در بعضی خانواده ها یا جامعه ها، لذت بردن را مترادف با گناه می دانند. خندیدن، شاد بودن و نشاط و لذت را نشانه سبکسری، غفلت و زندگی پوچ می دانند! به یاد می آورم فردی بسیار جدی را که هر گاه دیگران را در حال خندیدن می دید می گفت: "آخر هر خنده، گریه ای است"!
او با چنین "طرحواره ای" (ذهنیت) که در ذهن خود داشت نه تنها خود از زندگی لذت نمی برد، که مانع لذت بردن اطرافیانش نیز می شد. در فیلم "ریش قرمز" به کارگردانی "آکیروکوروساوا" دختر جوانی که زندگی شاد و رضایت بخشی داشت به دلیل پذیرش چنین طرحواره غلطی، انتظار عذاب الهی را می کشید. او اعتقاد داشت شایستگی چنین لذت و سعادتی را ندارد و تاوان سختی در انتظار اوست!
وقتی زلزله آمد این زن جوان باور کرد که زلزله، تاوان زندگی شاد است و با اینکه زلزله به او و همسرش آسیب نزده بود او به این نتیجه رسید که زلزله نشانه این است که دوران شادی به سر آمده است؛ بنابراین پیوسته دست به انتخاب هایی زد که حاصلش رنج و سختی بود! او می خواست تاوان گناه شادمانی را بپردازد!
2 ـ طرحواره ی رنج کشیدن، یک فضیلت است!در بسیاری از داستان ها و فیلم های سینمایی، قهرمان قصه پی در پی رنج می کشد و در نهایت نیز در اوج ناکامی، قربانی روزگار جفاکار می شود!
افراد زیادی این طرحواره را پذیرفته اند که قهرمانان و افراد برجسته باید رنج بکشند و دچار تنهایی و ناکامی باشند. برای چنین افرادی، رنج بردن یک فضیلت است! گاهی افرادی به من مراجعه می کنند که سالهاست در حال بازی کردن "نقش افسرده" هستند!
جوانی را به خاطر می آورم که لباس سر تا پا سیاه می پوشید و موها و ریش خود را به طرز عجیبی آرایش می کرد. جملاتی "شبه فسلفی" و "شبه روشنفکرانه" راجع به "پوچی زندگی" حفظ کرده بود و با این ادعا که افسرده است و از زندگی سیر شده به سراغ روانپزشکان و روان شناسان زیادی رفته بود. تشخیص من این بود که این جناب دچار "پرستیژ افسردگی" است!
در روان شناسی برای این افراد، اصطلاح "اریستو کراسی رنج" به معنای "اشرافیّت" است. هم بازی این گروه "شبه افسرده"، کسانی هستند که فریب نقش آنها را می خورند و سخت تلاش می کنند که "نجات دهنده" آنها باشند! غافل از آن که هر چه بیشتر برای نجات آنها تلاش کنند، آنها بیشتر نقش خود را باور می کنند! از کنار این "اشراف" باید با پوزخندی عبور کرد!
3- طرحواره ی لذت بردن نیاز به شرایط ویژه ای دارد!افراد زیادی برای خودشان پیش شرط هایی قرار داده اند که تنها با برآورده شدن آن پیش شرطها، آنها می توانند از زندگی لذت ببرند!
داشتن یک آپارتمان مجلل، اتومبیلی گرانقیمت، ویلایی در ساحل دریا و امکان سفرهای رویایی، برخی از این پیش شرطها هستند!
در هر شرایط اقتصادی و اجتماعی، هر جا که باشیم و هر که باشیم، جهان زمینه هایی برای لذت بردن را برای ما فراهم کرده است. اما اغلب در حال فکر کردن به لذت بردن از شرایطی هستیم که در دسترس ما نیستند!
مرد جوانی از شرایط مالی اش ناراضی بود. مثلاً می گفت چند روز پیش که باران می بارید من و نامزدم مجبور بودیم زیر باران راه برویم و هر دو در حال غبطه خوردن به کسانی بودیم که با خیال راحت سوار بر ماشین های شخصی شان در گذر بودند. مرد جوان نمی دانست چقدر از آن ماشین سواران در حسرت فضای عشقی بودند که بین آن دو نامزد جوان موج میز د و حاضر بودند کسی را داشته باشند که دست در دست او زیر باران قدم بزنند. این یکی در حسرت آن، آن یکی در حسرت این یکی!
تا چنین طرحواره هایی بر ذهن ما حاکم باشند از زندگی لذت نخواهیم برد. جلوی صفحه تلویزیون زندگی نشسته ایم. می توانیم برنامه های سرشار از زیبایی را برگزینیم و یا میتوانیم برنامه هایی آکنده از رنج را تماشا کنیم. کنترل تلویزیون دست ماست. هیچکس کانال را عوض نخواهد کرد. هرگز!
گفته اند: «انتخاب حق شماست»؛ اما من می گویم: «انتخاب وظیفه شماست»
دکتر محمد رضا سرگلزایی، روانپزشک
برای خواندن مطالب بیشتر و جالب به سرویس خانواده «تابناک با تو» اینجا کلیک کنید. 
