در نخستین جشنواره فیلم کوتاه «سما» یک کارگاه بازیگری با حضور شهاب حسینی برگزار می‌شود و علاوه بر این قرار است در این جشنواره، از اولین فیلم کوتاه شهاب حسینی با عنوان «قرار ملاقات» رونمایی شود.
روزنامه صبا - عاطفه محرابی: در نخستین جشنواره فیلم کوتاه «سما» یک کارگاه بازیگری با حضور شهاب حسینی برگزار می‌شود و علاوه بر این قرار است در این جشنواره، از اولین فیلم کوتاه شهاب حسینی با عنوان «قرار ملاقات» رونمایی شود. شهاب حسینی که سال‌هاست در عرصه بازیگری مشغول به فعالیت است، سال گذشته با «ساکن طبقه وسط» توانمندی‌اش در عرصه کارگردانی سینما را به‌تصویر کشید. «قرار ملاقات» اولین تجربه کارگردانی شهاب حسینی پیش از فیلم بلند «ساکن طبقه وسط» محسوب می‌شود.
درباره «قرار ملاقات» برای‌مان بگویید و اینکه ایده کلی آن چگونه شکل گرفت؟
همیشه به اقتباس علاقه ویژه‌ای دارم و احساس می‌کنم که اقتباس از آثار ادبی و نمایشی، می‌تواند حرکتی تکاملی برای ادبیات و نمایش در یک شکل و شمایل جدید باشد. «قرار ملاقات» اقتباسی کاملاً وفادار از نمایشنامه‌ای با همین عنوان است که توسط لوئیجی یانوتسی نوشته شده، این نمایشنامه توسط یکی از دوستانم به‌دست من رسید و خیلی ارتباط عمیقی با داستان آن برقرار کردم. احساس کردم برای آغاز فعالیت در عرصه کارگردانی، این داستان می‌تواند شروع خوبی باشد، به‌همین منظور حدود یک هفته طول کشید تا رایزنی‌های لازم را انجام دادیم و در پاییز سال 90 وارد مرحله پیش‌تولید شدیم. سه شب و نیم فیلمبرداری این کار طول کشید و نتیجه این فعالیت‌ها به آن‌چه که در حال حاضر وجود دارد، تبدیل شد.
آیا عوامل «قرار ملاقات» جزو افراد نام‌آشنا هستند؟
این فیلم سه بازیگر و چهار پرسوناژ دارد، استاد عزیزم آقای «فخرالدین صدیق شریف» نسبت به من لطف داشته و در این پروژه در کنار ما حضور داشتند. خانم «آیلار والاپور» -که در این فیلم برای اولین‌بار مقابل دوربین حاضر می‌شد- به‌دلیل شرایط خاصی که از نظر جسمی داشت، برای حضور در این فیلم بسیار مناسب بود و علاوه‌بر این دو بزرگوار، من نیز در «قرار ملاقات» نقشی را ایفا کرده‌ام.
خلاصه‌ای از داستان «قرار ملاقات» را برای‌مان تعریف کنید؟
مردی وارد یک دفتر شده و ادعا می‌کند که سر یک ساعت مشخص با خداوندگار متعال قرار ملاقات دارد.
برای شما که سال‌های سال است به‌عنوان بازیگر در سینما مشغول فعالیت هستید، تجربه ورود به دنیای کارگردانی با یک فیلم کوتاه چگونه است؟
به نظر من فیلم کوتاه دنیای عمیق و وسیعی دارد و بسیار قابل تأمل است؛ چون هر چقدر که زمان کمتری برای روایت یک داستان وجود داشته باشد، انتقال مفاهیم با سختی بیشتری رو‌به‌رو خواهد بود.
اتفاقاً قصد داشتم این سئوال را از شما بپرسم که خیلی‌ها اعتقاد دارند ارائه اطلاعات در فیلم کوتاه به‌دلیل زمان کوتاهی که دارد با سختی زیادی مواجه است، شما که تجربه ساخت فیلم‌های کوتاه و بلند را دارید در این خصوص چگونه فکر می‌کنید؟
انصافا تاکنون از تماشای خیلی از فیلم‌های کوتاه آن‌قدر به‌وجد آمده‌ام که متاسفانه چنین حسی را تا به حال با دیدن خیلی از فیلم‌های بلند تجربه نکرده‌ام، به نظر من عرصه فیلم کوتاه مثل ذخیره‌ای در زیر بنای سینمای ما قرار دارد و به‌نوعی آینده سینما را تغذیه می‌کند؛ به همین دلیل فیلم کوتاه به‌شدت حائز اهمیت است. استعدادهای نابی در این عرصه یافت می‌شوند که با توانمندی فوق‌العاده‌شان مشغول به فعالیت هستند، ولی متأسفانه چون حمایت درستی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد، این افراد اغلب به صورت گمنام باقی می‌مانند و من فکر می‌کنم عرصه فیلم کوتاه، عرصه‌ای نیست که هرکسی بتواند در آن ورود پیدا کند.
آیا خودتان مخاطب جشنواره‌های فیلم کوتاه بوده‌اید؟
جشنواره خیر، ولی من از تماشاگران فیلم‌های کوتاه هستم.
در میان فیلمسازان فیلم کوتاه، کسی بوده که به‌کارهایش علاقه داشته باشید؟
بله، من کارهای حیرت انگیزی در زمینه فیلم کوتاه دیده‌ام، چه ایرانی و چه خارجی. برای مثال من از فیلم کوتاه‌های هومن سیدی خیلی خوشم می‌آید و یا مثلاً فیلم کوتاهی از امیر توده‌روستا دیدم که خیلی آن را دوست داشتم. فیلم کوتاهی نیز از احسان بیگلری دیدم که مهرداد صدیقیان و زنده یاد مجید بهرامی در آن نقش آفرینی می‌کردند، مجید بهرامی در آن کار حضور بسیار درخشانی داشت و فیلم هم بسیار جذاب و دوست داشتنی بود. من از مخاطبان عرصه فیلم کوتاه هستم و نکته جالب در خصوص این فیلم‌ها برایم این است که لازم نیست چیزی حدود 90 الی 110 دقیقه زمان صرف کنم تا از تماشای یک فیلم دچار وجد و هیجان شوم، بلکه گاهی با 5 دقیقه زمان گذاشتن می‌توان به تماشای فیلمی بسیار تأثیرگذار نشست که حتی بیشتر از یک فیلم بلند می‌شود از آن لذت برد.
خیلی‌ها بر این باور هستند که فیلم کوتاه یک زمینه‌سازی است برای ورود به سینما و ساخت فیلم بلند، بنابراین برای این عرصه به‌طور جداگانه ارزش قائل نیستند، شما در این مورد چه نظری دارید؟
من اصلاً این‌طور فکر نمی‌کنم، ما متأسفانه مدل اندازه‌گیری‌مان بیشتر کمیتی است تا کیفیتی؛ در صورتی که اگر سعی کنیم در این نوع نگرش‌مان تغییری ایجاد کنیم، خیلی از مشکلات‌مان حل خواهد شد.
آیا «قرار ملاقات» در جشنواره دیگری هم حضور داشته است؟
خیر، این اولین بار است که در یک جشنواره حضور پیدا می‌کند و من در جشنواره «سما» به‌عنوان یک کار اولی در عرصه فیلم کوتاه شرکت کرده‌ام.
ولی نمی‌توان منکر این شد که آمدن نام «شهاب حسینی» در میان فیلمسازان شرکت کننده در این جشنواره، می‌تواند در دل رقیبانی که سال‌هاست در این عرصه فعالیت می‌کنند ولی نام آشنا نیستند رعب و وحشت ایجاد کند؟
نه نباید این‌طور باشد، من هیچ‌وقت فرصت این موضوع را پیدا نکرده بودم که قبل از ساختن فیلم بلندم، «قرار ملاقات» را به‌نمایش دربیاورم تا بتوانم بازخورد مخاطبین را در خصوص این فیلم دریافت کنم. بنابراین تنها نگاهی که به این جشنواره دارم این است که آن را به عنوان فرصتی می‌دانم که در آن فیلمم برای مخاطبین به‌نمایش گذاشته می شود و من از همین‌جا اعلام می‌کنم که کاملاً مستمع آزاد در این جشنواره حضور دارم و فیلم را برای داوری شدن به جشنواره نفرستادم و چنین توقع و انتظاری هم ندارم. چون «قرار ملاقات» را من در سال 90 کار کردم و همین که در این جشنواره امکان نمایش آن فراهم شده، برایم کفایت می‌کند.
احتمالاً فیلم شما بیشترین مخاطب را در جشنواره فیلم کوتاه «سما» خواهد داشت، خودتان این‌طور فکر نمی‌کنید؟
«قرار ملاقات» کار اول من بود و قطعاً پر از حفره و نقص، در ادامه سوال قبلی‌تان باید بگویم که در واقع این من بودم که برای ارسال فیلمم به جشنواره یک مقدار ترس داشتم (می‌خندد)، قطعاً فیلم‌های بسیار خلاقانه‌ای در این جشنواره حضور دارند و من به عنوان یک تجربه «قرار ملاقات» را ساختم و فیلمم را فرستادم در جشنواره‌ای که آثار فیلمسازان فیلم کوتاه در آن شرکت دارد، فیلمسازانی که با انگیزه تمام، کارشان را ساخته‌اند. انگیزه داشتن برای انجام یک کار، می‌تواند در بالا رفتن کیفیت آن بسیار تعیین کننده باشد، برای همین من این دلهره را دارم که نواقص فیلمم در قیاس با آثار دیگر فیلمسازان بیشتر به‌چشم بیاید.
تصمیم دارید فیلم‌های فیلمسازان دیگر را هم در این جشنواره ببینید یا فرصت نمی‌کنید؟
تا آن‌جا که فرصت کنم این کار را خواهم کرد، چون واقعاً درگیر شرایط سخت کاری هستم و در چنین شرایطی برنامه‌ریزی برای یک سری کارهای فرامتنی برایم واقعاً مشکل می‌شود.
آیا تصمیم دارید در زمینه ساخت فیلم کوتاه دوباره فعالیتی داشته باشید یا اینکه ترجیح می‌دهید فقط در زمینه فیلم بلند برای کارگردانی اقدام کنید؟
من فکر می‌کنم مدت یک فیلم چیزی نیست که بشود آن را از پیش تعیین کرد، هر سوژه‌ای که برای ساختن انتخاب می‌کنید، خودش به‌شما می‌گوید که باید در چه قالبی ساخته شود. قاعدتاً وقتی قصه‌ای داریم که می‌توان آن را در یک مدت زمان اندک مطرح کرد و به نتیجه جذابی رساند، نباید آن قصه را برای رساندن به قالب یک فیلم بلند کش داد و یا اگر سوژه‌ای داریم که می‌شود دستمایه یک فیلم بلند خیلی عالی باشد، نباید آن را در قالب یک فیلم کوتاه خرج کرد؛ این درایت باید وجود داشته باشد که زمان یک فیلم بر حسب سوژه‌ای که داریم انتخاب شود.
بله همین‌طور است، ولی متأسفانه این موضوع خیلی کم رعایت می‌شود، بارها پیش آمده که فیلم بلندی در سینما اکران شده که اگر تبدیل به یک فیلم کوتاه می‌شد می‌توانست با جذابیت هر چه تمام‌تر مفهوم خود را برساند؛ ولی با انتخاب قالب فیلم بلند برای روایت، تبدیل به یک فیلم خسته کننده شده که به زور می‌خواهد پیامی را به مخاطب انتقال دهد؟
یک زمانی به هنر هفتم یا هنر سینما، هنر-صنعت می‌گفتند، درست است که این صنعت همیشه حاصل خلاقیت تکنیکی انسان بوده و هنری را در خود نهفته داشته ولی بالاخره با تکنیک‌ها و قوانین خشک صنعتی نیز سر و کار داشته است. بعد از اینکه واژه هنر-صنعت در کنار هم قرار داده شد، آن فلزی بودن صنعت، ابریشمی بودن هنر را تحت تأثیر قرار داد، اما با این حال بازهم دلمان خوش بود که به سینما می‌گویند هنر- صنعت؛ ولی متأسفانه سینما در سال‌های اخیر تبدیل به صنعت-هنر شده و بخش هنرش را هم به نظرم کمی موریانه خورده است (می‌خندد). منظورم این است که متأسفانه الان دلایل ساخت فیلم بیش از هر چیزی برخاسته از دلایل مالی و اقتصادی است، در حالی‌که اگر دلایل فرهنگی و معنوی پشت آن وجود داشته باشد، مردم همیشه از کارهای خوب استقبال خواهند کرد و بهره اقتصادی هم قاعدتاً به واسطه استقبال مردم به سازندگان این آثار باز خواهد گشت.
آیا درنظر دارید که «قرار ملاقات» را به‌جشنواره‌های دیگری هم بفرستید؟
نه چنین تصمیمی ندارم، قرار است در این جشنواره یک رونمایی خیلی خیلی دیرهنگام از «قرار ملاقات» بشود و واقعاً برای من جنبه هیچ‌گونه رقابتی با هیچ‌کدام از فیلم‌ها را نخواهد داشت. در واقع نمایش این فیلم در جشنواره «سما» برای من صرفاً جنبه «تزئینات دور بشقاب» را دارد(می‌خندد).
درباره ورک‌شاپی که در جشنواره دارید بگویید، چه برنامه‌ای برای این دوره آموزشی کوتاه مدت دارید؟
حقیقت این است که قصد ندارم خیلی سخت بگیرم، وقتی می‌خواهیم در مورد بازیگری در طول 2 ساعت صحبت کنیم، دیگر نمی‌توانیم روی جزئیات تمرکز کنیم و در چنین فرصت کوتاهی فقط باید به صحبت درباره یک سری کلیات و زیر‌بناهای اندیشه بازیگری بسنده کرد. تلاش می‌کنم با یاری خدا در حد سواد و بضاعت اندکی که دارم این وظیفه را انجام دهم و خوشحال می‌شوم که بتوانم در این فرصت کوتاه تجربیاتم را به دوستداران این عرصه تقدیم کنم.
به نظر شما این‌گونه ورک‌شاپ‌ها که مدت زمان خیلی کوتاهی دارند، تا چه اندازه می‌توانند در ارائه راهکار به علاقه مندان مؤثر واقع شوند؟ واقعاً این زمان کوتاه می‌تواند تأثیرگذار باشد؟
این‌گونه ورک‌شاپ‌ها تابع یک برنامه‌ریزی مدون و منظم نیستند و این موضوع همیشه دغدغه من هم بوده است. یکی از آرزوهای من این است که هنرمندان در عرصه‌های مختلف، بعد از سنی که تقریباً می‌توان گفت سن بازنشستگی آن‌ها می‌شود، این امکان را داشته باشند که به‌طور منظم و مدون ورک‌شاپ‌هایی را برگزار کنند که حداقل تا زمانی که ما از نعمت وجود آن‌ها بهره‌مند هستیم، بتوانند این تجارب گران‌بها را که مسلماً با چشیدن سرد و گرم روزگار به‌دست آمده، به نسل‌های بعدی انتقال دهند. همواره آرزو داشتم یک‌بار دیگر مروری داشته باشیم بر آثار اساتیدی مانند جمشید مشایخی و از این هنرمندان دعوت کنیم تا درباره هر کدام از این آثار خاطراتی که داشته‌اند را بازگو کنند، من اعتقاد دارم در هر کدام از این خاطرات برای کسانی که بتوانند ماهیگیر خوبی باشند هزاران هزار نکته نهفته است.
ما مدام نگران سلامتی محمدعلی کشاورز هستیم؛ در حالی‌که اگر برنامه‌ریزی درستی در این زمینه وجود داشت، ایشان زود‌تر به سلامتی می‌رسیدند. چون حس مفید بودن انسان‌ها را سرپا نگاه می‌دارد. بیماری و مریض بودن زمانی ایجاد می‌شود که آدم‌ها فکر می‌کنند حضورشان دیگر برای دیگران فایده‌ای ندارد. اگر این ورک‌شاپ‌ها با برنامه‌ریزی مشخصی ادامه پیدا می‌کرد برای ما هنردوستان اتفاق خیلی بهتری می‌افتاد و من در ورک‌شاپی که پیش‌رو دارم هر آن‌چه خداوند به من آگاهی داده را در طبق اخلاص خواهم گذاشت، ولی اگر می‌شد چنین برنامه‌ریزی اتفاق بیافتد بسیار اتفاق خوب و درخشانی بود.
