«تابناک باتو» ـ سال ۲۰۲۱ را با حرکتهای جمعی مبارکی از کشوری شروع کنیم که کمتر از فمینیسم و مطالبات زنان در آنجا چیزی میشنوید: کرهجنوبی. سال گذشته را میتوان اوج گرفتن فمینیسم با مطالبات رادیکال و ریشهای در این کشور دانست که فرهنگی به غایت زنستیزانه و ابژهانگارانه در گوشهوکنار روزمرهی مردم آن جاری است.
ریشههای این موج خروشان تازهی فمینیسم به سال ۲۰۱۶ و به یک پروندهی زنکشی معروف برمیگردد که سرخط خبرهای کرهجنوبی شد. مرد ۳۴سالهای در دستشویی در یک بار داستانخوانی(کارائوکه) با چاقو به جان زن ۲۳ سالهای افتاد و او را کشت. مرد بعد با وقاحت تمام گفت «این زن غریبه را کشتم چون زنها همیشه به من بیمحلی میکنند. باید یکیشان را میکشتم تا انتقام این بیمحلیها را بگیرم.»
این نه اولین زنکشی با چنین انگیزههایی در کرهجنوبی بود و نه آخری. دستگاه قضائی هم مثل همیشه با بیتفاوتی از این بخش زنستیزی عریان گذشت و برای انگیزهی قتل دنبال دلایل سرراست دیگر رفت. این بار اما زنان کرهجنوبی خشمگین به خیابانها ریختند. زنانی که تا قبل از آن هرگز هویت فمینیستی برای خود تعریف نکرده بودند، اما خشم از این قتل و زنستیزی عریان که با بیتوجهی دستگاه قضائی روبرو شد، این زنان را سیاسی و متحد کرد. زنان بارها در روزهای مشخص به خیابانها در شهرهای مختلف آمده و اعتراض کردند و برای اولینبار مبحث «زنکشی» و قتل با انگیزههای نفرت از زنان را به بحثی در رسانههای جریان اصلی کرهجنوبی تبدیل کردند.
دوسال بعد پدیدهی موسوم به «مولکا» (فیلم گرفتن پنهانی و بیاجازه از زنان در دستشویی یا اتاق رختکن) موج دیگری از خشم و اعتراض و متحد شدن زنان در کرهجنوبی را موجب شد. در فرهنگ عمومی رایج کرهجنوبی، مسالهی آزار خیابانی رایج نیست و متلک گفتن و دستدرازی مردان به زنان در خیابان و فضاهای عمومی تا حد زیادی تابو است. مردان آزارگر به دنبال شیوههای موذیانه دیگری برای آزارگری رفتند که از جمله اینها نصب دوربینهای مخفی در اتاقهای رختکن فروشگاهها و دستشوییهای عمومی یا در رستوران و بار است. با اینکه قوانینی وجود دارد که برای مجازات افرادی است که دست به چنین کاری میزنند، اما تقریبا هرگز این قوانین اجرا نمیشود و اگر زنی هم سراغ پیگیری قضائی برود، پروندهی شکایت او تنها خاک میخورد.
این وضعیت یک نقطهی اوج بحرانی داشت: دادگاه زن جوان دانشجویی را متهم کرد که از پسر دانشجویی عکسهای برهنه به قصد پورنوگرافی گرفته است. زن جوان و همکلاسیهای دیگر او شهادت دادند که این مرد جوان بارها در کلاس با رفتار غیراخلاقی اش همه را معذب و فضا را کاملا ناخوشایند میکرد. هرچه هم به او تذکر میدادند، فایدهای نداشت. دستآخر این زن جوان عکسی از مرد گرفت و آنلاین منتشر کرد تا شاید این باعث شود مرد جوان از کارش دست بردارد. دستگاه قضائی اما بیتوجه به ماهها رفتار مرد، زن را بازداشت کرد و به زندان انداخت و او را مجبور کرد علنی از مرد عذرخواهی کند. این زن جوان ۱۰ ماه در زندان ماند و مطلقا هیچ اتفاقی برای مرد جوان نیفتاد. دسته دسته زنان کرهجنوبی دوباره خشمگین به خیابانها ریختند و برآوردها حاکی از آن است که بیش از ۳۶۰ هزار زن کرهای در این تظاهراتها شرکت کردند.
در بعضی از این تظاهراتها سویههای دیگر رفتار سرکوبگر و ابژهانگارانه علیه زنان در کرهجنوبی نیز به چالش کشیده شد. در کرهجنوبی انقدر آرایش کردن زنان مهم و اجبار اجتماعی است که کمتر زنی جرات میکند بدون خروار آرایش از در خانه بیرون رود. هر زن باید بخش مهمی از درآمدش را صرف خرید لوازم آرایشی و کرمهای زاید برای پوست و … کند. موی کوتاه برای زن نیز کماکان تابو است. در بعضی این تظاهرات زنان با کیفهای بزرگ لوازم آرایشی خود آمدند و تمام لوازم آرایشی را حوالهی سطل زباله کردند یا جلوی دوربینها موهای خود را کوتاه کردند. شورشی علیه تمام استانداردهای تحمیلی «زیبایی» که به وظیفهی اصلی زنان در این کشور تبدیل شده است.
این حرکتهای جمعی زنان را متوجه خلاءهای دیگری کرد. از جمله اینکه آنها پلتفرم آنلاینی ندارند که به دور از ترولها و ادبیات زنستیزانه و نفرت از زنان، باهم در ارتباط و گفتگو باشند. همین باعث شد که بعضی از زنان اهل فنآوری پلتفرم Megalia را راهاندازی کنند که مشابه Reddit است، اما ویژهی زنان و مردان همدل و همراه و با سیاست مدارای صفر درصدی با هرگونه ادبیات زنستیزانه.
زنان فمینیست کرهجنوبی میگویند یکی از دلایل اقبال گستردهی زنان به فمینیسم در سالهای اخیر نتیجهی دهها دانشگاه ویژهی زنان در شهرهای کوچک و فقیر و سنتی این کشور است. این دانشگاهها برای اولینبار به دختران خانوادههای فقیر و سنتی و اغلب کشاورز امکان داد که وارد دانشگاه شوند و دریچههای جهان دیگری به روی آنها باز شود. اتفاق مبارکی که خودآگاهی تازهای برای موجی از زنان جوان به همراه داشت.
در سال ۲۰۲۰ این جنبش فمینیستی پرشور در کرهجنوبی ۲ پیروزی مهم داشت: اول اینکه بالاخره سقط جنین تا هفتهی ۱۴ بارداری در کرهجنوبی قانونی شد. و دوم اینکه برای اولینبار یک حزب زنان در این کشور آغاز به کار کرد. «حزب زنان کره» که در روز جهانی زن در سال ۲۰۲۰ اعلام موجودیت کرد، در کمال حیرت همگان در انتخابات سال ۲۰۲۰ این کشور بیش از ۲۰۸ هزار رای آورد و دهمین حزب در میان احزاب گوناگون کشور شد. در کرهجنوبی بیسابقه است که حزبی تنها چندماه بعد از اعلام موجودیت این میزان رای بیاورد. پیشبینی میشود این حزب فمینیستی در سالهای آینده نقش مهمی در سیاست در کرهجنوبی ایفا کند.