینها یی که حاوی مواد معدنی یا فلزاتی مانند:مس، آهن یا روی هستند.
داروهای لیتیوم
بیماری ها:
بعضی بیماریها از جمله عفونتهای سینوسی یا سرماخوردگی میتوانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند. در طول این بیماری، بدن پروتئین التهابیای را برای جذب سلولهای مضر میفرستد، که این پروتئینها همچنین ممکن است بر زبان و جوانههای چشایی تاثیر بگذارند و باعث میشود فرد یک طعم تلختر از حد طبیعی را در دهان خود تجربه کند.
درمان سرطان:
فردی که در معرض درمان سرطان قرار میگیرد، ممکن است در هنگام غذا خوردن و یا نوشیدن یک طعم خاص و تلخ مانندی را در دهان خود تجربه کند. شیمی درمانی و پرتو درمانی باعث تحریک جوانههای طعم در برخی از افراد میشود و ممکن است حتی با خوردن چیزهای ساده ای، مانند نان یا آب معدنی نیز طعم تلخ یا ناخوشایندی حس کنند.
درمانهای خانگی که ممکن است طعم تلخ در دهان را کاهش دهند:
* مراقبتهای منظم دهان و دندان از جمله مسواک زدن و استفاده از نخ دندان و دهانشویههای ضد باکتری به صورت منظم و همیشگی.
* جویدن آدامسهای بدون قند که باعث نگه داشتن بزاق در دهان میشوند.
* نوشیدن مقدار زیادی مایعات در طول روز.
* اجتناب از عواملی که باعث ایجاد رفلاکس اسید معده میشوند، مانند خوردن غذاهای چرب یا تند
* کاهش مصرف دخانیات و الکل
* شست و شوی دهان با یک قاشق چای خوری جوش شیرین مخلوط در یک لیوان آب
* استفاده از جوش شیرین در هنگام مسواک زدن که باید ابتدا مقداری پودر جوش شیرین را روی مسواک بریزید و سپس خمیر دندان بریزید و حدود 3 دقیقه دندان ها و زبانتان را به طور کامل با آن شستشو دهید. انجام این کار دو بار در روز باعث از بین رفتن طعم تلخ در دهان میشود.
* مصرف مرکبات:میوه های مرکب در از بین بردن طعم تلخ در دهان بسیار موثر هستند، زیرا مرکبات می توانند تولید بزاق را تحریک کنند و به نوبه خود در از بین بردن طعم تلخ بسیار موثر هستند.
* خوردن حداقل یک قاشق چای خوری دارچین پس از هر وعده غذایی.
روشهایی برای جلوگیری از تلخی دهان
آب نوشیدن (با آب نوشیدن سطح اسید معده را کاهش داده و از ایجاد رفلکس جلوگیری کنید)
قرص نعناع و خوشبو کننده دهان بجوید، مخصوصاً پس از غذاهای پر ادویه
دارچین بجوید (۱ قاشق چایخوری)
غذاهای چرب و تند را کاهشدهید با کاهش این غذاها از بروز رفلکس معده جلوگیری میکنید.
آسیبهایی باعث تلخی دهان میشود؟
سوختن یا گزش زبان
آسیب وارد به سر، بینی، دهان
آسیب اعصاب درک مزهها
مسمومیت مثلاً خوردن گیاهی سمی یا مسمومیت با حشرهکش و مواد شیمیایی
تشخیص علت تلخی دهان:
با طرح یک سری سئوالات میتوانید علت را به راحتی کشف کنید. یا پزشک معالجتان با پرسیدن این سئوالات میتواند علت را تشخیص دهد.
راهکارها و توصیههای درمانی:
۱. با جوششیرین مسواک بزنید:
برای تلخی دهان با جوش شیرین مسواک بزنید. کمی جوش شیرین را روی مسواکتان ریخته و به مدت ۳ دقیقه دندانها و زبانتان را مسواک بزنید. روزی ۲ بار این کار را انجام دهید.
۲. بکار بردن مسواک زبان شور:
مسواک زبان شور برای تلخی دهان راهگشاست. با کشیدن آن به آرامی بر روی زبانتان ۲ تا ۳ بار در روز تلخی دهان را رفع نمایید.
۳. شستشوی دهان:
شستشوی دهان نیز یکی ازراهکارها برای مبارزه با تلخی دهان میباشد. دهان را با دهانشویه بشویید و یک دقیقه چنین کاری را انجام دهید. ۲ بار در روز تکرار شود.
۴. داروی کاهش دهنده اسید:
اگر رفلکس معده دارید برای رفع تلخی دهانتان از داروی ضد اسید استفادهکنید. این دارو را بدون تجویز پزشک میتوانید از داروخانه تهیهکرد. با از بین بردن رفلکس معده میتوانید تلخی دهان را نیز از بین ببرید.
۵. خوردن مرکبات ترش:
اگر مرکبات ترش بخورید تا حد زیادی میتوانید از تلخی دهان جلوگیری کنید. با خوردن مرکبات ترش بزاق دهان افزایش یافته و مره تلخ از بین میرود. سعیکنید آب لیمو و پرتقال بنوشید.
۶. بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید:
یکی از راهکارهایی که میتوانید انجام دهید، حفظ بهداشت دهان و دندان است. موقع مسواک زدن دندانها، روی زبان را هم مسواک کنید تا از عفونت و تلخی دهان جلوگیری کنید.
درمان خانگی تلخی دهان:
مراقبت از دهان و دندان، استفاده از نخ دندان و دهانشویه ضد باکتری
جویدن آدامس بدون قند
نوشیدن مایعات زیاد
اجتناب از غذاهایی که موجب رفلاکس میشوند
کاهش مصرف سیگار و دخانیات
تلخی دهان را جدی بگیرید
تلخی دهان هنگام مصرف چیزی تلخ، مانند کاسنی یا قهوه طبیعی است، اما داشتن یک طعم تلخ مداوم در دهان خود، بدون در نظر گرفتن آنچه که میخورید یا مینوشید، طبیعی نیست و میتواند نشانه بیماری باشد.
تجربه مزه تلخ در دهان کاملاً رایج است و نباید نگرانی در رابطه با این اختلال داشته باشید. تلخی دهان در اکثر مواقع قابل درمان هستند. در صورتی که پزشک تشخیص دهد میتوانید درمان خود را آغاز کند.
با یافتن علت و شروع درمان، جوانههای چشایی باید به حالت طبیعی برگردند و طعم تلخ دهان از بین برود.
مطلبی که تحت عنوان «دلایل تلخی دهان را بشناسید» خواندید، به طور اختصاصی برای وب سایت خانم دکتر مریم یعقوبی متخصص گوش حلق و بینی تهیه شده است و استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز میباشد