«تابناک باتو» ـ فراگیری اصول بازی شطرنج ارتقای سریع سطح توانایی از یک بازیکن مبتدی به یک بازیکن پیشرفته و حرفهای را در پی داشته و دستیابی به مهارتهای فنی این بازی را میسر میگرداند؛ در غیر این صورت یک بازیکن مبتدی برای آگاهی از این اصول و رسیدن به رتبههای بالاتر باید بازیهای بیشماری را انجام دهد تا به اهمیت آنها پی ببرد. آموزشهای حرفهای شطرنج در واقع یک راه میانبر محسوب میشود که هر علاقه مندی را در مدت زمان کوتاهی با مفاهیم اساسی و اصول اجتناب ناپذیر شطرنج آشنا میسازد.
از طرف دیگر، بازیکنی که هنوز با این اصول و مفاهیم اساسی آشنا نگردیده باشد هیچگاه عصارهی اصلی بازی را درک نکرده و آنچه بازی خواهد کرد بیشتر گذراندن وقت است تا اجتماع تمرکز و تفکر منطقی. راجع به پیامدهای سازندهی بازی شطرنج و تاثیرات آن بر عملکرد منطقی افراد در ردههای سنی مختلف از کتابها و نوشتههای مربوط بیشتر میتوان کسب اطلاع نمود، آنچه که در حال حاضر میتوان اشاره نمود این است که تفاوتهای بسیاری بین شطرنج عوام و شطرنج فنی وجود دارد که این مقاله تلاش میکند گوشهای از این تفاوتها را جبران نماید.
هدف اصلی در شروع بازی، گسترش مهرهها به بهترین محل ممکن و قلعه گرفتن شاه است
۱- مهرههای خود را هر چه سریعتر گسترش دهید
هدف اصلی در شروع بازی، گسترش مهرهها به بهترین محل ممکن و قلعه گرفتن شاه است. گشایش زمانی کامل میشود که گسترش سوارها و ارتباط بین رخها برقرار شود. بازیکنی که گشایش خود را زودتر به پایان رساند از ابتکار عمل برخوردار خواهد بود. اصولی که در ابتدای بازی باید بر اساس آنها نسبت به انتخاب حرکات اقدام نمود عبارتند از: کنترل مرکز، گسترش بی درنگ سوارها، هماهنگی بین سوارها و پیادهها و قلعه گرفتن شاه.
۲- اسب را قبل از فیل گسترش دهید
اگر پیادهها مسیر را مسدود نکرده باشند فیل در وضعیت اولیهی خود میتواند چندین خانه را کنترل نماید در صورتی که اسب تنها خانههای همجوار را کنترل کرده و مسیر طولانی تری تا رسیدن به مرکز میدان دارد و از پویایی کمتری برخوردار است.
۳- از حرکت دادن مجدد مهرهها در شروع بازی و گشایش اجتناب نمایید
سعی کنید مهره هایتان را با یک حرکت در بهترین مربع ممکن قرار دهید. حرکت دوبارهی مهره موجب از دست دادن فرصت و ابتکار عمل خواهد شد.
۴- از حرکت دادن غیر ضروری پیادهها پرهیز نمایید
در شروع بازی، حرکت پیادهها تنها برای باز شدن قطر وزیر و فیل و کنترل مرکز انجام میشود و بجز این موارد غیر ضروری میباشد.
۵- از کیش دادن غیر ضروری شاه حریف پرهیز کنید
کیش شاه حریف که به سادگی قابل دفاع باشد ضرورتی ندارد. تنها در مواردی که این حرکت مربو ط. به گشایش انتخابی باشد مانعی ندارد.
۶- در صورتی که در گسترش مهرهها از حریف عقب هستید ازباز کردن وضعیت پرهیز نمایید
وضعیت باز مطلوب بازیکنی است که مهرههای خود را بهتر و بیشتر گسترش داده باشد؛ بنابراین بازیکنی که از برتری در گشایش برخوردار است میتواند بازی را باز نماید.
۷- در اثنای گشایش، وزیر را پشت سر خط پیادههای خودی قرار دهید
از آنجا که وزیر مهرهای بسیار قدرتمند است بسیار آسیب پذیر نیز هست، چرا که هر گونه تهدید و حمله از جانب سوارهای سبک حریف را باید با فرار پاسخ دهد. به همین دلیل سفارش میشود وزیر را در عرض دوم پشت پیادهها قرار داده تا ضمن حفظ ایمنی آن، ارتباط بین رخها نیز میسر گردد.
۸- از تعویض مهرهی گسترش یافته با مهرهای که هنوز گسترش ندارد پرهیز نمایید
در کل تعویض یک مهره با موقعیت خوب با مهرهای با موقعیت بد مناسب نیست. در واقع تعویض مهرهی گسترش یافته با مهرهای که گسترش ندارد موجب از دست دادن زمان میشود؛ در نهایت مهرهی گسترشی خود را باید با مهرهای تعویض نمایید که حداقل یک حرکت کرده است.
۹- به سرعت شاه را به قلعه ببرید
امنیت شاه از مواردی است که در شروع یا وسط بازی باید مورد توجه قرار گیرد. شاه در مرکز بخصوص در وضعیتهای باز از حملههای حریف بسیار آسب پذیر خواهد بود. قلعه گرفتن به این معناست که شاه با خیال راحت پشت خط پیادهای خود قرار گرفته و یکی از رخها نیز گسترش مییابد و میتواند به سرعت کنترل یک ستون نیمه باز یا کاملاً باز را در اختیار بگیرد.
۱۰- قلعه در جناح شاه از امنیت بیشتری نسبت به قلعه در جناح وزیر برخوردار است
قلعه گرفتن در جناح شاه او را بیشتر از مرکز دور کرده و پشت پیادههای خودی قرار میدهد. ضمناً این قلعه نیز زودتر از قلعه گرفتن در جناح وزیر میسر میگردد. همچنین قلعهی مخالف قلعهی حریف موجب میشود که حملات حریف از توانایی بیشتری برخوردار گردد.
قلعه در جناح شاه از امنیت بیشتری نسبت به قلعه در جناح وزیر برخوردار است
۱۱- تلاش کنید از قلعه گرفتن حریف جلوگیری نمایید
اگر حریف در انتظار قلعه گرفتن شاه است تلاش کنید شاه او را برای مدت طولانی تری در مرکز نگه دارید. یکی از رایجترین راهها کنترل خانههایی است که شاه برای قلعه گرفتن باید از آنها عبور نماید. (معمولاً f۱ یا f۸ برای قلعه جناح شاه) بیشتر مواقع قربانی یک پیاده برای نگه داشتن شاه در مرکز از اهمیت بالایی برخوردار است.
۱۲- تا آنجا که ممکن است فضای بیشتری را کنترل نمایید
بازیکنی که از برتری فضایی بهرهمند باشد و کنترل فضای بیشتری را در اختیار داشته باشد از پویایی بیشتری برای مهره هایش برخوردار بوده و امکان تحرک بیشتری برای انتقال آنها به هر دو جناح در اختیار دارد. از طرف دیگر بازیکنی که فضای کمتری در اختیار دارد جهت مانور مهرههای خود محدودیت داشته و در صورت لزوم برای دفاع از شاه خود با مشکل مواجه خواهد شد.
۱۳- پیادهها را برای کسب فضای بیشتر پیش برانید
اگر چه پیشروی پیادهها به محدودیت حریف و کسب فضا منجر میشود، اما این اصل نیز باید با دقت در نظر گرفته شود که دفاع از پیادهی پیش رفته سختتر است. بعلاوه با پیشروی هر پیاده خانههایی ضعیف در مجاور آن بوجود میآید که ممکن است توسط سوارهای حریف اشغال شوند.
۱۴- حمایت و حفاظت از پیادهای که جلو رفته است مشکلتر است
پیادهی ضعیف آن است که توسط پیادهی دیگر حمایت نشود و باید در مقابل حملهی حریف با سوار از آن حمایت نمود و این موجب میشود کارایی این سوار کم شود چرا که در مقابل حملهی حریف باید ماهیت دفاعی به خود بگیرد.
۱۵- پیادههای خود را در مرکز قرار دهید
خانههای d۵ –d۴ – e۵ –e۴ مرکز صفحه را تشکیل میدهند. گسترش مرکز خانههای f۶-f۳-c۶-c۳ را شامل میشود. پیادهها بهترین مهره برای ساختار مرکز هستند چرا که آسیب پذیری آنها نسبت به حملهی پیادههای حریف از سوارها کمتر است.
۱۶- تا آنجا که ممکن است سوارها را نزدیک به مرکز قرار دهید
سوارها در مرکز خانههای بیشتری را نسبت به هر جای دیگر کنترل میکنند. به عنوان مثال اسب در مرکز ۸ خانهی مختلف را کنترل میکند در صورتی که در هر کدام از گوشهها تنها ۲ خانه را کنترل خواهد کرد. کنترل مرکز نیز از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که انتقال سریع سوارها را به جناحین مقدور میسازد و سواری که از قدرت انتقال بیشتری نسبت به سوار حریف برخوردار باشد شانس بیشتری برای فراهم کردن یک حملهی موفق دارد.
۱۷- پیادههای خود را طوری تعویض نمایید که به مرکز نزدیک شوند
اگر در آن واحد دو پیادهی شما میتوانند مهرهی حریف را بگیرند با پیادهای این کار را انجام دهید که درنهایت وضعیت پیادهای مرکز مطلوبتر گردد چرا که پیادههای مرکزی از وضعیت بهتری نسبت به پیادههای جناحی برخوردار هستند.
۱۸- پیش از حمله، مرکز را کنترل نماید
موفقیت حمله در جناحین بستگی به وضعیت کنترل مرکز دارد؛ بنابراین پیش از شروع حمله در کنارهها قوت و ثبات مرکز را تأمین کنید.
پیش از حمله، مرکز را کنترل نماید
۱۹- پیاده ها، پایههای استراتژی تلقی میشوند
ساختار پیادهای اساس هر وضعیت را تشکیل میدهد، چرا که پیادهها موجب افزایش یا کاهش اثرسوارها میشوند. برای رسیدن به یک فرم مطلوب پیاده ای، از هر گونه ضعف در ساختار آنها جلوگیری باید نمود. ضعفهایی مانند پیادههای ایزوله، دوبل، عقب افتاده و آویزان.
۲۰- ضعف پیادهها ماندگار خواهد بود
سوارها میتوانند با حرکت خود به وضعیت فعالتر برسند، اما هر گونه نارسایی در ساختار پیادهها یک ضعف بلند مدت تلقی میشود؛ بنابراین اگر حریف از پیادههای ضعیف برخوردار است لازم نیست برای دستیابی به آنها عجله کنید.
۲۱- از دوبل شدن پیادههای خود اجتناب نمایید
پیادههای دوبل پیادههایی همرنگ هستند که در یک ستون قرار دارند و از تحرک کمتر و آسب پذیری بیشتر برخوردارند مخصوصاً زمانی که ایزوله نیز باشند، هرچند همیشه موجب عدم برتری نیز نمیشوند چرا که تسلط بر یک ستون باز یا نیمه باز یا کنترل بیشتر بر مرکز جبران این ضعف تلقی میگردد.
۲۲- از ایزوله شدن (تنها شدن) پیادهها جلوگیری نمایید
پیادهی ایزوله پیادهای است که در ستونهای کنار خود پیادهی همرنگ نداشته و وقتی که مورد حمله قرار میگیرد باید با سوار از آن دفاع نمود. ضعف اصلی این پیاده ها، خانهی جلوی آنها است که به عنوان روزنهی حملهی حریف مورد استفاده قرار میگیرد چرا که نمیتوان این خانه را با یک پیاده کنترل کرد و براحتی توسط هر سوار حریف اشغال میشود. آسیب پذیری پیادههای ایزوله زمانی که در یک ستون نیمه باز قرار داشته باشند افزایش پیدا میکند چرا که به اهداف روشنی برای رخهای حریف تبدیل میشوند.
۲۳- پیادهی عقب افتاده ضعف محسوب میشود
پیادهی عقب افتاده در وضعیت اولیهی خود بوده و امکان پیشرفت ندارد چرا که خانهی جلوی آن توسط حریف تحت کنترل است. یک پیادهی عقب افتاده مانع ارتباط سوارهای مدافع شده و خانهی جلوی آن توسط سوارهای حریف اشغال میشود.
۲۴- از تشکیل روزنهی حمله برای حریف و مربعهای ضعیف اجتناب نمایید
با پیشروی هر پیاده، خانههای کناری آن به روزنهای برای حریف تبدیل میشوند. سوارهای حریف براحتی این خانه را اشغال نموده و تأثیر خود را افزایش میدهند، چرا که این خانهها از تهدید حملهی پیاده در امان بوده و نمیتوان آنان را براحتی فراری داد.
۲۵- گروه پیادههای جداگانه ضعف محسوب میگردند
یک گروه جد اگانه از پیادهها با فاصلهی یک ستون یا بیشتر ازدیگر پیادهها را جزیرهی پیادهای مینامند. هر گروه از وضعیت مشخصی برخوردار بوده و باید توسط سوارها حمایت شوند؛ بنابراین هرچه این گروهها بیشتر باشند حمایت از آنها سختتر خواهد بود. برآورد میزان دسترسی و تاثیر بر ساختار پیادهها جهت انجام تعویض سودمند میباشد. در آخربازی تعداد این گروه ها در میزان برتری هر یک از طرفین تأثیر گذار میباشد.
منبع: mashrooh.com