«تابناک باتو» ـ بخش اصلی آموزش کودکان در مدرسه‌ها را طبعا باید آماده ساختن آنها برای ایجاد آینده‌ای بهتر برای خود و دنیا دانست؛ آینده‌ای که همراه با توانایی‌های مهارت حل مساله، مدیریت صحیح زندگی، آمادگی برای شرایط غیر معمول و... باشد.
ماده ۲۹ پیمان نامه حقوق کودکان اهداف آموزش در کودکان را در راستای رشد شخصیت و استعداد و توانایی‌های جسمی و روحی کودک، احترام به حقوق اساسی بشری، آمادگی برای یک زندگی مسئولانه، صلح، مدارا، تساوی زن و مرد، دوستی میان همه مردمان و... توصیف می‌کند.
اما حقیقت آنچه در مدارس ما و اکنون در پاندمی کرونا به طور آنلاین و روی صفحات موبایل‌های هوشمند و در نرم‌افزارهایی چون «شاد» در جریان است چگونه است؟!
یکی از مهمترین ویژگی‌های این روش ریختن حجم زیادی از مطالب درسی بر سر دانش‌آموزان است که اکثرا سنخیتی برای آمادگی آنان برای آینده و زندگی ندارد و بیشتر با الزام یادگیری طوطی وار و توام با فشار مفاهیم درسی همراه است؛ مساله‌ای که دانش‌آموزان را تحت فشار خود، به تدریج فرسوده می‌کند و فرصتی برای شکوفایی خلاقیت و استعداد و حتی بازی آنان باقی نمی‌گذارد. این مساله در سطح والدین نیز گاهی به صورت مسابقه‌ای پرتنش و بازی «مال من بهتره» در جریان است که رگه‌های چشمگیری از خشونت نمادین، در آنها دیده میشود.
مساله‌ی سوال برانگیز دیگر، نبود بعضی از مطالب درسی تعریف شده در کتابهای درسی و پیشنهاد ارجاع این مباحث به کتابهای کمک‌آموزشی است که هم پیشنهاد این ارجاع با اصل ۳۰ قانون اساسی که تحصیل تا پایان دوره متوسطه را رایگان می‌داند، در تضاد است، هم قیمت آن برای طبقات متوسط و آسیب پذیر اقتصادی گران است و هم باعث افزونتر شدن بار سنگین روی دوش دانش‌آموزان می‌گردد.
مساله دیگر این است که گزارش‌هایی از اینجا و آنجا به گوش می‌رسد که در برخی از این کتابهای کمک‌درسی به بهانه تجدید چاپ با کمترین تغییر در محتوا و صرفا با تغییر جای مطالب! کتاب چاپ جدید عرضه میشود تا استفاده از کتابهای قبلی مثل استفاده از کتاب کودک بزرگتر خانواده برای کودک کوچک در یک خانواده یا... غیرممکن گردیده و به خرید اجباری کتابهای چاپ‌های جدیدتر با قیمت‌های جدید و طبعا گران‌تر منجر میشود که در صورت درستی این گزارش‌ها واقعا ناراحت‌‌کننده است.
شاید هم موضوع خاصی در تالیف کتابهای کمک‌درسی وجود دارد، که شاهد ایجاد انتشاراتی‌های بزرگ مختلف در مورد آن هستیم، که روز به روز بر تعداد شعبه‌های آنها نیز در سراسر کشور افزوده می‌گردد و البته قضاوت آن بر عهده‌ی مخاطبان گرانقدر است.
در کنار همه این موارد قرار دادن آزمون‌های مکرر و استرس زا مانع پیش‌روی دانش‌آموزان و نتیجه آن تنها تحمیل استرس فراوان بر همه دانش‌آموزان است که به دو دسته تقسیم میشود؛ برنده‌ای که مضطرب برای حفظ جایگاهش در آزمون بعدی میکوشد و بازنده سرخورده‌ای که شوق درس خواندن را از دست می‌دهد. این مسیر در نهایت به کنکور که پراضطراب‌ترین آزمون از این دست است، می‌رسد.
دانش‌آموزان در جوی چنین که گوشه‌ای از آن شرح داده شد تحصیل می‌کنند و پس از پایان تحصیلات متوسطه یا کنکور سرنوشت‌های مختلف می‌یابند.
اما در پایان تحصیلات دوره متوسطه آیا آن‌چنان که باید استعدادها و خلاقیت‌های‌شان برای انتخاب‌های درست شکوفا شده است؟ آیا برای قرار گرفتن در برابر آینده و زندگی آموزش لازم را دیده‌اند؟!
دکتر بابک خطی
و اما جوابیه سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش درباره خبر مذکور
مدیرعامل محترم خبرگزاری تابناک
با سلام و احترام؛
در پاسخ به مطلب مندرج در آن خبرگزاری به تاریخ ۲۶/۸/۹۹ باعنوان «سرانجام مبهم آموزش مجازی» سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش مطالب زیر را به استحضار می‌رساند:
اول: دراینکه یکی از وظایف اصلی مدرسه آماده کردن دانش آموزان برای زندگی بهتر در آینده است ما نیز با نویسنده محترم یادداشت هم عقیده ایم. دست کم از روی کارآمدن نظام جدید آموزش در اوایل دهه هفتاد شمسی این موضوع موردتوجه جدی برنامه ریزان ومؤلفان کتابهای درسی و همچنین دروازه‌های آموزش معلمان بوده است.
دوم: تعادل بین حجم، محتوا و زمان درنظرگرفته شده برای آموزش هر درس و کاربردی بودن محتوای ارائه شده برای زندگی
دانش آموزان، همواره یکی از دغدغه‌های مهم این سازمان بوده است به طوری که در برنامه جدید آموزشی با ساختار ۳-۳-۳-۳-که از اوایل دهه نود شروع شده است. این تعادل بیش از دوره‌های قبلی موردتوجه قرار گرفته است. اینکه در جایی ممکن است فراتر از محتوای ارائه شده در کتاب درسی، آموزش داده میشود به هیچ روی موردتایید وزارت آموزش و پرورش نیست.
سوم: اشاره شده است که مسئله سئوال برانگیز دیگر، نبود بعضی از مطالب درسی تعریف شده در کتابهای درسی و پیشنهاد ارجاع این مباحث به کتابهای کمک آموزشی است که هم پیشنهاد این ارجاع با اصل ۳۰ قانون اساسی که تحصیل تا پایان دوره متوسطه را رایگان می‌داند، در تضاد است، هم قیمت آن برای طبقات متوسط و آسیب پذیر اقتصادی گران است و هم باعث افزونتر شدن بارسنگین روی دوش دانش آموزان می گردد. «این سخن، موردتایید این سازمان نیست. نگارنده محترم در صورت مشاهده، مصداقی از مطلب مطرح شده را ارائه نماید. طرح این موضوع تشویش اذهان عمومی است که حق پی گیری حقوقی دارد.
چهارم: مطلب: «مسئله دیگر این است که گزارش¬هایی از اینجا و آنجا به گوش می‌رسد که در برخی از این کتابهای کمک درسی به بهانه تجدید چاپ با کمترین تغییر در محتوا و صرفا با تغییر جای مطالب! کتاب چاپ جدید عرضه میشود تا استفاده از کتابهای قبلی مثل استفاده از کتاب کودک بزرگتر خانواده برای کودک کوچک در یک خانواده یا ... غیرممکن گردیده و به خرید اجباری کتابهای چاپ‌های جدیدتر با قیمت‌های جدید و طبعاً گران‌تر منجر میشود که در صورت درستی این گزارش‌ها واقعا ناراحت کننده است. «نیز نشان از بی اطلاعی نویسنده محترم از برنامه و ساختار کتاب درسی دارد». شایان ذکر است که کتاب درسی پس از تشکیل جلسات متعدد در شورای برنامه ریزی درسی با حضور متخصصان متعدد و نماینده دانش آموزان و دبیران محترم وهمچنین نمایندگان معاونت‌های آموزشی براساس راهنمای برنامه درسی که نقشه راه برنامه ریزان و مؤلفان است، تولید و سپس اجرا و ارزشیابی میشود، در مسیر اجرا در شناسنامه کتاب مهر بدون تغییر، دو یا چند سال درج میشود و اساساً به جز اصلاحات جزیی، امکان اینکه هر سال بتوان مطلبی را جا به جا کرد نه تنها با منطق برنامه ریزی درسی در تضاد است، بلکه ساختار علمی کتاب درسی و مفاهیم ارائه شده در آن نیز اجازه چنین کاری را نمی‌دهد. انتظار می‌رود نویسنده محترم مطالب خود را با ارائه مصادیق مستند (حتی یک نمونه) مطرح نمایند.
پنجم: ارزشیابی یکی از فرآیند‌های برنامه ریزی درسی است. آزمون‌ها به معلمان ودانش آموزان کمک می‌کنند تا برای تحقق اهداف آموزشی، مسیر آموزش و یادگیری را به خوبی هدایت کنند. دراین فرآیند تأکید شده است که تعداد آزمون‌ها و همچنین تنوع و کیفیت آنها باید متناسب و متعادل با ظرفیت کتاب درسی و نیاز دانش آموزان باشد. طراحی آزمون غیراستاندارد نه تنها موردتایید برنامه ریزان و مؤلفان کتابهای درسی نیست؛ بلکه همواره توصیه شده است که توسط بخش‌های نظارتی، مانند مرکز سنجش آموزش و پرورش، معاونت‌های آموزشی و گروه‌های آموزشی، بررسی و پی گیری شود.
خواهشمنداست دستورفرمایید طبق قانون مطبوعات و رسانه ها نسبت به درج جوابیه این مرکز در همان صفحه و با همان قلم اقدام لازم صورت گیرد.
