چند قاعده املایی برای حروف فارسی

ویرایش و اهمیت آن

ویرایش در لغت به معنی «پرورش و مرتب کردن» است. اصل این واژه را اوستایی و از ریشه­ی«ویر» به معنی هوش دانسته اند. در لعتنامه­ دهخدا واژه­ی ویراستن با پیراستن معادل قرارداده شده است و به معنی «کم کردن از چیزی برای زینت و خوش آیند شدن و زیا گشتن». (دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، زیر نظر دکتر معین و دکتر سید جعفر شعیدی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم از دوره­ی جدید،1377)

ویرایش در واقع به معنی پاکسازی و ویرایش متن جمله از نادرستی های زبانی و فنی است. ویرایش انواع مختلف دارد که شامل؛ ویرایش تخصصی، ویرایش محتوایی- ساختاری، یرایش زبانی و ویرایش فنی‌.

در این مختصر سعی شده است، خیلی کوتاه به نگارش و املای کلمات اشاره شود تا برای عامه باسوادان قابل درک و استفاده باشد.

چند قاعده املایی برای حروف فارسی

همزه، الف

همزه عربی را نباید با الف فارسی اشتباه بگیریم. همزه در فارسی جزو واج های صامت است و فقط در اول کلمات می آید. مانند آبی، آسان، آسمان.

اما در عربی جزو مصوت هاست و با صدای کوتاه فتحه، کسره و ضمه در اول، وسط و پایان کلمات به کار می رود. مانند جزء رأس.

همزه عربی در وسط و پایان هیچ کلمه فارسی نمی آید و هر گلمه ای چنین بود بدانید که عربی است. بنابراین برخی کلمات فارسی که به اشتباه همزه در آنها آمده نادرست است و نباید به کار رود. بنابراین چند نمونه برای شما ذکر می شود:

اگر به عنوان حرف اضافه باشد

به کلمه بعد از خود نمی چسبد مانند به برادرت گفتم، به آواز بلند.

اگر برای زینت باشد

هنگامی که ب سر فعل یا مصدر بیاید و معنای آن را هم تعییر ندهد بای زینت می گویند و در این صورت به صورت پیوسته نوشته می شود مانند: بگفتم، بروم، بنماید، بگفتن

* نکته : بدین، بدان، بدو، بدیشان و بدانان به صورت استثنا وجود دارند زیرا گونه قدیمی حرف اضافه «به» فقط در این کلمات مانده است.

اگر نشانه زمان فعل مضارع التزامی و فعل امر باشد

در این صورت نیز همواره به فعل می چسبد. مانند بنشین، بخوان، برو ای عشق میازام بیش.

نکته: هر گاه «بای زینت»،«نون نفی»، «میم نهی» بر سر افعالی که با الف مفتوح یا مضموم آغاز می شوند (مانند انداختن، افتادن، افکندن) بیاید الف در نوشتن حذف می شود.

بنابراین نگارش صحیح کلمات

اگر صفت ساز و قید ساز باشد

«ب» بر سر برخی از اسم ها صفت و قید می ساز که باید به کلمه ‌بعد از خود بچسبد، ولی اگر کلمه بسیط گونه باشد یعنی دقیقا معنای آن دقیقا مرکب از معنای اجزای آن نباشد، ه آن کلمه می چسبد مانند: بیهوده، بیخود، بیراه، بیچاره، بینوا و بیجا.

-ه

این حرف بر دو نوع های ملفوظ (قابل تلفظ) و های غیر ملفوظ یا های بیان حرکت است. های ملفوظ در کلمه و با مصوت های دیگر قابل تلفظ است؛ ‌مانند هوا، دهیار، مهربان، همشهری، همسایه، همراه.

های غیر ملفوظ نماینده کسره است و تنها در آخر کلمه می نشیند؛ مانند ستاره زنده مرده خنده خسته.

چند قاعده در مورد آنها وجود دارد

در جمع بستن با «ان» های بیان حرکت حذف می شود و گاف میانجی جای آن را می گیرد؛ بنابراین

در مورد یای مصدری و نسبت نیز های بیان حرکت حذف می شود بنابراین: