«تابناک باتو» ـ در اندونزی هم مثل بسیاری دیگر از کشورهای جهان، کنشگران مدنی هر روز بیشتر از اینترنت و ابزارهای آنلاین برای ارتباطگیری، کنشگری، آموزش و ظرفیتسازی مدنی استفاده میکنند؛ وضعیتی که با شروع پاندمی، تشدید هم شد. در این میان، فعالان حقوق زن در اندونزی، روز به روز بیشتر از آزار آنلاین، تبعیض و تحقیر و توهینهایی که زنان را در فضای آنلاین هدف گرفته، به تنگ آمدند.
این وضعیت و موج خشونتهای مجازی علیه زنان بود که دیتا کاتورانی، کنشگر حقوق بشر در جاکارتا (پایتخت اندونزی) را به فکر انداخت، پروژهای برای مقابله با این وضعیت و تعریف نوع دیگری از اینترنت، کلید بزند؛ پروژه بر این مبناست که اینترنت فعلی را تقریبا تمام ابزار و گوشهوکنارش را مردان سفیدپوست و سیسجندر طراحی کردند که به نیازهای ویژهی هیچ یک از گروههای کمتوان از زنان در شکل کلی گرفته تا اقلیتهای جنسی، جنسیتی، رنگینپوست و … توجهی نکردند. این ابزارها و مهارتهای آنلاین برای بسیاری از مردم در کشورهایی که زبان اصلی انگلیسی نیست، نه تنها هیچ «سرراست و ساده» نیست، که خود یک چالش اساسی است.
طراحان و توسعهدهندگان وب از اساس تکیهزده بر امتیازهای خود کار را شروع کردند و حواسشان نیست که بسیاری از افراد هیچیک از این امتیازها (از حداقل سواد به زبان انگلیسی گرفته تا مهارتهای در ظاهر "ساده" برای عضویت و فعالیت در شبکه اجتماعی) را ندارند. این پروژه به دنبال این است که با خرد جمعی، اینترنتی با مولفههای فمینیستی را تصویر، تدوین و اجرایی کند.
آمار نشان میدهد که اندونزی در سال ۲۰۱۹، با افزایش ۳۰۰ درصدی خشونتهای مجازی علیه زنان مواجه بود. بخش مهمی از این افزایش هولناک خشونت مجازی علیه زنان در شبکههای اجتماعی رخ میدهد. اعضای PurpleCode Collective معتقدند که بخشی از این رواج خشونت علیه زنان در شبکههای اجتماعی، ساختاری است و به دلیل نحوهی طراحی و شکلگیری این شبکههای مجازی است. شبکههایی که هرگز در هیچ کجای روند شکلگیری به مسالهی امنیت زنان و دیگر گروههای اقلیت فکر نکردند و سالها بعد هنوز هیچ ابزار و نظام کارآمدی برای مقابله با این سیل خشونت جنسی و جنسیتی علیه زنان، دگرباشان جنسی و افراد کوئیر ندارند. پلاتفرمهایی که خود با نحوهی طراحی و رویهی ناکارآمد نظارت، باعث شدند که گروههای آسیبپذیر در این فضا بیشتر به حاشیه رانده شده و خشونت روزمرهی مداومی را تجربه کنند.
این پروژه به دنبال آن است که زنان و افراد به حاشیهراندهشدهی بیشتری را آموزش دهد که بخشی از نظام طراحی و تصمیمگیری و نظارت دربارهی شبکههای اجتماعی، اپلیکیشنها و ابزار آنلاین باشند. تا قبل از شروع پاندمی، این پروژه در دفتر کوچک خود در جاکارتا برای زنان و دگرباشان جنسی و افرادی که خود را متعلق به جنسیت مشخصی نمیدانند، کارگاههای آموزشی برگزار و میزگرد و جلسات بحث و گفتگو برای فهم هرچه بیشتر جمعی و تدوین راههای دقیق برای تغییر اینترنت فعلی برگزار میکرد. بعد پاندمی این جلسات و کارگاهها نیز همه آنلاین و محدودتر شدند.
در سال ۲۰۱۴، کاتورانی نیز یکی از ۵۰ کنشگر اهل اندونزی بود که دور هم جمع شدند و «انجمن پیشروی ارتباطات» را راهاندازی کردند. در این انجمن این کنشگران با همفکری هم به دنبال این رفتند که قواعد فمینیستی برای اینترنت تدوین کنند. ۱۵ قاعدهای که آنها تدوین کردند با محوریت حضور و فعالیت مجازی زنان و دیگر گروههای اقلیت جنسیتی و جنسی بود. آنها خواهان حق کنترل بیشتر کاربران بر دادهها، آسانتر کردن نحوهی طراحی و دسترسی به شبکههای اجتماعی، فنآوری اپنسورس بیشتر و گنجاندن مو به موی قواعد «رضایت» کاربر در قوانین و باید و نبایدهای شبکههای اجتماعی شدند.
کاتورانی میگوید حالا که با پاندمی، اکثر اعتراضها و فعالیتهای مدنی در فضای مجازی تبلور پیدا کرده، اینترنت دیگر تنها یک ابزار برای کنشگری نیست، بلکه خود به میدان و عرصهی کنشگری بدل شده و امروز از همیشه ضروریتر است که ساختار، زیربنا و قواعد این فضا را به شکل ریشهای به نقد کشید و نوع دیگری از فضای مجازی را تخیل کرد و تحقق بخشید.