«تابناک باتو» ـ پسوریازیس نوعی بیماری خود ایمنی پوستی است که به بیماری داء الصدف هم معروف است. در بیماری پسوریازیس سلولهای پوستی تا ۱۰ برابر سریعتر از حد نرمال تکثیر یافته و سلولها به سرعت در سطح پوست ساخته شوند. این فرآیند باعث میشود که لکههای قرمز بر آمده، پوشیده با پوستههای سفید ایجاد شود. این لکهها همراه با خارش بوده و گاهی دردناک هستند و میتوانند در هر کجایی از بدن رشد کنند، اما اکثرشان در پوست سر و مفاصلی مانند آرنج و زانو دیده میشوند. پسوریازیس مسری نبوده و نمیتواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. حتی تماس پوستی نیز باعث انتقال بیماری به فرد دیگر هم نمیشود. اما گاهی اوقات در اعضای مختلف یک خانواده ممکن است دیده شود.
بیماری پسوریازیس چیست و چه درمانی دارد؟
پسوریازیس نوعی بیماری خود ایمنی پوستی است که به بیماری داء الصدف هم معروف است. در بیماری پسوریازیس سلولهای پوستی تا ۱۰ برابر سریعتر از حد نرمال تکثیر یافته و سلولها به سرعت در سطح پوست ساخته شوند.
علائم پسوریازیس چیست؟
علائم پسوریازیس ممکن است در هر سنی شروع شود، اما معمولا در اوایل بزرگسالی ظاهر میشود. میانگین سن شروع بین ۱۵ تا ۳۵ سال است. برخی مطالعات تخمین میزنند که حدود ۷۵ درصد موارد پسوریازیس قبل از سن ۴۶ سالگی تشخیص داده میشوند. این بیماری مرد و زن را به طور مساوی درگیر میکند. داشتن سابقه خانوادگی خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش میدهد. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری هیچ گونه سابقه خانوادگی ندارند. حدود ۱۵ درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس پوستی، به پسوریازیس مفصلی نیزمبتلا هستند. طیف علائم پسوریازیس متغیر بوده و ممکن است خفیف (با درگیری مناطق محدودی از پوست) و یا شدید (پلاکهای ضخیم و بزرگ، همراه با پوست قرمز و ملتهب که کل بدن را درگیر میکند) باشد.
پسوریازیس یک بیماری مزمن است که اغلب بهبود مییابد و دوباره عود میکند. هدف اصلی درمان این است که سرعت تکثیر سلولهای پوست را متوقف کنیم.
هیچ درمانی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما شما میتوانید علائم را کنترل کنید. تغییر شیوه زندگی، مانند استفاده از مرطوب کنندهها، ترک سیگار و کنترل استرس، میتواند کمک کننده باشد.
علائم و نشانههای پسوریازیس در افراد مختلف، متفاوت است. همچنین علائم آن بسته نوع پسوریازیس میتواند متفاوت باشد. با این حال علائم شایع پسوریازیس عبارتند از:
پلاکهای ملتهب، برآمده و قرمز بر روی پوست
پلاکهای قرمز پوستی پوشیده شده با پوستههای ضخیم و نقرهای
لکههای پوسته پوستهی کوچک (معمولا در کودکان دیده میشود، لکههای پسوریازیس میتواند از تکههای کوچک شوره سر مانند پوسته پوسته شدن تا فوران به صورت درگیری قسمتهای عمده متفاوت باشد.)
پوست خشک و ترک خورده که ممکن است خونریزی کند.
خارش، سوزش یا درد در اطراف ضایعات
ناخنهای ضخیم و فرو رفته
مفاصل سفت، متورم شده و دردناک
با این حال همه افراد ممکن است همه علائم فوق را تجربه نکنند و در صورتی که فرد به انواع کمتر شایع پسوریازیس مبتلا باشد ممکن است علائم کاملا متفاوتی را تجربه کند. اغلب انواع پسوریازیس به مدت چند هفته یا چند ماه به طول شعله ور شده و پس از آن برای مدتی فروکش میکند یا اینکه به طور کامل بهبود مییابد. ضایعات پسوریازیس میتواند هر جایی از بدن را درگیر کند، اما غالبا بر روی مفاصل آرنج و زانو دیده میشود. با این حال نواحی دیگر مانند دستها، پاها، گردن، پوست سر و صورت را نیز ممکن است درگیر کند. انواع کمترشایع پسوریازیس نیز ناخنها، دهان و اطراف ناحیه تناسلی را تحت تاثیر قرار میدهند.
به علاوه بیماریهای قلبی عروقی، دیابت، بیماری التهابی روده، فشار خون بالا، مشکلات کبدی، آرتریت (التهاب مفصل) در بیماران مبتلا به پسوریازیس رایج هستند.
انواع مختلفی از پسوریازیس وجود دارد که شامل موارد زیر است:
پسوریازیس پلاکی: شایعترین شکل پسوریازیس است که باعث ایجاد ضایعات پوستی خشک، برآمده و قرمز رنگ است که با پوستههای نقرهای پوشیده میشود. ضایعات ممکن است همراه با خارش یا دردناک باشد و ممکن است کم یا متعدد باشد. آنها میتوانند در هر جایی از بدن شما، از جمله اندام تناسلی شما و بافت نرم داخل دهان شما ایجاد شوند.
پسوریازیس ناخن: پسوریازیس میتواند ناخنها را نیز تحت تاثیر قرار دهد و سبب ایجاد فرورفتگی، رشد ناخنهای غیر طبیعی و تغییر رنگ ناخن میشود. ناخنهای پسوریاتیک ممکن است سست شده و از بستر ناخن جدا میشوند. موارد شدید ممکن است موجب افتادن ناخن شود.
پسوریازیس خالدار یا قطره ای: این نوع پسوریازیس معمولا در کودکی و نوجوانی ایجاد میشود؛ و معمولا توسط یک عفونت باکتریایی مانند گلودرد استرپتوکوک ایجاد میشود. اما میتواند به دنبال سایر عفونتهای تنفسی، التهاب لوزهها، استرس، آسیب به پوست، مصرف داروهای ضد مالاریا و بتا بلاکرها نیز ایجاد شود. ضایعات آن کوچک، قطرهای شکل بوده و بر روی تنه، دستها، پاها و پوست سر شما ایجاد میشود. این ضایعات با پوستههای نازک پوشانده شده و به اندازه پلاکهای معمولی ضخیم نیستند. ممکن است تنها یک باربروز کند و خود به خود بهبود مییابد و یا اینکه مکررا عود کند.
پسوریازیس معکوس: عمدتا چینهای بدن مانند پوست زیر بغل، کشاله ران، زیر سینهها و اطراف ناحیه تناسلی را تحت تاثیر قرار میدهد. پسوریازیس معکوس باعث ایجاد لکههای صاف و قرمز براق و التهاب پوستی میشود که با اصطکاک و عرق بدتر میشوند. عفونتهای قارچی ممکن است باعث ایجاد این نوع پسوریازیس شود.
پسوریازیس پوسچولر: نوع غیر معمول پسوریازیس بوده که میتواند در تکههای گسترده (پسوریازیس مفصلی منتشر) یا در ناحیههای کوچکتر در دستها، پاها یا نوک انگشتان شما ایجاد شود.
به طور کلی این نوع پسوریازیس به سرعت در حال پیشرفت است، و به صورت تاولهای پر از چرک که فقط چند ساعت پس از اینکه پوست شما قرمز و حساس شده ظاهر میشود. ممکن است تاولها به طور مرتب ظاهر شوند. پسوریازیس پوسچولر منتشر همچنین میتواند باعث تب، لرز، خارش شدید و اسهال شود.
پسوریازیس اریترودرمیک: این نوع پسوریازیس، کمتر شایع بوده و میتواند تمام بدن شما را با بثورات قرمز و پوسته ریزی بپوشاند و همچنین ممکن است با خارش یا سوزش شدید همراه باشد. این نوع پسوریازیس به دنبال آفتاب سوختگی شدید، عفونتها، داروهای خاص و حتی گاهی بدنبال قطع درمان برخی از انواع پسوریازیس ایجاد میشود. پسوریازیس اریترودرمی باید فورا درمان شود، زیرا ممکن است بیماری شدت یابد.
پسوریازیس پوست سر (Sebopsoriasis): ممکن است مانند شوره شدید سر بوده و با پوستههای خشک و قرمزی پوست سر همراه باشد. هنگامی که تنها پوست سر درگیر است ممکن است تفاوت بین پسوریازیس و درماتیت سبورئیک دشوار باشد. با این حال اغلب درمان هردو بیماری مشابه است.
پسوریازیس مفصلی: علاوه بر التهاب پوست و پوست زبر و پوسته پوسته، پسوریازیس مفصلی باعث ایجاد تورم و درد مفاصل میشود که نمونهای از آرتریت هستند. گاهی علائم مفصلی اولین یا تنها تظاهرات پسوریازیس است، گاهی اوقات نیز تنها تغییرات ناخنها دیده میشود. علائم میتواند از خفیف تا شدید باشد، پسوریازیس مفصلی میتواند بر هر مفصلی تاثیر بگذارد. اگر چه این بیماری معمولا به اندازه دیگر انواع آرتریت فلج کننده نیست، اما میتواند باعث سفتی و آسیب پیشرونده مفاصل شود که در موارد جدیتر ممکن است منجر به بدشکلیهای مفصلی به صورت دائم شود.
دلایل پسوریازیس چیست؟
علت پسوریازیس به طور کامل مشخص نشده است، اما به نظر میرسد که به دنبال مشکلات سیستم ایمنی مرتبط با سلولهای لنفوسیت T و دیگر گلبولهای سفید، که به نام نوتروفیلها نامیده میشود، مرتبط است. پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است. بدین معنی که سلولهای ایمنی بدن به سلولهای سالم حمله میکنند. در مورد پسوریازیس، سلولهای سفید که به عنوان لنفوسیتهای T شناخته شده به اشتباه به سلولهای سالم پوست حمله میکنند. عملکرد سلولهای لنفوسیت T به طور معمول، محافظت بدن در برابر مواد خارجی مانند ویروسها یا باکتریها است. اما اگر پسوریازیس داشته باشید، سلولهای لنفوسیت T به اشتباه به سلولهای سالم پوست حمله میکنند، درست مانند زمانی که میخواهند زخمی را خوب کنند یا با عفونتی مقابله کنند. همچنین سلولهای T بیش از حد فعال، باعث افزایش تولید سلولهای سالم پوست، سلولهای T بیشتر و سایر سلولهای سفید خون، به خصوص نوتروفیلها میشود. اینها باعث قرمزی و گاهی اوقات ضایعات پوسچولی همراه با چرک میشوند. عروق خونی متسع در مناطق آسیب دیده پسوریازیس باعث گرمی و قرمزی در ضایعات پوستی میشود.
این فرآیند تبدیل به یک چرخه مداوم میشود که در آن سلولهای پوستی جدید به سرعت (در طی چند روز به جای چند هفته) تکثیر شده و به سطح پوست میآیند و در آن جا انباشته میشوند. این سلولهای پوستی پلاکهای ضخیم وپوسته دار را در روی سطح پوست ایجاد میکنندو تا هنگامی که با درمان این چرخه را متوقف نکنید ادامه مییابد. درست است که اختلال درعملکرد سلولهای T در افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند، کاملا مشخص نیست، اما محققان بر این باورند که هم عامل ژنتیک وهم عوامل محیطی در ایجاد این بیماری نقش دارند.
عوامل برانگیزاننده پسوریازیس
پسوریازیس به طور معمول ممکن است توسط عوامل بر انگیزاننده شروع شده یا بدتر شود که شما قادر به شناسایی و اجتناب از آن نباشید. فاکتورهایی که ممکن است باعث پسوریازیس شوند عبارتند از:
عفونتهایی مانند گلودرد و یا عفونتهای پوستی
آسیب به پوست، مانند برش یا تراشیدن، نیش حشرات یا آفتاب سوختگی شدید
استرس
سیگار کشیدن
مصرف زیاد الکل
کمبود ویتامین D
برخی داروها از جمله لیتیوم (که برای اختلالات دوقطبی تجویز میشود)، داروهای ضد فشار خون (مانند بتابلاکرها)، داروهای ضد مالاریا و مصرف ید و مصرف استروئیدهای سیستمیک (کورتون)
عوامل خطر در پسوریازیس چیست؟
پسوریازیس در هر فردی میتواند پیشروی کند، اما این عوامل میتوانند خطر ابتلا به بیماری را در فرد افزایش دهند:
سابقه خانوادگی: یکی از مهمترین عوامل خطر است. داشتن یک والد پسوریازیس خطر ابتلا به این بیماری را در فرد افزایش میدهد، همجنین اگر پدر و مادرهردو مبتلا به پسوریازیس باشند خطر ابتلا را در فرد افزایش میدهد.
عفونتهای ویروسی و باکتریایی: افراد مبتلا به HIV نسبت به افرادی که سیستم ایمنی سالم دارند با احتمال بیش تری مبتلا به پسوریازیس میشوند. کودکان و نوجوانان با عفونتهای مکرر، به ویژه گلودرد چرکی، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند.
استرس: از آنجایی که تنش و استرس میتواند بر سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد، سطوح بالای استرس ممکن است خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش دهد.
چاقی: وزن بیش از حد خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش میدهد. ضایعات (پلاک ها) مرتبط با انواع پسوریازیس اغلب در چینهای پوستی ایجاد میشود.
سیگار کشیدن: تنباکوی سیگار نه تنها خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش میدهد، بلکه میتواند شدت بیماری را نیز افزایش دهد. سیگار کشیدن نیز ممکن است نقش اولیه در پیشروی بیماری داشته باشد.
عوارض پسوریازیس چیست؟
اگر پسوریازیس دارید، در معرض خطر بیشتری نسبت به بیماریهای خاص هستید. این بیماریها شامل موارد زیر است:
پسوریازیس مفصلی: این عارضه پسوریازیس میتواند موجب آسیب مفصلی و از دست دادن عملکرد در برخی مفاصل شود، که گاهی ناتوان کننده است.
بیماریهای چشم: برخی اختلالات چشم مانند التهاب ملتحمه، بلفاریت (التهاب پلک) و یوئیت (التهاب لایه میانی چشم) در افراد مبتلا به پسوریازیس رایج هستند.
چاقی: افراد مبتلا به پسوریازیس، به ویژه افرادی که دارای بیماری شدیدتر هستند، با احتمال بیشتری چاق هستند. با این وجود ارتباط پسوریازیس و چاقی به طور واضح مشخص نیست. التهاب مرتبط با چاقی ممکن است در توسعه پسوریازیس نقش داشته باشد. یا شاید ممکن است افراد مبتلا به پسوریازیس احتمال بیشتری به دست آوردن وزن داشته باشند، احتمالا به دلیل پسوریازیس آنها کمتر فعال هستند.
دیابت نوع ۲: خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در افراد مبتلا به پسوریازیس افزایش مییابد. پسوریازیس شدیدتر، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را بیشتر میکند.
فشار خون بالا: احتمال ابتلا به فشار خون بالا در افراد مبتلا به پسوریازیس بیشتر از سایر افراد است.
بیماری قلب و عروقی: در افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند، خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی دو برابر بیشتر از افراد سالم است. پسوریازیس و برخی از درمانها همچنین باعث افزایش ضربان قلب، سکته مغزی، کلسترول بالا و آترواسکلروز میشود.
سندروم متابولیک: که شامل مجموعهای از علائم – از جمله فشار خون بالا، افزایش سطح انسولین و سطوح کلسترول غیر طبیعی – است خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش میدهد.
سایر بیماریهای خود ایمنی: بیماری سلیاک، اسکلروز و بیماریهای التهابی روده مانند بیماری کرون در افراد مبتلا به پسوریازیس بیشتر دیده میشود.
بیماری پارکینسون: این بیماری مزمن عصبی با احتمال بیشتری در افراد مبتلا به پسوریازیس اتفاق میافتد.
بیماری کلیوی: پسوریازیس متوسط تا شدید خطرابتلا به بیماری کلیوی را افزایش میدهد.
مشکلات عاطفی: پسوریازیس همچنین میتواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. پسوریازیس بااعتماد به نفس پایین و افسردگی همراه است.
تشخیص پسوریازیس
در بیشتر موارد، تشخیص این بیماری نسبتا ساده است.
شرح حال و معاینه فیزیکی: پزشک شما معمولا پسوریازیس را با شرح حال و بررسی پوست، سر و ناخنهای شما، میتواند تشخیص دهد.
نمونه برداری از پوست (بیوپسی پوست): به ندرت، ممکن است پزشک شما یک نمونه کوچک از پوست (بیوپسی) بگیرد. پزشک ابتدا محل ضایعه را بی حسی موضعی، بی حس کرده سپس نمونه را بر اساس یک میکروسکوپ مورد بررسی قرارمی دهد تا نوع دقیق پسوریازیس را تعیین کرده و اختلالات و عفونتهای دیگر را رد کند.
عوارض پوستی بیماری پسوریازیس
تشخیص افتراقی
علائمی که در بیماری پسوریازیس میبینیم ممکن است با علائمی که به دنبال بیماریهای دیگرایجاد میشوند مشابه باشد. در ادامه چند مورد از تشخیصهای محتمل دیگر را مطرح میکنیم:
سندرم چشم خشک (کراتوکنژنکنتویت سیکا)
اونیکومایکوزیس
لیکن پلان
درماتیت آتوپیک
پیتریازیس آلبا
پیتریازیس روزه آ
سفلیس
نقرس و سودونقرص (نقرص کاذب)
بیماری لیکن سیمپلکس مزمن (نورو درماتیت موضعی)
دیاپر راش (دانههای پوستی ناشی از پوشک)
آرتریت واکنشی
درماتیت سبورئیک
درماتیت نومولار (اگزمای دیسکوئید)
میکوزیس فونگوئید
کارسینوم سلولهای اسکواموس پوستی
درمان پسوریازیس چیست؟
همانطور که اشاره شد پسوریازیس قابل درمان نیست و تنها میتوان علائم بیماری را کنترل کرد از جمله: کاهش التهاب و پوسته ریزی، کاهش رشد سلولهای پوستی و از بین رفتن پلاکهای پوستی.
پسوریازیس قابل درمان نیست و تنها میتوان علائم بیماری را کنترل کرد.
درمان پسوریازیس را میتوان به سه دسته تقسیم کرد: درمان موضعی، درمان با نور (فتوتراپی) و داروهای سیستمیک.
درمانهای موضعی
کرمها و پمادهایی که به طور مستقیم به پوست مالیده میشود، به طور موثر میتوانند پسوریازیس خفیف تا متوسط را درمان کنند. اما هنگامی که بیماری شدیدتر باشد، کرمها احتمالا با داروهای خوراکی یا نور درمانی (فتوتراپی) ترکیب میشوند. درمانهای پسوریازیس موضعی عبارتند از:
کورتیکواستروئیدهای موضعی: این داروها اغلب داروهای تجویز شده برای درمان پسوریازیس خفیف تا متوسط هستند که التهاب را کاهش میدهند و خارش را برطرف میکنند و ممکن است با سایر روشهای درمانی استفاده شوند. پماد کورتیکواستروئید خفیف معمولا برای مناطق حساس مانند صورت یا چینهای پوستی و برای درمان تکههای وسیع آسیب دیده پوست توصیه میشود. پزشک ممکن است پماد قویتری از کورتیکواستروئید را برای مناطق کوچکتر، کمتر حساس یا مقاوم به درمان تجویز کند. مصرف طولانی مدت یا بیش از حد کورتیکواستروئیدهای قوی میتواند سبب نازک شدن پوست (آتروفی) و پوسیدگی دندانها شود. کورتیکواستروئیدهای موضعی ممکن است در طول زمان بی اثر شوند. معمولا بهتر است از کورتیکواستروئیدهای موضعی به عنوان یک درمان کوتاه مدت و در طول عود استفاده شود.
آنالوگ ویتامین D: این ترکیبات مصنوعی ویتامین D باعث کاهش رشد سلولهای پوست میشود. کلسی پوترین (Dovone) یک کرم یا محلول حاوی ویتامین D است که پسوریازیس خفیف تا متوسط همراه با سایر درمانها درمان میکند. کلسی پوترین ممکن است پوست شما را تحریک کند. کلسی تریول (Calcitriol) نیزگران است، اما ممکن است به همان اندازه مؤثر و احتمالا تحریک پذیری کمتری از کلسی پوتیرین داشته باشد.
آنترالین: این دارو باعث کاهش رشد سلولهای پوستی میشود. آنترالین همچنین میتواند پوستهها را از بین میبرد و پوست را نرمتر کند. اما آنترالین میتواند پوست را تحریک کند. این دارو را برای یک زمان کوتاهی بر روی پوست بمالید و سپس آن را بشویید.
رتینوئیدهای موضعی: اینها مشتقات ویتامین A هستند که ممکن است التهاب را کاهش دهند. شایعترین عارضه جانبی آن تحریک پوستی است. این داروها همچنین ممکن است حساسیت به نور خورشید را افزایش دهند، بنابراین در هنگام استفاده از دارو، قبل از خروج، از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. خطر نقصهای جنینی در استفاده از رتینوئیدهای موضعی بسیار پایینتر از رتینوئید خوراکی است. اما اگر باردار یا شیرده هستید یا قصد بارداری دارید مصرف تزاروتن توصیه نمیشود.
مهارکنندههای کالسینورین: مهار کنندههای کلسینورین مانند تاکرولیموس (Prograf) و پیمکورولیموس (Elidel) باعث کاهش التهاب و ایجاد پلاک میشوند.
مهار کنندههای کلسینورین برای استفاده طولانی مدت یا مداوم به دلیل افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست و لنفوم توصیه نمیشود. این داروها ممکن است به خصوص در مناطقی نازکی از پوست مانند اطراف چشم مفید باشند، زیرا کرم استروئید یا رتینوئید بسیار تحریک کننده هستند و ممکن است اثرات مضر داشته باشند.
اسید سالیسیلیک: اسید سالیسیلیک بدون نسخه و با نسخه در دسترس بوده و باعث ریزش سلولهای مرده پوست شده و پوسته پوسته شدن را کاهش میدهد. گاهی اوقات آن را با داروهای دیگر مانند کورتیکواستروئیدهای موضعی یا قطران زغال سنگ ترکیب میشود تا اثربخشی آن افزایش یابد. اسید سالیسیلیک در شامپو و لوسیون برای درمان پسوریازیس پوستی موجود است.
قطران زغال سنگ: خارش، التهاب و پوسته پوسته شدن را کاهش میدهد. قطران زغال سنگ میتواند پوست را تحریک کند و نیز باعث کثیفی، لباس و ملافه است، و دارای بوی قوی است. قطران زغال سنگ در شامپو، کرم و روغنهای بدون نسخه در دسترس است. همچنین در غلظتهای بالاتر با نسخه تجویز میشود. این درمان برای زنان باردار یا شیرده توصیه نمیشود.
مرطوب کننده ها: کرمهای مرطوب کننده به تنهایی پسوریازیس را درمان نخواهد کرد، اما میتواند خارش، پوسته پوسته شدن و خشکی را کاهش دهد. مرطوب کنندهها در پایه پماد معمولا موثرتر از کرمها و لوسیونهای هستند. مرطوب کنندهها باید بلافاصله پس از دوش گرفتن استفاده شوند.
نور درمانی (فتوتراپی)
در این روش درمانی از نور اشعه ماوراء بنفش طبیعی و مصنوعی استفاده میشود. سادهترین و راحتترین شکل فتوتراپی شامل قرار دادن پوست در معرض مقادیر طبیعی نور خورشید است.
نور درمانی: سایر انواع نور درمانی عبارتند از استفاده از نور ماوراء بنفش مصنوعی A یا B به تنهایی یا در ترکیب با دارو است.
نور خورشید: قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) در نور خورشید یا نور مصنوعی باعث کاهش گردش خون پوست میشود و باعث کاهش پوسته پوسته شدن و التهاب میشود. در این صورت، قرار گرفتن در معرض نور خورشید به صورت روزانه و به مقدار کم، ممکن است پسوریازیس را بهبود بخشد، اما مقادیر زیاد آن میتواند علائم را بدتر کند و باعث آسیب پوستی شود. با این حال قبل از فتوتراپی با نور خورشید، از پزشک خود در مورد ایمنترین راه استفاده از نور طبیعی برای درمان پسوریازیس سوال کنید.
نور درمانی با اشعه UVB: دوزهای کنترل شده نور UVB از منبع نور مصنوعی ممکن است علائم پسوریازیس خفیف تا متوسط را بهبود بخشد. فتوتراپی UVB نیز میتواند برای درمان پلاکهای تکی، پسوریازیس گسترده و پسوریازیس که به درمانهای موضعی مقاوم است، استفاده شود. عوارض جانبی کوتاه مدت ممکن است شامل قرمزی، خارش و خشکی پوست باشد. با استفاده از مرطوب کننده ممکن است به کاهش این عوارض جانبی کمک کند.
نور درمانی با اشعه ماوراء بنفش باند باریک (NBUVB): نوع جدیدتری از درمان پسوریازیس است که ممکن است موثرتر از درمان UVB با پهنای باند باشد. معمولا دو یا سه بار در هفته تا زمانی که پوست بهبود یابد تجویز میشود؛ و پس از آن درمان را فقط میتوان هفتگی انجام داد. با این حال، این نوع درمان ممکن است باعث سوختگی شدید و طولانیتر شود.
درمان گوکرمن: برخی از پزشکان درمان UVB و درمان زغال سنگ را ترکیب میکنند که به عنوان درمان گوکرمن شناخته میشود. ترکیب دو درمان با هم موثرتر از هر کدام به تنهایی است، زیرا زغال سنگ باعث میشود پوست نور UVB را بیشتر جذب کند.
(PUVA): پسورالن همراه با اشعه ماوراء بنفش A است. این فرم فتوشیمیایی درمانی شامل استفاده از داروهای حساس به نور (Psoralen) قبل از قرار گرفتن در معرض اشعه UVA است. اشعه UVA نسبت به UVB به صورت عمیق تری به پوست نفوذ میکند، همچنین Psoralen باعث میشود که پوست هنگام قرار گرفتن در معرض UVA پاسخ بیش تری بدهد. این درمان تهاجمی تر، پوست را بهبود میبخشد و اغلب برای موارد شدید تری از پسوریازیس استفاده میشود. عوارض جانبی کوتاه مدت آن عبارتند از تهوع، سردرد، سوزش و خارش است. عوارض جانبی بلند مدت آن نیز شامل پوست خشک و چروکیده، کک و مک، افزایش حساسیت به خورشید و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست، از جمله ملانوم است.
لیزراگزایمر: این نوع فتوتراپی، برای پسوریازیس خفیف تا متوسط استفاده میشود و تنها پوست آسیب دیده را درمان میکند و به پوست سالم آسیب نمیرساند. اشعه UVB به صورت کنترل شده به پلاکهای پسوریازیس برای کنترل پوسته شدن و التهاب کمک میکند. این روش درمانی نیاز به جلسات کمتر نسبت به فتوتراپی طبیعی نیاز دارد، زیرا از اشعه UVB قویتر استفاده میشود. عوارض جانبی نیز میتواند شامل قرمزی و تاول باشد.
داروهای خوراکی یا تزریقی
اگر پسوریازیس شما شدید است یا به انواع دیگر درمانها مقاوم است، پزشک شما ممکن است داروهای خوراکی یا تزریقی را تجویز کند که به عنوان درمان سیستمیک شناخته شده است. با این حال به علت عوارض جانبی شدید، برخی از این داروها فقط برای دورههای کوتاه استفاده میشوند یا ممکن است با انواع دیگر درمان به صورت متناوب تجویز شوند. این نوع درمان شامل موارد زیر است:
رتینوئیدها: از مشتقات ویتامین A است. این گروه از داروها، زمانی که پسوریازیس شما شدید بوده و به درمانهای دیگر پاسخ نمیدهد مناسب است. عوارض جانبی ممکن است شامل التهاب لب و ریزش مو باشد و از آن جایی که رتینوئیدها مانند Acitretin میتوانند باعث نقصهای شدید جنینی شوند، زنان در سنین باروری حداقل سه سال پس از مصرف دارو باید از اقدام به بارداری جلوگیری کنند.
متوترکسات: به صورت خوراکی تجویز میشود. متوترکسات (Rheumatrex) با کاهش تولید سلولهای پوستی و سرکوب التهاب میتواند برای درمان پسوریازیس کمک کننده باشد. این دارو همچنین ممکن است پیشرفت پسوریازیس مفصلی را در برخی افراد کند کند. متوترکسات به طور کلی در دوزهای کم قابل تحمل بوده و عوارض کمتری را ممکن است ایجاد کند. با این حال ممکن است باعث ناراحتی معده، از دست دادن اشتها و خستگی شود. هنگامی که برای مدت طولانی استفاده میشود، میتواند عوارض جانبی جدی، از جمله آسیب شدید کبد و کاهش تولید سلولهای قرمز و سفید خون و پلاکتها را ایجاد کند.
سیکلوسپورین: سیستم ایمنی را سرکوب میکند و اثر بخشی آن مشابه متوترکسات است، اما تنها مدت کوتاهی میتواند استفاده شود. سیکلوسپورین مانند سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، خطر ابتلا به عفونت و سایر مشکلات، از جمله سرطان را افزایش میدهد. همچنین مصرف سیکلوسپورین مخصوصا در دوزهای بالاتر و درمان درازمدت فرد را مستعد ابتلا به مشکلات کلیوی و فشار خون بالا میکند.
داروهایی تغییر دهنده سیستم ایمنی بدن (بیولوژیک ها): این داروها برای درمان پسوریازیس متوسط و استفاده میشوند. این داروها عبارتند از: infliximab, adalimumab,ustekinumab, golimumab, apremilast, secukinumab و ixekizumab. اکثر این داروها به صورت تزریقی استفاده میشوند و معمولا برای افرادی که به درمانهای رایج پاسخ نداده اند یا اینکه پسوریازیس مفصلی دارند مناسب است. بیولوژیکها باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد، زیرا آنها تأثیر قوی بر سیستم ایمنی دارند و ممکن است عفونتهای تهدید کننده حیات را گسترش دهند. به طور خاص، افرادی که این داروها را مصرف میکنند باید برای سل غربال گری شون.
داروهای دیگر: تیوگوانین و هیدروکسی اوره داروهایی هستند که زمانی مورد استفاده قرار میگیرند که دیگر داروها قابل استفاده نباشند.
درمانهای خانگی و تغییر شیوه زندگی
اگرچه اقدامات خودمراقبتی پسوریازیس را درمان نمیکند، اما ممکن است ظاهر پوست آسیب را بهبود دهند. اقدامات زیر ممکن است برای شما مفید باشد:
حمام روزانه: حمام روزانه کمک میکند تا پوستهها برطرف شوند و التهاب پوست تان را کم میکند. روغن، بلغور جو دوسر، نمک سولفات منیزیوم، یا نمک دریای مرده را به آب اضافه کنید و در آن فرو بروید. از آب گرم و صابونهای تند که باعث بدتر شدن علائم بیماری تان میشوند اجتناب کنید. استفاده از آب ولرم و صابونهای ملایم که حاوی روغن و چربی هستند استفاده کنید.
استفاده از مرطوب کننده ها: پس از حمام کردن، یک لایه ضخیم از مرطوب کننده بر پایه پماد را، در حالی که پوست شما هنوز مرطوب است استفاده کنید. برای پوستهای بسیار خشک، روغنها ممکن است ترجیح داده شوند، زیرا قدرت ماندگاری بیشتری نسبت به کرمها یا لوسیونها دارند و در جلوگیری از تبخیر آب از پوست شما مؤثرند. در آب و هوای سرد و خشک، ممکن است نیاز داشته باشید که از یک مرطوب کننده چندین بار در روز استفاده کنید.
پوست خود را در مقابل مقادیر کم نور خورشید قراردهید: یک مقدار کنترل شده از نور خورشید میتواند پسوریازیس را بهبود بخشد، اما اشعه نور خورشید به مقدار زیاد میتواند به عنوان عامل برانگیزاننده بوده وباعث بدتر شدن بیماری شود و خطر ابتلا به سرطان پوست را نیز افزایش دهد. با این حال باید قبل از هر چیز از پزشک خود در مورد بهترین روش استفاده از نورخورشید به صورت طبیعی برای درمان بیماری تان سوال کنید.
از عوامل برانگیزاننده پسوریازیس حدالامکان اجتناب کنید: عوامل برانگیزاننده را شناسایی کرده و اقدامات لازم را برای پیشگیری یا اجتناب از آن انجام دهید. عفونت، صدمه به پوست، استرس، سیگار کشیدن و آفتاب گرفتن به مقدار زیاد میتوانند پسوریازیس را بدتر کند.
اجتناب از مصرف الکل: مصرف الکل ممکن است اثر بخشی برخی از درمانهای پسوریازیس را کاهش دهد. اگر به این بیماری دچار هستید، از مصرف الکل اجتناب کنید یا اینکه اگر الکل مصرف میکنید، در حد اعتدال بنوشید.
کاهش وزن: اگر وزن اضافه وزن دارید، ممکن است کاهش وزن، شدت بیماری را کاهش دهد. همچنین کاهش وزن ممکن است درمان بیماری را موثرتر کند.
چه موقع برای درمان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر فکر میکنید که ممکن است پسوریازیس داشته باشید، به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین اگر پسوریازیس شما همراه با علائم زیر است بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
باعث ناراحتی و درد میشود.
انجام وظایف معمول را برایتان دشوار میکند.
باعث میشود که شما در مورد ظاهر پوست خود نگران باشید.
منجر به مشکلات مفصلی مانند درد، تورم یا عدم توانایی انجام وظایف روزانه میشود.
در صورتی که علائم شما بدتر شدند یا با درمان بهبود نیافتید، بایستی به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است به داروهای مختلف یا ترکیبی از درمانهای مختلف برای کنترل پسوریازیس نیاز داشته باشید.
دکترسلام