اختصاصی «تابناک باتو»؛ جادوگران، مدیوم ها و دیگر کسانی که با مسائل مربوط به ماوراءالطبیعه سر و کار دارند، همه و همه بر این باورند که دارای توانایی های جادویی هستند. تنها راه اثبات گفته ی آنها نیز چیزی جز انجام آزمایش های علمی نیست و این آزمایش های علمی، همان چیزی است که «جیمز رندی»، شعبده باز مشهور، پنجاه سال از عمر خود را صرف آن کرد؛ آزمایش هایی که برای پیروزی خود جایزه ی میلیون دلاری به ارمغان می آوردند، یعنی هر کس که می توانست تحت شرایط کنترل شده ی علمی، توانایی ماوراءالطبیعه ی خود را اثبات کند، مقدار بسیاری پول نقد با خود به خانه می برد.
با اینکه این چالش میلیون دلاری معروف ترین چالش در نوع خود است، نخستین مورد آنها نیست. در سال ۱۹۲۳، هری هودینی ده هزار دلار از دارایی خود را به هر مدیوم روحی که بتواند قدرت خود را به اثبات برساند پیشنهاد داد.
شاید عجیب به نظر برسد که چرا یک جادوگر باید قصد به چالش کشیدن جادو را داشته باشد؛ اما قصد هودینی و پس از او بسیاری از جادوگران دیگر این بود که مرزی میان شعبده بازانی که حقه هایی سالم برای مخاطب به نمایش می گذارند و کلاهبردارانی که از مردم آسیب پذیر سوءاستفاده می کنند، ترسیم نماید.
در سال ۱۹۶۴، رندی شگفت انگیز، جا پای هودینی گذاشت. وی نخست هزار دلار و سپس ده هزار دلار از پول شخصی اش را به عنوان جایزه برای اثبات توانایی های فراطبیعی تعیین کرد.
پس از آن «ریک آدامز»، پیشتاز صنعت اینترنت، این جایزه را به یک میلیون دلار افزایش داد و این گونه بود که مدعیان این علم تلاش بسیاری کردند تا ادعای خود را ثابت کنند؛ هرچند شکست هم می خوردند، ولی سعی خود را می کردند. خلاصه آنکه در این میان، شخصی ادعا می کرد می تواند افکار خود را به دوستش که در اتاقی دیگر نشسته، انتقال دهد. زنی می گفت می تواند کارت های بازی (ورق) موجود در پاکت های بسته را تنها با استفاده از تکه ای شیشه تعیین کند. مردی قصد داشت نیرویی مرموز اما قابل درک را به درون هر ماده ای نفوذ دهد و زوجی می گفتند، می توانند با استفاده از انرژی و بدون لمس، سرطان سینه را تشخیص دهند... و به این ترتیب، از سال ۱۹۶۴ تا۲۰۱۵ که سال پایان این چالش بود، دست کم هزار تن توانایی های خود را به بوته ی آزمایش گذاشتند.
اما برای شرکت در این مسابقه، شرکت کننده باید سندی رسمی امضا و توانایی خود را در دو پاراگراف توصیف می کرد (رندی در سال ۲۰۰۵ در این باره گفت: طی این مدت به توانایی مردم در نوشتن پاراگراف های بسیار بلند ایمان آورد، به گونه ای که برخی از این پاراگراف ها به سه صفحه می رسند.) در صورت پذیرش این سند متقاضی باید با همکاری بنیاد آموزشی جیمز رندی پروتکلی آزمایشی طراحی کرده که مورد پذیرش دو طرف باشد.
کار علم در این قسمت تازه آغاز می شود؛ برای نمونه، یک ذهن خوان ممکن است برای تشخیص متن مورد مطالعه ی شخص مطالعه کننده به صورت او نگاه کند، ولی در این پروتکل، شخصی ثالث از محتوای مطالعه شده آگاهی و بر کار ذهن خوان نظارت دارد. این قسمت مرحله ی اول پروتکل بوده و برای اثبات اولیه ی گفته های متقاضی به کار می رود؛ بنابراین، در صورت موفقیت در این مرحله متقاضی باید از امتحان اصلی سربلند بیرون بیاید؛ یک سربلندی یک میلیون دلاری؛ حال آن که هیچ کس از مرحله ی نخست عبور نکرد.
قابل درک است که پذیرندگان ماوراءالطبیعه نقدهایی به این چالش داشته باشند. برای دهه های متمادی این چالش متقاضیان را ملزم به موفقیت حداقل یک تلاش از میان یک هزار تلاش برای اثبات ادعای خود می کرد؛ آماری غیر منطقی و حتی غیر علمی و به نوعی تحقیرکننده.
رندی در پاسخ به منتقدان می گوید: یک ماهی گیر باید بتواند ماهی بگیرد، یک آشپز باید بپزد و یک ذهن خوان باید بتواند هر آنچه ادعا می کند انجام دهد و با احتمال موفقیت بسیار بالا به کارش ادامه دهد.
وی حتی الزامات آماری تست اولیه را به یک درصد کاهش داد، ولی باز هم کسی موفق به پیروزی در این آزمون نشد.
در سال ۲۰۱۵ و پس از بیش از پنجاه سال آزمایش، چالش رسما به پایان رسید. بنیاد آموزشی جیمز رندی، تبدیل به سازمانی خیریه گشت و از آن موقع سرمایه ی خیرین صرف انجام فعالیت هایی در جهت تشویق به تفکر انتقادی و ایجاد دنیایی حقیقت‌محور شد.
اما کسانی که باور دارند نیز بیکار ننشسته اند. امروزه چندین چالش مشابه نیز در جریان است و در انتظار کسی یا کسانی هستند تا به دنیا ثابت کند ماوراءالطبیعه واقعیت دارد؛ البته که تحت شرایط کنترل شده ی علمی.
ترجمه: سجاد جوهردلوری
