بعید می‌دانم در میان ما کسی پیدا شود که روزش را بدون به کار بردن حداقل یک ضرب‌المثل به شب برساند. فرقی هم نمی‌کند چه کاره باشیم. رئیس‌جمهور یا روزنامه‌نگار یا کارگر ساختمانی یا دانش‌آموز مدرسه. ضرب‌المثل‌ها فقط شیرینیِ زبان نیستند، از مهم‌ترین عناصر ارتباط کلامی در زندگی مردم اند. خصوصاً ما که به طور تاریخی هم اهل شعر و سخن بوده‌ایم، هم زبان اشاره و کنایه را اغلب ترجیح داده‌ایم و می‌دهیم، هم پیوندی عمیق با ارجاع دادن داریم.
بیشتر ضرب‌المثل‌ها ریشه در روایتی تاریخی دارند، برخی هم مستقیم از اشعار شاعران سر بیرون آورده‌اند. چند و چون روایت‌های تاریخی اغلب از دست رفته و فراموش شده‌اند و فقط چکیده‌ی ضرب‌المثلی آن‌ها به ما رسیده است. برای همین است که شأن نزول خیلی از آن‌ها را نمی‌دانیم یا صورت مکتوب آن‌ها را ندیده‌ایم. ایرادی هم وارد نیست. ضرب‌المثل‌ها پدید نیامده‌اند تا مردم آن‌ها را مطالعه کنند. آن‌ها را خودِ مردم پدید آورده‌اند. اما گاهی هم پیش می‌آید که این ندانستن و درست ندیدن و فکر نکردن به واژه‌های ضرب‌المثل، ما را به غلط انداخته است.
البته اشتباه‌های ضرب‌المثلی فقط به این جور غلط‌ها محدود نمی‌شود. دقت نکردن به صورت و معنای ضرب‌المثل‌ها باعث می‌شود مثلاً خبرگزاری مشهور ...هم تیتر بزند «فلان تیم پنبه‌های آن یکی دیگر تیم را رشته کرد» یعنی جای پنبه و رشته را عوض کرد و نه دبیر سرویس متوجهِ این اشتباه شد، نه ویراستار احتمالی نه سردبیر خبرگزاری.
مثالی دیگر می‌زنم که عام‌تر باشد. بعید است تا حالا از ضرب‌المثل «پیش غازی و معلق‌بازی» استفاده نکرده باشید. به تعبیر هومن عباسپور یعنی «پیشِ کسی که روی بند معلق می‌زند و شیرین‌کاری می‌کند، معلق‌زدن هنرنماییِ ناچیزی ست.» اما «غازی» را به صورتِ «قاضی» در ذهن می‌آوریم یا می‌نویسیم. دلیل آن هم روشن است؛ واژه‌ی «غازی» به معنای «بندباز» از زبان ما رخت بربسته اما سر و کارمان با واژه‌ی «قاضی» هنوز بسیار است و هر روز هم بیشتر می‌شود انگار.
بیشتر ضرب‌المثل‌ها عامیانه اند و برخی از آن‌ها نیز واژه‌هایی دارند که یا رکیک محسوب می‌شوند یا استفاده‌ی آن‌ها در فضای رسمی ناپسند است و بی‌ادبی. همه‌ی ما در گفتار عامیانه از این جور ضرب‌المثل‌ها زیاد به کار می‌بریم، چون خیلی ساده و سریع و سرراست مقصودِ ما را می‌رسانند. ولی آیا می‌توان در جایگاه‌های رسمی مثل ریاست جمهوری و نظایر آن هم آن‌ها را به کار برد و گذاشت به حساب شیرینی زبان؟
خوابگرد
واقعا مفید بود و یاد گرفتم
شکرا