افسانه سیاه گالش باوری در ذهن فرهنگ مردمان گیلان
کد خبر: ۱۸۷۵۰۳
تاریخ انتشار: 2020 August 12    -    ۲۲ مرداد ۱۳۹۹ - ۱۸:۵۳
در گیلان و تالش به عنصر اسطوره ‏یی دیگری به نام “سیاه گالش‏” برمی‏ خوریم .سیاه گالش‏ موجودی است.خیالی که در باورهای مردم این مناطق به‏ ویژه در میان‏ دامداران جای خاصی دارد

در گیلان و تالش به عنصر اسطوره ‏یی دیگری به نام “سیاه گالش‏” برمی‏ خوریم .سیاه گالش‏ موجودی است.خیالی که در باورهای مردم این مناطق به‏ ویژه در میان‏ دامداران جای خاصی دارد.پاره‏ ای از اعتقادات مربوط به او از این قرار است:

برای دیدن سیاگالش باید نیت پاک داشت.سیاگالش ممکن است به شکل‏ حیوانات درآید،ولی معمولا به شکل چوپان جوان بلندبالا و سیه‏ چرده ‏یی ظاهر می‏شود. او دشمن شکارچی‏ هاست.هروقت حیوانی به ‏ویژه گاو جنگلی‏ (گوزن).در خطر انسان قرار بگیرد،سیاگالش به آن انسان ظاهر می‏شود.

سیاگالش اگر با خوشی به کسی ظاهر شود او را خوشبخت می‏کند و اگر بر کسی‏ خشم بگیرد او را آزار می‏دهد.وقتی سیاگالش به کسی ظاهر می‏شود،اگر آن‏ شخص او را بشناسد،هرچه از خداوند بخواهد برآورده می‏شود. سیاگالش به هر کس نظر کند زندگی پربرکت پیدا می‏کند.گاهی سیاگالش به صورت پیرمردی‏ با لباس پشمی گالشی‏ ظاهر می‏شود.

اگر سیاگالش به کسی تخم‏ مرغ بدهد و او آن را در انبار برنج بگذارد،آن برنج هرگز تمام نمی‏شود.کسی که‏ سیاگالش را ببیند رمه‏ ی گاو و گوسفندانش زیاد می‏شود.افسانه‏ یی هست که‏ در کوکل مرز( Kowkal Marz ) در دهستان «عمارلو»گاو نری‏ سرگردان است. در اوایل بهار که گاوها را به ییلاق می‏برند گالش‏ها اغلب‏ صدای او را می‏شنوند. معتقدند این گاو نسبت به صاحبش نافرمانی کرده و سیاگالش او را رانده است. در میان شکارچیان مناطق دیلمان و طوالش به‏ گوزن(بعضی مواقع بز) موسوم به سیاگالش که نگهبان و حافظ حیوانات است‏ باور دارند. به همین جهت از شکار این حیوانات خودداری می‏کنند.

سیاگالش احتمالا بازمانده اسطوره ‏های کهن اقوام گیل یا تالش است و به‏ نوبه خود در این فرهنگ‏ ها نماد ذهنی نیازهای مادی مردمی است که‏ معیشت‏ شان مبتنی بر دامداری و شبانی است.

سیاه گالش شبیه ایزد گئوش یا درواسپ ایران باستان است

هر منطقه ای به تنا سب محیط جغرافیایی و اکولوژی ،زبان و ادبیات ، دست آفریده ها ، باور های دینی و...دارای افسانه ها و داستانها یی است . از افسانه گیلان می توان به سیا گالش اشاره نمود که در هر منطقه ای به روایات مختلفی از آن یاد می شود .او پشتیبان جانوران وحشی و حلال گوشت است (گوزن ، گاو نر ،بز وحشی و...).در مورد پشتیبانی سیا گالش از دام روایت های متنوعی وجود دارد این باورها همچنان در ذهن ریش سفیدان ،خان ها و چوپانهای روستا رسوخ کرده که آن را مقدس می شمارند و هنگام صحبت از او صلوات می فرستند بسیاری از آنها در مورد سیا گالش سخن نمی گویند زیرا می ترسند که نعمت و برکت از زندگی آنها دور شود بنا بر روایات کسی که سیا گالش را ببیند و به دیگران بگوید مورد نفرین سیا گالش قرار می گیرد و زندگی اش با بد بختی و فلاکت روبرو می شود . بیشتر اهالی روستا داستان هایی از سیا گالش می دانند. همه آنها از اجداد و پدران خود شنیده اند ولی طوری از آن صحبت می کنند که گویا وقایع را به چشم دیده اند.

اکثر افسا نه های گیلان زمین قابلیت درا ماتیزه شدن دارند . افسانه سیا گالش نیز جزو روایاتی است که می توان از آن بعنوان عنصری با معنا در نمایش سود برد.

خدای ستوران در اوستا ـ گئوش یشت

درواسپ توانای مزدا آفریده اشون رامی ستاییم که ستوران خرد راتندرست نگاه می دارد؛ که ستوران بزرگ راتندرست نگاه می دارد ؛ که دوستان راتندرست نگاه می دارد ؛ که کودکان راتندرست نگاه می دارد ؛ بادیدبانان بسیار دور و ...

گئوش یشت – کرده یکم – بند یک

درمنابع اسطوره های ایرانی " گئوش " gaus " ایزد نگهبان وسرپرست چهارپایان مفید و دام ها است . دراوستا ، ایزدی دیگرنیزبنام " درواسپ drrasp " نیزاین وظیفه رادارد ، باتوجه به سپردن نگا هبانی رمگان دراوستا به ایزد گئوش (گاو ) ودرواسپ ( اسب ) درمی یابیم که درکنارگاو باجایگاه مقدس، اسب نیزدرنزد ایرانیان ازاهمیت زیادی برخوردار است .

ای درواسپ ! ای نیک ! ای تواناترین !

مرااین کامیابی ارزانی ده که آفریدگان مزدا را کله بپرورم؛که آفریدگان مزدا را جاودانگی بخشم ...

که گرسنگی وتشنگی راازآفریدگان مزدا د وربدارم؛ که ناتوانی پیری ومرگ راازآفریدگان مزدا دوربدارم ؛ که بادگرم وباد سردراهزارسال ازآفریدگان مزدا دور بدارم .

درواسپ توانایی مزدا آفریده اشون پناه بخش – که خواستارزورنیازکننده وبه آیین پیشکش آورنده راکامروا کند – اوراکامیابی بخشید .

گئوس یشت – کرده دوم – بند 11،10،9

سیـاگـالـش (نماد حمایت ‌از دام)

سیاگالش رخساره ای ازشبان خدایان عهد دور است . که به مرورزمان رخساره وچهره ای انسانی یافته است . سیاگالش درباوردامداران ازچهارپایانی چون گاو و گوزن نگهبانی ومحافظت می کند . به عبارتی سیاگالش نگهبان چهارپایان ازسختی ، بیماری ومرگ است واین خویشکاری یاکارکرد باخویشکاری شبان – خدایان یونانی وایرانی همگون است .

هردام ومال چوپانی تلف شود نشانه آن است که سیاگالش ازوی روی گردانده است وهرگاه برشمارمال و رمه های چوپان افزوده شود ، آن رانشانه مهروتوجه سیاگالش می دانند .

صادق هدایت درکتاب نیرنگستان به این امر اشاره می کند " معروف است که روز جمعه بازار، سیاگالش به شکل پیرمردی آمده وکره می فروشد . هرکس ازکره اوبخرد هرگزتمام نمی شود وپیوسته آن کره ری (برکت) می کند ولی به محض اینکه به کسی ابرازبکند که کره او ری می کند ، یا مال سیاگالش است ، فوراً دبه کره او خشک می شود *.

طرفداری

نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار